Grzyby trujące

Środa, 25 października 2023 (13:53) Aktualizacja Środa, 25 października 2023 (14:24)
Grzyby trujące zawierają substancje toksyczne dla ludzi, a ich spożycie może prowadzić do poważnych schorzeń, a nawet śmierci. W wielu przypadkach są one podobne do swoich jadalnych odpowiedników, co sprawia, że łatwo jest je pomylić. Dlatego zbieranie grzybów wymaga nie tylko wiedzy, ale także ostrożności. Objawy zatrucia grzybami mogą być różne - od bólów brzucha, przez nudności, wymioty, aż po zaburzenia neurologiczne. Kluczową sprawą jest unikanie nieznanych gatunków i - w razie wątpliwości - konsultacja z ekspertami.
Grzyby trujące Rośliny i zwierzęta - najważniejsze informacje
Muchomor sromotnikowy to jeden z najbardziej toksycznych grzybów w Polsce. /This image is Image Number 177883 at Mushroom Observer, a source for mycological images., CC BY-SA 3.0 /Wikimedia

Grzyby trujące - najważniejsze informacje

Grzyby trujące — występowanie i środowisko

Grzyby trujące, podobnie jak wszystkie pozostałe okazy z tego królestwa, występują powszechnie na całej kuli ziemskiej. Zaobserwowano je nie tylko na lądach, ale także w wodach słodkich i słonych. Eksperci spotkali je we wszystkich strefach klimatycznych. 

Większość grzybów, które są znane ludziom, potrzebuje do rozwoju wilgoci, ciepła i dostępu do materii organicznej. W takich warunkach świetnie się rozmnażają i zajmują coraz większą powierzchnię. 

Wiele osób uważa, że grzyby rosną wyłącznie w lesie. To nieprawda. Mogą się pojawić także w domu, np. w postaci pleśni. 

Grzyby trujące — morfologia i anatomia

Grzyby trujące to bardzo liczna grupa, która różni się pod wieloma względami. 

Podstawowym elementem budowy grzybów są strzępki. Mogą być długie, nitkowate, rozgałęzione lub proste. Występują w zespołach i w ten sposób powstają grzybnie, sklerocie lub owocniki. 

Grzyby są plechowcami. To oznacza, że w ich ciele nie ma tkanek i narządów.

Organizmy mogą oddychać tlenowo lub beztlenowo (drożdżaki). W ten sposób pozyskują energię potrzebną do rozwoju. Oddychanie beztlenowe określa się fermentacją. Produktami tego procesu są dwutlenek węgla i alkohol etylowy. 

Grzyb kapeluszowy składa się z podziemnej grzybni, trzonu siatkowego lub ze wzorem zygzakowatym, kapelusza z blaszką i miąższem, pochwą oraz pierścieniem.  

Grzyby trujące — popularne odmiany

Grzybów trujących jest bardzo dużo. Dlatego, jeśli nie mamy pewności, że są jadalne, lepiej ich nie zrywać.

Wśród najbardziej trujących organizmów, które występują w Polsce, można wymienić:
  • muchomora sromotnikowego — ma trzon o wysokości do 15 cm i grubości do 2 cm. Jest zakończony bulwą o średnicy 4 cm. Na górze wyrasta kapelusz o średnicy od 5 do 15 cm. Może mieć kolor od biało-zielonego, przez oliwkowy, szarozielony, a nawet po żółtawy. Ma przyjemny zapach i smakuje nieco jak ziemniaki;

  • muchomora jadowitego — ma długi, cienki trzon z bulwiastą podstawą. Kapelusz ma średnicę od 6 do 10 cm. Na początku jest owalny, a z wiekiem staje się stożkowato-dzwonkowaty. Ma gładką powierzchnię i biały kolor. Ma łagodny smak.

  • strzępiaka ceglastego — ma trzon o długości 5-20 cm i grubości do 2 cm. Wytwarza kapelusz o średnicy od 3 do 9 cm, który ma stożkowaty kształt. Jego powierzchnia jest gładka. U młodych okazów jest jasny, a potem przybiera ceglasty odcień. 

