Dziwne i nietypowe grzyby w polskich lasach. Strach się bać
Oprac.: Tomasz Wróblewski
Soplówka jeżowata, garstnica wypaleniskowa i próchnilec maczugowaty – to tylko kilka gatunków spotykanych w Polsce grzybów, których wygląd znacząco odbiega od klasycznych kurek czy prawdziwków. Najdziwniejsze grzyby występujące w Polsce mają zakręcone kapelusze, wyglądają jak szarawe gwiazdy albo długowłose pompony. Skąd się u nas wzięły i czy można je jeść? Poznaj gatunki grzybów, które wyglądają jak z bajki.
Spis treści:
Dziwne grzyby w Polsce
Każdy grzybiarz z pewnością rozpozna borowika, opieńkę, kurkę czy rydza. Bardziej wytrawni zbieracze tych leśnych skarbów potrafią rozróżnić także mniej znane gatunki. Jednak niektóre grzyby, występujące w naszych lasach, nie wyglądają ani trochę podobnie do tych popularnych gatunków. Część z nich wzbudza zachwyt, niektóre zaś po prostu przerażają. Wiele tych najdziwniejszych okazów przybyło do Polski z egzotycznych krajów, inne zaś pochodzą z Europy, ale są niezwykle rzadkie.
Okazuje się jednak, że niektóre wyglądające jak z bajki (albo jak z horroru) owocniki są nie tylko ozdobą lasu, ale również znajdują zastosowanie w kuchni. Dowiedz się, które dziwne grzyby w Polsce można zbierać i co się z nich przyrządza.
Dziwne grzyby jadalne w polskich lasach
Nie wszystkie wyglądające dziwnie i przerażająco grzyby należą do niejadalnych. Są w polskich lasach również gatunki, które można zbierać i przyrządzać. Które najdziwniejsze grzyby można, a nawet warto jeść?
- Siedzuń sosnowy - wyglądem przypomina gąbkę albo koralowca. Wyrasta na pniach sosen albo świerków. Pięknie pachnie i świetnie smakuje - ma delikatny, orzechowy posmak. Można go smażyć, dusić i suszyć. Ma też niezwykłe właściwości zdrowotne - zapobiega cukrzycy, wspomaga układ odpornościowy, przyspiesza gojenie ran.
- Dzieżka pomarańczowa - grzyb ten ma intensywnie pomarańczową barwę i rośnie w skupiskach na wilgotnej, gołej ziemi. Najczęściej spotyka się go w miejscach dosyć nasłonecznionych, w parkach, ogrodach i na obrzeżach lasów. Owocniki są wygięte do góry, przypominają kształtem miseczki. Dzieżka jest jadalna, ale prawie nie ma smaku. Nadaje się więc bardziej jako dekoracja potraw niż ich składnik.
- Lejkowiec dęty - nazywany bywa również kominkiem albo wronim uchem. Wyglądem odrobinę przypomina kurkę, ma jednak grafitowy, wpadający w czarny kolor i bardziej lejkowaty kształt. Lejkowce nadają się do jedzenia - mają delikatny smak i przyjemnie pachną. Ze względu na swój wygląd nie są jednak często wykorzystywane w kuchni.
- Smardz jadalny - smardze wyglądają jak spiczaste gąbki z dużymi pęcherzykami, osadzone na białych trzonkach. Można je spotkać w lasach liściastych i mieszanych, a także na łąkach. W przeciwieństwie do większości grzybów nie rosną jesienią, ale w kwietniu i w maju. Miąższ smardza jest biały albo jasnożółty i bardzo smaczny, a zapach bardzo przyjemny. Smardze przyrządza się smażąc na maśle albo dodając do jajecznicy, omletów czy sosów.
- Soplówka jeżowata - to bardzo rzadki grzyb, zwykle wyrastający na uszkodzonych bukach i dębach. Ma specyficzny wygląd - jest biała i przypomina pompon albo kaskadę cienkich sopelków. Choć grzyb ma delikatny smak i zapach, a także jest jadalny, nie wolno go zbierać - jest w Polsce pod ochroną.
