Czy powrót do korzeni i natury może zastąpić przemysłowe rolnictwo?
Rolnictwo przemysłowe towarzyszy nam od co najmniej kilkudziesięciu lat. Nastawione na duże plony nie dostrzega opresji, w jakiej znalazło się naturalne środowisko. Jeśli współczesne rolnictwo wymknęło się spod kontroli, potrzebne jest znalezienie alternatyw. Z pomocą przychodzi cały wachlarz ekologicznych praktyk rolniczych, dostosowanych zarówno dla hodowania własnych upraw, jak i tych na dużo większą skalę.
Spis treści:
- Czym charakteryzuje się przemysłowe rolnictwo?
- Ekologiczna żywność to szansa na zdrowie i ochrona klimatu
- Zrównoważone rolnictwo blisko nas: miejskie farmy, hydroponika, biodynamika
Rolnictwo przemysłowe
Rolnictwo uprzemysłowione powstało w XX w. w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na tanią żywność i ciągle zwiększającą się populację. Takie rolnictwo charakteryzuje się masową skalą produkcji, mechanizacją, czyli wykorzystaniem maszyn i ujednoliceniem produktów - warzywa powinny mieć "idealny" kształt i kolor i powinny wyglądać jednakowo.
Rolnictwo na taką skalę uprawia się zwłaszcza w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej. W Azji masowo uprawia się niektóre z roślin, takie jak ryż, bawełnę, kawę czy pszenicę, ale uprawy często mają charakter nieprzemysłowy. Rolnictwo masowe konkuruje z rolnictwem ekologicznym i są to dwa różne typy.
Plusy rolnictwa przemysłowego
- stosowanie nowych technologii
- gospodarowanie nawet mniej żyznych gleb
- zmniejszenie chorób roślin
- rozwój rolniczych i pozarolniczych działalności
- wysokie plony uzyskane niskim kosztem
- redukcja problemu niedożywienia i głodu
- obniżenie cen płodów rolnych
Niestety, rolnictwo przemysłowe ma jednocześnie (o) wiele (więcej) wad.
Wady rolnictwa przemysłowego
- stosowanie chemikaliów, takich jak pestycydy
- tworzenie roślin genetycznie zmodyfikowanych (GMO)
- zanieczyszczenie gleb i wód chemikaliami (prowadzące do eutrofizacji wód)
- konsumpcyjny styl życia, wynikający z nadmiaru żywności
- wzrost skali marnowania jedzenia już na etapie gospodarstw rolniczych
- wzrost zanieczyszczenia powietrza powodowany użyciem paliw kopalnych
- ryzyko wyjałowienia gleb
- tworzenie monokultur, która zmniejsza bioróżnorodność
- industrializacja wsi
- monopolizacja rynku rolnego
- masowa hodowla zwierząt, w której prawa zwierząt nie istnieją, napędza zmiany klimatu, powoduje wzrost chorób i śmiertelności zwierząt, wymaga używania antybiotyków
- takie rolnictwo przyczynia się do przyspieszenia globalnego ocieplenia
Czy rolnictwo ekologiczne jest rozwiązaniem na te problemy?
Rolnictwo ekologiczne, czyli powrót do korzeni i natury
To idealny moment na wdrożenie rolnictwa ekologicznego na dużą skalę. Może rzec, że w świetle zanieczyszczeń środowiska, zaniku dobrostanu zwierząt i postępujących zmian klimatu, to najlepszy czas.
W rolnictwie ekologicznym dominują metody nastawione nie na jak najwyższe zbiory, a te, dążące do produkcji zdrowej żywności “bez chemii". Pod tym hasłem kryje się np. zakaz stosowania syntetycznych pestycydów i zastępowania ich naturalnymi alternatywami. Ekologiczne uprawy mają mieć też najlepiej neutralny lub korzystny wpływ na gleby i całe środowisko. Ta forma ma służyć także:
- odpowiedzialnemu wykorzystaniu energii i zasobów naturalnych
- utrzymaniu bioróżnorodności
- zachowaniu regionalnej równowagi ekologicznej
- poprawie żyzności gleby
- utrzymaniu jakości wody.
Dobrostan zwierząt i ekologia w UE
Ponadto przepisy dotyczące rolnictwa ekologicznego zachęcają do przestrzegania wysokich standardów dobrostanu zwierząt i wymagają od rolników zaspokojenia konkretnych potrzeb behawioralnych zwierząt. Oznacza to, że w ekologicznym rolnictwie zwierzę nie jest traktowane jak rzecz, nie spędza całego życia w klatce bez dostępu do światła i możliwości poruszania się. W związku z ustaleniami na szczeblu europejskim epoka klatkowa ma zakończyć się w 2027 r.