Ochrona i zagrożenia dla grzybów trujących

Grzyby stanowią bardzo istotny element ekosystemu. Bez nich np. lasy stały by się stertą gałęzi, odpadów zielonych i szczątków zwierząt.

Dlatego bardzo ważne jest, aby nie niszczyć żadnych okazów, które rosną wokół. Według przepisów prawa niszczenie grzybów i ich skupisk jest karalne. Ponadto nie można wprowadzać obcych organizmów do środowisk, w których nie występują naturalnie. Zabrania się także zrywania nadmiernej ilości okazów. 

Wśród grzybów trujących można wyróżnić gatunki, które są objęte ochroną. Jest to np. borowik szatański. Choć jego spożywanie może negatywnie wpływać na zdrowie ludzi, nie oznacza, że nie mogą go zjadać zwierzęta. A zatem niszczenie tego grzyba może doprowadzić nie tylko do wymierania tego gatunku, ale także do zaburzenia równowagi w przyrodzie. 

Aby nie doprowadzić do zniszczenia grzybów, należy wycinać je ostrym nożem tuż przy ziemi. Jeśli trzeba sprawdzić podstawę trzonu, można delikatnie wykręcić okazy z podłoża. Pozostałość po grzybie należy przykryć warstwą ściółki, aby grzybnia nie wyschła i nie doszło do jej zniszczenia.

Ciekawostki o grzybach trujących

  • Czy grzyby trujące można zjeść po ugotowaniu?
Toksyczne substancje, które są obecne w grzybach trujących, nie rozkładają się pod wpływem wysokiej temperatury. Dlatego można zachorować nawet po spożyciu ugotowanych okazów.
  • Czy wszystkie grzyby trujące powodują śmierć?
Nie. Istnieją grzyby trujące, np. muchomor czerwony, które mają negatywny wpływ na zdrowie, ale nie przyczyniają się do nieuchronnej śmierci. Powodują np. biegunki, wymioty, zaburzenia krążenia czy niewydolność płuc. Nie należy jednak ryzykować i ich spożywać, ponieważ skutki ich działania mogą wywołać inne poważne dolegliwości.
  • Czy można zobaczyć grzybnię?
Tak, grzybnia może być widoczna gołym okiem na różnych powierzchniach, np. na ścianach, jedzeniu, ale także na korzeniach drzew. 
  • Jaki grzyb jest najbardziej niebezpieczny?
Za najgroźniejszy grzyb świata uznaje się muchomora sromotnikowego, który jest znany także pod nazwą muchomor zielonawy. Występuje powszechnie w Polsce i odpowiada za ok. 90% zatruć.
  • Czy grzyby trujące są zjadane przez zwierzęta?
Grzyby trujące znajdują się w menu wielu zwierząt, m.in. ślimaków, owadów, a także ssaków, np. ryjówek, myszy czy dzików. Ich układy pokarmowe radzą sobie ze zwalczaniem toksyn. Te organizmy lepiej reagują na obecność szkodliwych substancji, przez co nie wpływają one negatywnie na ich zdrowie czy rozwój.
  • Czy grzyby żywią się zwierzętami?
Istnieją grzyby drapieżne, które mogą zjadać bezkręgowce. Te organizmy zazwyczaj polują na ofiarę przez wydzielanie trucizny. Gdy zwierzę jej dotknie, nieruchomieje. Wtedy grzyby zaczynają rozwijać w jego kierunku strzępki. Gdy dosięgną ofiarę, powoli pobierają z niej substancje odżywcze.

Temat Grzyby trujące znajdziesz również w serwisie:

Więcej na temat Grzyby trujące

Grzyby trujące - Wiadomości

Grzyby trujące - Wideo

  • Śmiertelnie niebezpieczne mity o grzybach

    Poniedziałek, 21 września 2020 (11:25)
    Nawet doświadczeni grzybiarze mogą się pomylić. Do zatruć dochodzi przez spożycie trujących, zepsutych lub surowych grzybów. Śmiertelnie trujące grzyby uszkadzają narządy wewnętrzne, co...