- Purchawka czarniawa - owocnik purchawki jest kulisty i na całej powierzchni pokryty kolcami długości 2-3 mm. Grzyb ten może być kremowy albo jasnoszary. Purchawki są jadalne, choć w kuchni wykorzystuje się jedynie młode okazy. Starsze egzemplarze mają bardzo nieprzyjemny zapach. Purchawki czarniawej należy szukać w lasach iglastych i liściastych, na łąkach i w zaroślach, rośnie na ziemi.
Dziwne grzyby niejadalne i trujące w polskich lasach
Które z najdziwniejszych okazów grzybów powinny pozostać w lesie? Poznaj najciekawsze gatunki, których nie powinno się spożywać, gdyż są niejadalne, a nawet trujące.
- Okratek australijski - grzyb ten pojawił się w Polsce najprawdopodobniej w okolicach 1975 roku. Został zawleczony z Australii albo z Nowej Zelandii, wraz z glebą lub roślinami. W naszym kraju występuje młodych lasach, na żyznych glebach. Gdy grzyb dorośnie, przybiera kształt rozłożystych macek ośmiornicy w czerwonym kolorze. Ramiona te przypominają również rozgwiazdę. Ma bardzo nieprzyjemny zapach, który wiele osób określa jako zapach padliny.
- Kolaczkówka piekąca (ząb diabła) - jeden z najbardziej niezwykłych pod względem wyglądu grzybów spotykanych w Polsce, objęty ścisłą ochroną. Grzyb jest biały, płaski, a z niego wydobywa się czerwona, wodnista wydzielina. Kolczakówka wygląda jak rozlany budyń z kuleczkami granatu albo jakby była skropiona krwią. Rośnie w lasach iglastych, na ziemi albo na szyszkach. Choć nie jest to grzyb trujący, ma bardzo pikantny, wręcz piekący miąższ.
- Próchnilec maczugowaty - grzyb ten bywa nazywany także "palcami umarlaka". Wynika to z jego wyglądu - owocniki są podłużne i czarne, a do tego wyrastają z twardej podkładki, co wygląda dość upiornie. Pojawiają się jesienią, głównie na martwych bukach i dębach.
- Piestrzenica kasztanowata - wyglądem przypomina duży orzech włoski albo olbrzymiego rodzynka osadzonego na białej nóżce. Ze względu na zawartość trującej substancji - gyromitryny, nie nadaje się do jedzenia. Można ją zaobserwować w lasach sosnowych, zwykle w niższych regionach górskich. Pojawia się od marca do maja. Niedoświadczeni grzybiarze dość często mylą piestrzenicę ze smardzem jadalnym.
- Gwiazdosz wymionowaty - grzyb ten uznawany jest w Polsce za gatunek wymierający, dlatego spotyka się go niezwykle rzadko. W początkowym stadium rozwoju jest kulisty, a następnie otwiera się i rozkłada, tworząc gwiazdę z kulką w środku. Owocniki są jasnoszare do brązowych. Jest to grzyb niejadalny, objęty ochroną.
- Próchnilec gałęzisty - grzyb ten często pozostaje niezauważony przez grzybiarzy, gdyż jego cienkie owocniki przypominają bardziej drobne gałązki niż klasyczne grzyby. Bywa także mylony z porostem. Wyrasta w lasach przez cały rok i co ciekawe - można go spotkać niemal na całym świecie. Jest to grzyb niejadalny, aczkolwiek trwają prace nad obecnością w nim cennych substancji, mogących mieć działanie przeciwnowotworowe.
- Garstnica wypaleniskowa - rośnie w grupkach, które przypominają wyglądem rozbite skorupki jajek. Można ją spotkać w lasach i na leśnych polanach. Bardzo często wyrasta na pogorzeliskach, stąd też jej nazwa. Jest niejadalna, nie ma wyczuwalnego zapachu.
Spacerując po lesie w poszukiwaniu kurek, opieniek czy maślaków można natknąć się na niezwykle dziwne okazy - wiele z nich zupełnie nie przypomina "tradycyjnych" grzybów. Co ciekawe, niektóre bardzo specyficzne czy wręcz przerażające gatunki są jadalne. Pytanie tylko, kto ma na tyle odwagi, by zerwać i przyrządzić grzyby, które mogłyby rosnąć w krainie "Alicji z Krainy Czarów" albo innym, zaczarowanym lesie.
