Gdzie jest największy smog w Polsce? Twarde dane

O ile miło jest być liderem w jakimś rankingu, o tyle Polska zajmuje niechlubne miejsce w czołówce państw, gdzie poziom zanieczyszczeń powietrza utrzymuje się dość wysoko. 

Problem jest na tyle duży, że jesienią i zimą wiele polskich miejscowości pokrywa smog. To mieszanina zanieczyszczeń, która składa się głównie z dwóch rodzajów cząstek: pyłów PM2.5 (o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra) i pyłów PM10 (o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów), a także tlenków azotu (NOx) i innych substancji chemicznych.

Latem, zwłaszcza w dużych miastach, można zaobserwować smog fotochemiczny. Wygląda na mgłę lub mgiełkę o żółtawym lub brązowym odcieniu. Jest spowodowany reakcjami chemicznymi między emisjami z samochodów i przemysłu a promieniowaniem słonecznym. 

Jednak głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza w Polsce, zwłaszcza w okresie grzewczym, jest spalanie paliw kopalnych niskiej jakości w domowych kotłach i piecach centralnego ogrzewania, które nie spełniają norm emisji spalin. Wówczas smog jest zwykle szary i bardzo widoczny.

Niestety zanieczyszczenia powietrza w Polsce to duży problem. Okazuje się, że sytuacja jest bardzo poważna, bo w kraju występuje najwyższe stężenia rakotwórczego benzopirenu spośród wszystkich państw unijnych. Ponadto smog sprzyja częstszym alergiom, bólom głowy, atakom astmy oraz zwiększa nasilenie się objawów chorób płuc i serca. Szkodzi też florze i faunie. 

Dlatego też w ramach państwowej sieci monitoringu funkcjonuje system oceny i kontroli jakości powietrza. Dane zbierane są stale w 46 strefach: 

• 12 aglomeracjach,
• 18 miastach powyżej 100 tys. mieszkańców, 
• 16 obszarach województw niewchodzących w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców.

Dzięki tak pozyskanym informacjom można zaobserwować, w których miejscach Polski panuje największy smog.

Według raportu HEAL Polska i Polskiego Alarmu Smogowego wykonanego po analizie sezonu grzewczego od 1.10.2022 r. do 31.03.2023 r. aż 180 z 211 miejscowości objętych monitoringiem pyłów zawieszonych PM10 miało za dużo tzw. dni smogowych. 

Według rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dopuszczalne są maksymalnie 4 dni o zbyt wysokim stężeniu pyłu PM10. Tymczasem w niektórych miastach normę tę przekroczono kilkudziesięciokrotnie.

Najgorsza sytuacja była w miejscowościach:

• Nowa Ruda (96 dni),
• Sucha Beskidzka (79 dni),
• Żywiec (72 dni),
• Pszczyna (60 dni).

Na podstawie pomiarów średniodobowego stężenia pyłów PM10 w trakcie sezonu grzewczego 2022/2023 ustalono również, gdzie panuje największy smog w Polsce. W pierwszej dziesiątce znalazły się następujące lokalizacje:

1. Żywiec
2. Radomsko
3. Lwówek Śląski
4. Nowa Ruda
5. Godów
6. Myszków
7. Nowy Targ
8. Knurów
9. Zduńska Wola
10. Nowy Tomyśl

Sytuacja jest bardzo poważna, a lekarze alarmują, że nawet jednodniowa ekspozycja na tak duże stężenie smogu może skutkować poważnymi konsekwencjami dla zdrowia. Dlatego dostosowywanie się Polski do unijnych standardów dbania o jakość powietrza jest niezbędnym czynnikiem poprawy obserwowanego stanu.