Przez Polskę rowerem. Ścieżka tak, a co z przyrodą?

Warto zacząć od tego, czemu i komu ma służyć trasa rowerowa. Musi uwzględniać wszystkie rodzaje aktywności rowerowej oraz wszystkie rodzaje rowerów. Zanim projekt nowej drogi czy trasy powstanie, konieczne jest więc określenie adresata trasy, ale i czasu, w którym możliwe będzie jej przejechanie. I to według Marcina Dumnickiego ze Stowarzyszenia Kraków Miastem Rowerów jest najistotniejsze.

"Rowerem musi być szybko i wygodnie" - mówi Marcin Dumnicki i dodaje, że dla Holendrów, którzy są pionierami w udostępnianiu rowerzystom tras, to priorytetowa kwestia. "Ponad 70 proc. Holendrów zapytanych o to, co jest najważniejsze w kwestii jazdy na rowerze, przyznało, że rower ma służyć przede wszystkim szybkiemu przejazdowi. Mniej osób stwierdziło zaś, że jazda na rowerze jest dla nich przede wszystkim ekologiczna" - wyjaśnia ekspert.

Już teraz mamy w Polsce sporo tras rowerowych. Do najbardziej znanych należą m.in.:

- Szlak wokół Tatr,

- Wiślana Trasa Rowerowa,

- Centralny Szlak Roztocza,

- Kaszubska Marszruta,

- Szlak Orlich Gniazd,

- VeloDunajec,

- Green Velo,

- Wielkopolski System Szlaków Rowerowych i inne.

Jak mówi Jarek Tarański z fanpage'u Velo Małopolska, w Polsce z sukcesem realizowane są inwestycje wojewódzkie. Nieco gorzej jest z gminnymi realizacjami. "W Polsce udaje się tworzyć zaplanowane trasy, wojewódzkie plany są realizowane dużo efektywniej. Najlepiej jest w Małopolsce i na Pomorzu" - zaznacza ekspert rowerowy.

"Sukcesem są długodystansowe trasy rowerowe wzdłuż rzek, budowane przez Małopolskę. Sieć, zwana "Velomałopolską", nie została jeszcze całkiemukończona, ale przyciąga duży ruch rowerowy, szczególnie w kotlinie nowotarskiej - np. kultowy już objazd Jeziora Czorsztyńskiego" - dodaje Marcin Dumnicki.

W 2025 r. Gdańsk będzie gospodarzem wydarzenia Velo-city 2025. Jest to najważniejszy światowy kongres rowerowy, a zarazem organizowany pierwszy raz w Polsce. Hasłem imprezy jest “Energetyzująca Solidarność". Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska stwierdziła, że wydarzenie “wzmocni wizerunek miasta i regionu jako przyjaznego turystom i inwestorom. Mieszkańcy wiele zyskają na organizacji Velo-City 2025 w Gdańsku i wszyscy uczestnicy mogą oczekiwać niesamowitego wydarzenia."

"Europejska Federacja Kolarska z zachwytem przyznaje miastu Gdańsk tytuł gospodarza Velo-City w 2025 r. - wybitnemu kandydatowi i wzrastającemu miastu rowerowemu. To kluczowe miasto dla sieci szlaków EuroVelo. Po dekadach wspólnej pracy z Gdańskiem w ramach Miast i Regionów dla Rozwoju Sieci Rowerowej jesteśmy pewni, że Velo-city 2025 będzie spektakularnym wydarzeniem" - powiedziałą dyrektorka zarządzająca Europejskiej Federacji Kolarskiej, Jill Warren.

Celem kongresu jest propagowanie jazdy na rowerze oraz rzetelnej wiedzy o kolarstwie i zrównoważonych środkach transportu. Możliwe więc, że przy okazji Velo-city w Polsce dojdzie do porozumień, które będą służyć ukazywaniu dobrych praktyk rowerowych z zachowaniem tak ważnej odpowiedzialności środowiskowej.

W związku z coraz ambitniejszymi planami dotyczącymi wyznaczania tras rowerowych i budowy nowych dróg dla rowerzystów, dochodzi też do kontrowersyjnych działań. Według Jarka Tarańskiego z fanpeag'u Velo Małopolska  w kraju brakuje specustawy rowerowej, która regulowałaby proces powstawania i przyspieszała proces budowania tras.

Przykładami inwestycji dróg dla rowerów, które budzą kontrowersje, są te realizowane na cennych terenach przyrodniczych lub tam, gdzie rosną drzewa. Czy wycinka drzew pod budowę nowej drogi lub ścieżki jest dobrym rozwiązaniem? Z punktu widzenia przyrodniczo-ekologicznego wycinanie drzew w imię położenia asfaltu nie jest rozsądne.

