Dlaczego Amerykanie jedzą indyka w Święto Dziękczynienia?

Święto Dziękczynienia to jedno z najważniejszych wydarzeń w amerykańskim kalendarzu. Rodziny zbierają się na uroczystej kolacji, aby wspólnie świętować i dziękować za miniony rok. Danie główne to oczywiście nadziewany pieczony indyk. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów Święta Dziękczynienia są parady. Najsłynniejsza z nich, Macy’s Thanksgiving Day Parade, odbywa się w Nowym Jorku. Podczas parady można podziwiać ogromne balony w kształcie postaci z kreskówek oraz występy muzyczne, które przyciągają tłumy widzów zarówno na żywo, jak i przed telewizorami.

Skąd się wzięło Święto Dziękczynienia? Jego korzenie sięgają XVII wieku, kiedy to w 1621 roku w Plymouth w Nowej Anglii Pielgrzymi - pierwsi osadnicy, znani jako Pielgrzymi, wspólnie z rdzennymi mieszkańcami plemienia Wampanoag świętowali udane zbiory. Był to akt wdzięczności za przetrwanie pierwszej, niezwykle surowej zimy w Nowym Świecie, a także wyraz współpracy pomiędzy dwoma odmiennymi kulturami. Wydarzenie to uznaje się dziś za symbol początków amerykańskiej tradycji Święta Dziękczynienia.

Chociaż pierwsze Święto Dziękczynienia nie miało formalnej daty, tradycja ta zyskała ogólnokrajowe znaczenie dzięki prezydentowi Abrahamowi Lincolnowi, który w 1863 roku ustanowił dzień dziękczynienia za błogosławieństwa jako święto narodowe. Na przestrzeni lat Święto Dziękczynienia ewoluowało, łącząc pierwotne znaczenie z nowoczesnymi elementami, takimi jak parady, mecze futbolu czy popularne „czarne piątki”. Jednak jego esencją wciąż pozostaje wspólne celebrowanie rodzinnych wartości i historycznych korzeni. Kiedy jest święto Dziękczynienia? Według tradycji Amerykanie obchodzą je w czwarty czwartek listopada. W 2024 roku przypada dokładnie 28 listopada.

Indyk, który stanowi kulinarny symbol Święta Dziękczynienia, swój status zawdzięcza zarówno praktycznym, jak i kulturowym uwarunkowaniom. W XVII wieku dzikie indyki były powszechnie występującymi ptakami w Ameryce Północnej, co czyniło je łatwo dostępnym źródłem mięsa dla pierwszych osadników. Ich imponujący rozmiar pozwalał na przygotowanie posiłku, który mógł nakarmić całą rodzinę, doskonale wpisując się w ideę wspólnego świętowania. W dodatku indyk był bardziej ekonomiczną opcją niż wołowina czy wieprzowina, co tylko umocniło jego rolę na świątecznym stole.

Niektórzy przypisują indykom szczególne miejsce w amerykańskiej tradycji również dzięki Benjaminowi Franklinowi, który w swoim liście do córki określił indyka jako "ptaka pełnego odwagi". Co ciekawe, Franklin rozważał nawet uczynienie go narodowym symbolem Stanów Zjednoczonych zamiast orła bielika, argumentując, że indyk jest bardziej godny i uczciwy. Choć ostatecznie tego pomysłu nie zrealizowano, ptak ten zyskał niemal równie istotne znaczenie kulturowe dzięki swojej obecności podczas Święta Dziękczynienia.

Współczesne indyki znacząco różnią się jednak od tych, które gościły na stołach w XVII wieku. Proces intensywnej selekcji genetycznej sprawił, że są trzykrotnie większe niż ich przodkowie sprzed stu lat. Średnia waga indyka w latach 20. XX wieku wynosiła około 8 kg, natomiast współczesne osobniki hodowlane osiągają nawet 21 kg. Komercyjne indyki osiągają swoją wagę rynkową w czasie o połowę krótszym niż ich przodkowie. Artykuł opublikowany w 2018 roku w czasopiśmie Advances in Poultry Welfare wskazuje, że hodowcy są obecnie w stanie wyhodować indyka ważącego 21 kg (46 funtów) w zaledwie 19 tygodni.

