Uznaje się, że metan został odkryty przez Alessandro Voltę w latach 70. XVIII w. Naukowiec miał wykryć go podczas badań przeprowadzanych na mokradłach. Gaz został nazwany błotnym, ale współcześnie jego negatywny wpływ zawdzięczamy konkretnym praktykom: masowemu rolnictwu, wydobyciu i spalaniu paliw kopalnych, zaleganiu odpadów na składowiskach, produkcji cementu.
- Metan nie jest silniejszym gazem cieplarnianym niż dwutlenek węgla.
- Cząsteczki metanu są lżejsze od cząsteczek dwutlenku węgla.
- Metan odgrywa kluczową rolę w efekcie cieplarnianym na Ziemi.
- Każda dodatkowa tona metanu w atmoferze pogłębia efekt cieplarniany mocniej niż kolejna tona dwutlenku węgla.
Cała prawda o metanie
Gaz ziemny (pochodzenia organicznego) składa się głównie z metanu. Występuje głęboko pod ziemią i pod dnem mórz oraz oceanów. Gaz ten powstał w wyniku procesów przekształcania materii organicznej i wydobywa się go za pośrednictwem odwiertów przy okazji wydobycia ropy naftowej. Oczyszczony gaz trafia do rurociągów, a następnie domowych instalacji.
Metan to kluczowy gaz cieplarniany, bezpośrednio wpływający na globalne ocieplenie. Mimo że jego zawartość w atmosferze wydaje się niewielka, to potencjał tworzenia globalnego ocieplenia jest o 28 razy większy niż w przypadku dwutlenku węgla. Ten bezbarwny i bezwonny gaz nie jest silniejszym gazem cieplarnianym niż CO2. Jednak faktem jest, że ilość metanu w atmosferze wzrosła o ponad 150 proc. od czasu powstania "ery przemysłowej", a w tym intensyfikacji rolnictwa.
Eksperci oceniają, że metan był odpowiedzialny za około 20 proc. zmian klimatycznych w XX w. Wraz ze wzrostem skali przemysłu wzrasta globalna emisja tego gazu cieplarnianego. Zmniejszenie globalnej temperatury na świecie wiązałoby się ze zmniejszeniem emisji metanu o 50 proc do 2050 r. I chodzi tu o emisje pochodzące z działalności człowieka.
Pole naftowe i eksplozje
Śledzeniem największych emitentów metanu na świecie zajęli się m.in. naukowcy NASA, która przy użyciu spektrometra namierzyła skąd pochodzą kilkudziesięciokilometrowe pióropousze gazowe. Metan pochłania światło podczerwone w unikalny sposób, który spektrometr może łatwo wykryć.
Niektóre namierzone pióropusze gazu pochodzą z infrastruktury naftowej i gazowej w Turkmenistanie. Rozciągają się na ponad 30 km. Gigantyczne emisje metanu uwalniane są też m.in. z pola naftowego w Nowym Meksyku oraz kompleksie przetwarzania odpadów w Iranie. Emitują łącznie 29 tys. kg gazu na godzinę. Ograniczenie wydobycia gazu ziemnego i ropy naftowej jest kluczowym krokiem do zmniejszenia redukcji metanu w atmosferze.
Ponadto ważna jest także likwidacja wycieków powstających podczas przesyłu gazu ziemnego. Dalsze korzystanie z paliw kopalnych na masową skalę pogłębia problemy klimatyczne.
W 2015 r. doszło do wycieku metanu z szybu w kanionie Aliso w południowej Kalifornii. Wyciek spowodował uwolnienie 94 tys. ton gazu do atmosfery. Mieszkańcy znajdujący się w pobliżu zostali ewakuowani, bo z powodu domieszki nawaniacza zgłaszali krwotoki z nosa oraz zawroty głowy.
Z powodu eksplozji gaozciągów Nord Stream we wrześniu i październiku 2022 r. do atmosfery uwolniły się kolejne emisje metanu.
Zwierzęta
Działalność rolnicza, a głównie hodowla zwierząt generuje aż połowę antropogenicznej emisji metanu i około 75 proc. emisji tlenku azotu. Gazy cieplarniane wydzielają się m.in. z odchodów zwierząt i beknięć. W licznych krajach powstają w związku z tym koncepcje mające na celu zmniejszanie emisji metanu odzwierzęcego, takie jak maseczki dla krów, niwelujące wydzielanie gazu do atmosfery czy opodatkowanie beknięć i odchodów. Z kolei holenderskie miasto postanowiło zakazać reklam szkodliwego dla klimatu mięsa. Jednak te rozwiązania nie zmniejszają skali problemu, jakim jest wpływ masowej hodowli na klimat i same zwierzęta.
Nie jest tajemnicą, że przmysłowe hodowle to gigantyczne skupiska zwierząt, które całe życie spędzają bez dostępu do światła słonecznego, nie znają zapachu trawy, a ich krótkie życie jest naznaczone chorobami, nienaturalnie szybkim wzrostem i cierpieniem. Jak się okazuje każda redukcja skali przemysłowej hodowli ma znaczenie zarówno dla zwiększenie skali dobrostanu zwierząt, jak i zmniejszania negatywnego wpłwu hodowli na klimat. W związku z tym na własną rękę warto zacząć od zmniejszenia spożycia mięsa lub możliwie rezygnacji z niego.
Zmiana wzorców żywieniowych jest kluczowa dla łagodzenia destrukcyjnego wpływu globalnej gospodarki żywnościowej na środowisko. Wnioski te płyną z licznych badań, m.in. zespołu klimatycznego ONZ, IPCC.
Przedsiębiorstwa i hodowcy mogą nieustannie polepszać warunki życia zwierząt, kontrolować dostawców i zmniejszać skalę hodowli zwierząt, których mięso jak się okazuje, w 1/4 trafia potem do kosza na śmieci.
Na wyspisku
Metan, który pochodzi z wypróżniania i beknięć zwierząt znajduje się też w gnijącym pożywieniu. Z tego powodu na wypsiskach bez udziału tlenu bakterie przekształcają materię w tzw. gaz składowiskowy, składający się w większości z metanu. Metan to produkt uboczny rozkładu materii organicznej. Emisja metanu to jeden z efektów nadprodpukcji, nadkonsumpcji i marnowania żywności. Jest to kolejny globalny problem doprowadzający ludzkość na skraj katastrofy klimatycznej.