Takich przykładów w Polsce znalazłoby się sporo. Budowa drogi rowerowej z Wielunia do Turowa pochłonęła 133 drzewa. Blisko drogi z Chełma do Kamienia na Lubelszczyźnie wycięto 180 drzew. W planie była też budowa ścieżki na trasie Hajnówka-Białowieża, która zakładała wycinkę 4500 drzew. Na szczęście nie doszło do tej inwestycji. Zgody nie wyraziła Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku. W ramach budowy ścieżki pieszo-rowerowej tuż za Krakowem (Aleksandrowice) wycięto ok. 300 drzew - 20 z nich miało wymiary pomnikowe. Sprawa budziła liczne kontrowersje i sprzeciw wielu organizacji przyrodniczych i rowerowych z Małopolski. 

"Jeśli chodzi o wycinanie drzew, to Studium Tras Rowerowych Krakowa zakłada minimalizowanie konieczności takiej wycinki, prowadząc trasy przede wszystkim tam, gdzie niczego nie trzeba wycinać. W konkretnych realizacjach dróg dla rowerów widać przykłady omijania nawet pojedynczych drzew, ale poza Krakowem jest znacznie gorzej, czego przykładem jest wycinka drzew w gminie Zabierzów" - dodaje Marcin Dumnicki.

Trzeba wspomnieć też o inwestycji Zachodniopomorskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Koszalinie, który w ramach budowy sieci zachodniopomorskich tras rowerowych może szkodzić środowisku. Wycinane są zdrowe i dorosłe drzewa.

Niedawno w Kielcach wycięto ok. 20 drzew i krzewów, ponieważ kolidowały z budową ścieżki. 

W Krakowie nadal trwa spór mieszkańców z Zarządem Zieleni Miejskiej dotyczący budowy nowej ścieżki pieszo-rowerowej na wałach Rudawy. Trasa będzie prowadzona ruchem wahadłowym - raz jedną, raz drugą stroną wału. Projekt realizowany przez ZZM Kraków nie wzbudził zadowolenia wielu osób, które zwracały uwagę na brak funkcjonalności inwestycji oraz "betonozę" - problem jest złożony. Obecnie cenna łąka na której ma powstać użytek ekologiczny została przekopana rozjechana przez ciężkie maszyny. Trwają protesty mieszkańców.

Co jakiś czas słyszymy też o zabawnych przykładach realizowania dróg rowerowych. W październiku zeszłego roku na Twitterze pojawiło się zdjęcie mocno pofalowanej ścieżki rowerowej znajdującej się niedaleko Warszawy. Chodziło o odcinek jezdni bocznej przy nowej części drogi S7. Internauci komentowali “wybitne osiągnięcie artystów z Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad".

Jak się okazało pofalowana ścieżka to wynik przepisów, nakazujących obniżanie drogi dla rowerów w momencie gdy przecina ją konkretna działka. W przypadku kontrowersyjnej ścieżki chodziło o nieużytek, na którym nic się nie znajduje.

Na stronie "Znaj kraj" można ponadto znaleźć 13 najlepszych szlaków rowerowych, których... nie ma. 

Słowniczek rowerzysty

Drogi rowerowe i trasy rowerowe to nie to samo.

Droga dla rowerów w rozumieniu ustawy Prawo o Ruchu Drogowym to "droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi; droga dla rowerów jest oddzielona od innych dróg lub jezdni tej samej drogi konstrukcyjnie, lub za pomocą urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego". 

Pas ruchu dla rowerów to część jezdni przeznaczona do ruchu rowerów w jednym kierunku, oznaczona odpowiednimi znakami.

Trasa rowerowa to z kolei czytelny i spójny ciąg różnych rozwiązań technicznych, funkcjonalnie łączący: poszczególne części miasta (wsi), miasta (wsie) ze sobą, miasta z obszarami podmiejskimi i obejmujący: drogi dla rowerów, pasy i kontrapasy rowerowe, ulice o ruchu uspokojonym, strefy zamieszkania, łączniki rowerowe, drogi niepubliczne o małym ruchu (w porozumieniu z zarządcą takiej drogi) oraz inne odcinki, które mogą być bezpiecznie i wygodnie wykorzystywane przez rowerzystów. 

Trasa rowerowa nie musi być więc drogą dla rowerów w rozumieniu Prawa o Ruchu Drogowym, ale może obejmować odcinki takich dróg. W skład jednej trasy rowerowej mogą wchodzić dwie (lub więcej) drogi dla rowerów, biegnące równolegle (np. po dwóch stronach jezdni, rzeki czy kolei).