Przepisy Unii Europejskiej dotyczące rolnictwa ekologicznego określają też jasno struktury produkcji towarów ekologicznych w całej UE. Celem jest zaspokojenie popytu na prawdziwe produkty ekologiczne, przy jednoczesnym zapewnieniu uczciwego rynku producentom, dystrybutorom i sprzedawcom.
Ekologiczna żywność nie jest nowym trendem, który pojawił się nagle i zniknie szybko. To realna szansa na rozwiązanie globalnych problemów społecznych; gospodarczych i żywnościowych. Sektor ekologicznego rolnictwa rozwija się coraz szybciej i nie dotyczy już tylko odpowiednio certyfikowanych produktów. Ważne jest uprawianie organicznej i wolnej odchemii żywności. Mniejsze gospodarstwa czy rdzenne ludności robią to już od lat - nie są nastawieni na jak największy zysk niskim kosztem, a na uprawy w zgodzie z naturą. To właśnie z tradycyjnych, zrównoważonych praktyk, jakie stosowali nasi przodkowie jeszcze przed epoką przemysłową, powinniśmy brać przykład.
Odzyskanie więzi z naturą
Jakie są inne zrównoważone formy rolnictwa?
Permakultura - to rodzaj ekologicznego projektowania środowiska, w którym systemy rolnicze regulują się samodzielnie na wzór naturalnych ekosystemów. Np. jeśli zasadzimy obok siebie tzw. trzy siostry, czyli dynię, kukurydzę i pnącą fasolę, stworzymy ekosystem, który wspiera się naturalnie. Założeniem permakultury jest troska o ziemię (glebę), ludzi i niemarnowanie nadmiaru, jaki podarowała nam natura. Permakultura dąży do równowagi pomiędzy potrzebami człowieka a naturą.
Jej celem jest uczynienie ludzi bardziej samowystarczalnymi oraz odpowiedzialnymi zarówno za swój ogród, jak i cały ekosystem. Permakultura to także powrót do korzeni w użytkowaniu ziemi, a zarazem przeciwieństwo rolnictwa przemysłowego.
Farmy miejskie i kooperatywy - to zazwyczaj oddolnie organizowane przedsięwzięcia, których głównym celem jest dostarczanie i dzielenie się świeżymi, organicznymi produktami, głównie jarzynami i owocami. Agrihood, czyli farma w środku miasta, ma ułatwić dostęp do dobrych jakościowo produktów mieszkańcom miast. Nie znaczy to, że farma miejska zloklizowana jest w samym centrum miasta. Zazwyczaj takiej pola uprawne znajdują się na obrzeżach miast, a następnie plony są przewożone do kooperatyw, które rozdzielają/sprzedają jedzenie. Plusem idei farm miejskich jest opcja skorzystania z barteru - w zamian za pracę, otrzymujesz porcję warzyw.
Hydroponika - jest jedną z form ekologicznego i minimalistycznego rolnictwa. Ta zrównoważona metoda nie wymaga użycia gleby, a jedynie mineralnego roztworu ze składnikami odżywczymi, wody oraz specjalnych naczyń. Uprawy hydroponiczne stają się coraz bardziej popularne w miejscach, w których korzysta się z energii odnawialnej, ponieważ doświetlanie roślin wymaga zużycia energii. W ten bezglebowy sposób można wyhodować zioła, warzywa i kwiaty.
Rolnictwo biodynamicze - bazuje na zasadach biodynamiki i wykorzystuje techniki zgodne z naturalnymi cyklami w przyrodzie. Ten rodzaj rolnictwa ma być bezpieczny dla środowiska i zarazem dobrym dla zdrowia. Biodynamika w rolnictwie czerpie też z prastarej wiedzy, rytuałów i minimalistycznych rozwiązań. Rolnictwo biodynamiczne nie powinno ingerować w naturę, a wspierać ją. W ogrodzie biodynamicznym wykorzystuje się naturalne metody nawożenia i ochrony roślinności.
Przeciwieństwem rolnictwa biodynamicznego jest przemysłowa uprawa roślin nastawiona na jak największe plony (np. hodowla palm oleistych) i wykorzystująca synetyczne środki ochrony roślin.
