Banany
Banany (Musa paradisiaca L.) to popularne, tropikalne owoce z rodziny bananowatych, uprawiane w wielu ciepłych rejonach świata. Są nie tylko smaczne, ale również bogate w składniki odżywcze, w tym potas, witaminę C i błonnik. Banany odgrywają kluczową rolę w światowym handlu owocami i są podstawą diety w wielu kulturach.
Banany - najważniejsze informacje
Gdzie rosną banany?
Banan to bylina, która nie rośnie dziko. Jest uprawiany w Ameryce Południowej i Środkowej (na Kostaryce, w Ekwadorze, w Kolumbii), Afryce (np. w Kenii, Nigerii, Kamerunie), Azji (np. Indiach), a także w rejonie Oceanu Spokojnego (np. w Australii i na Filipinach). Najwięcej ich rośnie w klimacie tropikalnym.
Jak rosną banany?
Banan to bylina, która wyglądem do złudzenia przypomina drzewo. Dzieje się tak, gdyż ma nibypień i osiąga do nawet 15 m wysokości. Roślina ta ma:
- liście od długości do 4 m z grubym i wyraźnie zaznaczonym nerwem głównym. Mają one podłużny, lancetowaty kształt;
- białożółte kwiaty, które z czasem ciemnieją. Są obupłciowe, zwisają z drzewa, mają do 3 m długości i uginają się pod własnym ciężarem;
- owoce nazywane bananami. Są podłużne i zebrane w rączki pod od 4 do nawet 2 jagód. Najpopularniejsze odmiany bananów mają początkowo grubą, zieloną skórę, która z czasem staje się żółta.
Jakie są popularne odmiany bananów?
Istnieje ponad 1000 odmian bananów. Do najpopularniejszych z nich należą:
- Cavendish – stanowią one największą część uprawianych i eksportowanych bananów spośród wszystkich odmian;
- Gros Michel – to odmiana, która była najpopularniejsza do połowy lat 50. XX wieku. Banany te mają grubą skórę i są odporne na uszkodzenia podczas transportu. Ich uprawy zostały w dużej części zniszczone przez chorobę panamską wywołaną przez grzyby;
- Donkey – to krótkie i grube banany o długości do 15 cm. Są „kanciaste”, a ich miąższ ma ciemnożółty kolor;
- czerwone banany – są słodkie i bardziej miękkie niż pozostałe odmiany. Ich miąższ jest różowy, a skórka czerwona;
- banany hawajskie – owoce te mają niebieski kolor i pochodzą z gór Tajlandii i Laosu. Są krótkie (mają do 14 cm długości), słodkie i można je uprawiać w domu;
- Rajapuri – to odmiana popularna w Azji. Owoce te mają intensywnie słodki smak i kremową konsystencję.
Bananom szczególnie zagraża grzyb Fusarium (TR4). Już w latach 90. XX wieku niszczył on uprawy Afryce, Australii i w Azji. W XXI wieku zmagają się z nim plantatorzy z Ameryki Południowej i Środkowej. Dotyka on zwłaszcza banany Cavendish. Bylina ta jest atakowana także przez mszyce, nicienie oraz wirusy i bakterie.
Jakie banany można uprawiać w domu?
W domu można uprawiać banany karłowe. Przez cały rok potrzebują one wysokiej temperatury (min. 15 °C), a ziemia, w której rosną powinna mieć lekko kwaśny odczyn pH. Preferują słoneczne i zaciszne stanowiska. Źle znoszą przeciągi.
Banany trzeba podlewać ok. 2 razy w tygodniu, tak aby ziemia w doniczce była przez cały czas wilgotna. Kiedy na roślinie pojawią się owoce, warto nawozić je preparatem bogatym w fosfor i azot – sprawdzi się np. nawóz do pomidorów.
Czy banany są zdrowe?
- Banany są pełne składników odżywczych: potasu, żelaza, witaminy B6 i A oraz różnych przeciwutleniaczy?
- Wewnętrzna część skórki banana ma właściwości wybielające? Możesz nią np. polerować zęby.
- Człowiek i banan mają w 50% identyczne DNA.
- Indie to największy światowy producent bananów.
- Najwięcej bananów w przeliczeniu na jednego mieszkańca spożywają obywatele Papua-Nowej Gwinei? Jeden mieszkaniec zjada tam w ciągu roku średnio 135 kg tych owoców.
- W Kalifornii znajduje się muzeum bananów – International Banana Museum.
- Banany przeznaczone do eksportu zrywa się, gdy są jeszcze zielone.
- Republika Bananowa to określenie kraju, który jest niestabilny politycznie.
- W Kongo, Rwandzie, Burundi, Ugandzie, Tanzanii produkuje się piwo bananowe.