Tak duże rozmiary mają jednak swoją cenę: wiele indyków nie jest w stanie chodzić lub utrzymać równowagi, a ich rozmnażanie w większości odbywa się za pomocą sztucznej inseminacji. Intensywna hodowla wpłynęła również na obniżenie odporności ptaków, dlatego stały bardziej podatne na choroby. Z tego względu farmerzy coraz częściej stosują antybiotyki. Pomimo tych wyzwań indyk pozostaje symbolem Święta Dziękczynienia, przypominając o historycznych korzeniach tego święta i jego znaczeniu w amerykańskiej kulturze.

Rosnąca świadomość społeczna w zakresie etycznej i zrównoważonej hodowli sprawiła, że część konsumentów zaczęła wybierać tzw. "heritage turkeys". Te tradycyjne odmiany indyków przypominają dzikie ptaki znane pierwszym osadnikom w Ameryce. Dzięki mniejszej wadze charakteryzują się zdolnością do naturalnego rozmnażania i większą odpornością na choroby. W przeciwieństwie do przemysłowych indyków, nie są wynikiem intensywnej selekcji genetycznej, dlatego zachowują swoje pierwotne cechy.

Mięso heritage turkeys wyróżnia się bardziej wyrazistym smakiem. W opinii smakoszy uchodzi za wyjątkowo soczyste i intensywne. Proces ich hodowli opiera się na tradycyjnych metodach, które uwzględniają naturalne tempo wzrostu zwierząt i ich potrzeby, co przyciąga osoby ceniące autentyczność w kulinariach oraz wyższe standardy dobrostanu zwierząt.

Cena heritage turkeys pozostaje jednak znacznie wyższa od cen ptaków z hodowli przemysłowych – za kilogram trzeba zapłacić nawet czterokrotnie więcej – około 4 dolarów. Koszty te wynikają z mniejszej skali produkcji, większego nakładu pracy oraz czasu potrzebnego na osiągnięcie dojrzałości przez ptaki. Mimo to rosnąca popularność tradycyjnych odmian indyków świadczy o tym, że coraz więcej osób traktuje ich wybór nie tylko jako kulinarną inwestycję, lecz także jako wyraz troski o środowisko i zachowanie dawnych tradycji.

Podczas Święta Dziękczynienia pieczony indyk jest serwowany z sosem żurawinowym, puree ziemniaczanym, nadzieniem (stuffing) oraz różnymi przystawkami w postaci zapiekanki z zielonej fasolki, batatów i kukurydzy. Na deser często podaje się tarty, w tym dyniową, jabłkową i z orzechami pekan. Pumpkin pie, czyli tarta dyniowa, jest szczególnie popularna.

Indyk stał się symbolem Święta Dziękczynienia, do tego stopnia, że dzień ten bywa nazywany "Turkey Day". Tradycja ułaskawienia indyka przez prezydenta USA, która rozpoczęła się oficjalnie w 1989 roku, jest jednym z bardziej humorystycznych elementów obchodów. Choć pierwsze wzmianki sięgają czasów Abrahama Lincolna, to właśnie George H.W. Bush wprowadził tę tradycję na stałe do kalendarza prezydenckich obowiązków. Tuż przed Świętem Dziękczynienia, prezydent USA otrzymuje od National Turkey Federation dwa indyki. Jeśli wszystko idzie zgodnie z planem, każdy z nich zostaje oficjalnie ułaskawiony podczas ceremonii w Białym Domu. Następnie indyki są wysyłane do specjalnych gospodarstw lub ogrodów zoologicznych, gdzie mogą spokojnie dożyć swoich dni

Każdego roku Amerykanie spożywają około 46 milionów indyków podczas Święta Dziękczynienia. To nie tylko tradycja, ale także dowód na kulturowe znaczenie tego ptaka, który od wieków symbolizuje obfitość, wspólnotę i wdzięczność – wartości tak ważne dla amerykańskiego ducha.