Chrząszcze

Chrząszcze występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Zamieszkują zarówno środowisko lądowe, jak i wodne. Najwięcej tych owadów żyje w wilgotnych lasach równikowych. Szacuje się, że w samej Polsce jest przynajmniej 6200 ich gatunków.

Chrząszcze żyją w glebie i w martwych szczątkach roślinnych, pod korą drzew, a nawet w odchodach. Gatunki wodne unoszą się na powierzchni wody, poruszają się po mulistym dnie lub pływają w otwartej toni. 

Chrząszcze, w zależności od gatunku, mają różne zwyczaje żywieniowe. Są wśród nich:

Te stawonogi jedzą także inne owady, pierścienice oraz ślimaki.

Chrząszcze są zwykle aktywne w nocy. Unikają kontaktu z człowiekiem, a ich aparat gębowy nie jest na tyle silny, aby mógł przegryźć ludzką skórę. Kontakt z chrząszczem może wywołać jednak reakcję alergiczną.

Samice tych owadów składają jaja w miejscach, gdzie jest ciepło, wilgotno i nie brakuje pożywienia. Następnie wylęgają się larwy – w zależności od gatunku dochodzi do ich przeobrażenia zupełnego lub niezupełnego (bez stadium poczwarki).

Chrząszcze żyjące w Polsce mają do 75 mm długości. Ich ciało może być okrągłe, jajowate, podłużne. Dzieli się ono na trzy części:

Przedplecze pokrywa przednią część tułowia. Resztę ciała osłaniają pokrywy. Są to grube, przednie skrzydła, które tak naprawdę nie służą do latania. Okrywają drugą parę, znajdujących się pod nimi błoniastych skrzydeł. Pokrywy mogą być zielone, złote, fioletowe, błękitne purpurowe, a także barwy brązowej, szare lub czarne. Wyróżnia je zwykle metaliczny połysk.

Chrząszcze mają egzoszkielet, czyli zewnętrzny szkielet zbudowany z chityny. Poruszają się za pomocą 3 par odnóży. Mają też parę czułek. Mogą być one krótkie, długie, cienkie lub szerokie. Natomiast żuchwy tych owadów umożliwiają sprawne miażdżenie i cięcie pokarmu.

Chrząszcze oddychają za pomocą specjalnych otworów znajdujących się po bokach ich ciała. To tamtędy powietrze przedostaje się do ich tchawicy. Owady te mają oczy złożone – tzn. składające się z wielu mniejszych „oczek”. 

W Polsce wiele gatunków chrząszczy jest pod ścisłą ochroną. Należą do nich m.in. jelonek rogacz, kozioróg dębosz, pachnica dębowa, sichrawa karpacka, nadobnica alpejska czy biegacz Bessera.  

Zagrożeniem dla chrząszczy jest postępująca degradacja i zanik naturalnego środowiska ich występowania. Jest to związane głównie z działalnością człowieka i wycinką lasów, a zwłaszcza starych drzew, które są często siedliskiem tych owadów. Chrząszcze znajdują się pod opieką przyrodników, gdyż utrzymują równowagę w ekosystemie. Oprócz tego zjadają niektóre szkodniki – mszyce, ślimaki, stonki i jaja śmietek.

Jelonek rogacz to chrząszcz, który może zupełnie zniknąć z polskich lasów. Ten owad o atrakcyjnym wyglądzie padał niegdyś ofiarą kolekcjonerów leśnych okazów. Do drastycznego zmniejszenia jego populacji doprowadziło też opryskiwanie lasów środkami chemicznymi.

Jelonek rogacz to jeden z największych chrząszczy żyjących w Polsce. Największe osobniki mogą mieć nawet ponad 7 cm długości!

Najmniejsze chrząszcze należą do gatunku pióroskrzydłych (łac. Ptiliidae). Ich ciało ma długość od 0,4 do 1,2 mm.

Największe chrząszcze na świecie mają ciało o długości do 20 cm. Są to osobniki z gatunku kózka Agrocinus longimanus.