Lawenda
Lawenda (Lavandula) to roślina z rodziny jasnotowatych, charakteryzująca się wąskimi, długimi liśćmi oraz kłosami kwiatowymi, które są często fioletowe lub niebieskie. Jest znana głównie ze swojego intensywnego i przyjemnego zapachu, który jest wykorzystywany w produkcji perfum, kosmetyków, herbaty oraz aromaterapii. Lawenda jest również uprawiana jako roślina ozdobna w ogrodach i parkach ze względu na swoje piękne kwiaty oraz aromatyczne właściwości.
Lawenda - najważniejsze informacje
W środowisku naturalnym lawenda rośnie na południu Europy i w basenie Morza Śródziemnego. Występuje również w północno-wschodniej Afryce i na Półwyspie Arabskim.
Lawenda jest rośliną światło i ciepłolubną. Rośnie w ciepłych strefach klimatycznych, na suchym podłożu i na zboczach gór. Najlepiej czuje się, wzrastając w glebach przepuszczalnych, piaszczystych i o odczynie zasadowym.
Jak wygląda lawenda?
Lawenda tworzy gęste kępy, które w polskich warunkach osiągają ok. 50 cm wysokości i około 70 cm szerokości. W swoim naturalnym środowisku może ona być nawet o 1 m wyższa. Ta roślina ma:
- ząbkowane lub pierzastosieczne liście – są one wiecznie zielone, przeciwległe i wąskie oraz pokryte meszkiem;
- owoce w postaci rozłupni – rozpadają się one na cztery rozłupki o nierównomiernym kształcie, wielkości i w innych kolorach;
- zebrane w okółka i wierzchotki kwiaty – ich korona jest dwuwargowa. Może mieć odcień fioletowy, niebieskofioletowy, fioletowoczarny, biały, a nawet żółtawy. W kielichu kwiatu znajdują się cztery dwusilne pręciki. Mają one nagie nitki oraz nerkowate pylniki. Roślina ta kwitnie, rodząc kwiaty, od kwietnia do października;
- długą, czworokanciastą łodygę.
Jakie są popularne odmiany lawendy?
- Lawenda Havana zaczyna kwitnąć w czerwcu, a kwiaty pozostają na niej aż do pierwszych przymrozków – jest to odmiana mrozoodporna. Ma kłos o długości od 55 do 60 cm i ciemnofioletowe kwiaty. To odmiana, które nie tylko pięknie prezentuje się w ogrodzie, ale także przyda się w kuchni.
- Lawenda Vera ma kłosy od długości 70 cm, na których pojawiają się jasnofioletowe kwiaty. Będzie dobrze rosnąć także w ciężkiej, gliniastej ziemi. Można uprawiać ją zarówno w pełnym słońcu, jak i w półcieniu. Znajduje się w niej duża zawartość olejku eterycznego.
- Lawendę Beate wyróżnia szybki wzrost – pod warunkiem zapewnienia jej dogodnych warunków. Osiąga wysokość do 60 cm. Kilkuletnie, starsze rośliny mają pokrój w kształcie litery „V”. Jej kwiaty mają kolor ciemnofioletowy, a jej pędy są długie, dlatego bywa często wykorzystywana przez florystów. Uroku dodają jej intensywnie zielone liście.
- Lawenda Munstead – średnica tej rośliny może przekroczyć 70 cm, a jej wysokość dochodzi do 60 cm. Jej atutem jest intensywny, przyjemny zapach. To odmiana odporna zarówno na mrozy, jak i na zanieczyszczenia środowiska.
Jakie są choroby lawendy?
Zagrożeniem dla lawendy są szkodniki-insekty. Atakują ją mszyce, gąsienice, węgorek chryzantemowiec i pienik ślinianka. Roślinę mogą zainfekować również grzyby. Powodują one:
- fytoftorozę – to choroba wywoływana przez grzyby z rodzaju Phytophthora sp. Chore liście brązowieją, a w ostatecznie obumierają. U nasady pędów może być widoczna zgnilizna. Patogen wywołujący chorobę szybko rozprzestrzenia się na inne rośliny. Dlatego okaz zaatakowany przez grzyby należy wyrzucić, a na całym terenie uprawy zastosować środki ochrony roślin;
- szarą pleśń – jej przyczyną jest grzyb Botrytis cinerea. Wierzchołki łodyg zainfekowanej lawendy brązowieją i obumierają. Szara pleśń pojawia się zwykle wśród roślin rosnących zbyt blisko siebie.
Gdzie sadzić, jak uprawiać i kiedy przycinać lawendę?
Dla lawendy należy wybrać stanowisko ciepłe, słoneczne oraz osłonięte przed silnym i mroźnym wiatrem. Najlepiej uprawiać ją w przepuszczalnej, wapiennej glebie – ziemię można zmieszać z grysem i drobnym żwirkiem.
Lawenda wymaga systematycznego, ale umiarkowanego podlewania – w naturalnym środowisku rośnie tam, gdzie jest dość sucho. Potrzebuje ona porcji wody, kiedy ziemia w doniczce będzie zupełnie sucha. Nie można jednak dopuścić do tego, aby zamieniła się w twardą bryłę. Roślinę tę zwykle wystarczy podlewać raz lub w cieplejsze dni 2 razy w tygodniu.
Lawenda nie potrzebuje nawożenia. Chcąc, aby bujniej kwitła, można wiosną nawozić ją preparatem długodziałającym, a jesienią kompostem. Jako nawóz do lawendy sprawdzą się również rozkruszone skorupki jaj oraz mączka bazaltowa.
Lawendę przycina się wiosną, latem i jesienią. Aby nadać jej pożądany kształt, ucina się jej najmłodsze pędy, gdyż te starsze źle znoszą takie zabiegi.
Ciekawostki o lawendzie
- W 1922 roku otworzono grobowiec Tutanchamona i znaleziono w nim lawendę. Roślina mimo upływu 3000 lat zachowała część swojego zapachu.
- Św. Hildegarda z Bingen – średniowieczna benedyktynka – zalecała stosowanie kwiatów z lawendy, aby zwalczyć niepokój ducha, lęki, wzmocnić organizm i by usprawnić pracę mózgu.
- Wyróżnia się ponad 30 gatunków lawendy i 300 jej odmian.
- Największą plantacją tej rośliny w Polsce jest Oaza Lawendy znajdująca się w województwie świętokrzyskim. Ma ona powierzchnię 4 hektarów.
- Lawenda na dużą skalę jest uprawiana we Francji, Chorwacji i Anglii. Jednak największym producentem tej rośliny jest Bułgaria.
- Olejek z lawendy pomaga się uspokoić i wyciszyć. Oprócz tego wspomaga on walkę z bakteriami i z bólem po ukąszeniach lub użądleniach owadów.
- Napar z lawendy może pomóc złagodzić bóle migrenowe, reumatyczne oraz menstruacyjne.
- Wielbicielką lawendy była angielska królowa Elżbieta I. Lubiła ona syrop tej rośliny oraz ciasteczka z lawendowymi pąkami.
