Ważna zmiana w sklepach od 1 października. Chodzi o butelki i puszki

System kaucyjny w Polsce to konsekwencja wdrożenia unijnej dyrektywy Single-Use Plastics dotyczącej zasad wprowadzania na rynek europejski jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych. Jej treść nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek stosowania rozwiązań mających prowadzić do zmniejszenia negatywnego wpływu gospodarki na środowisko i zredukowania ilości odpadów opakowaniowych. To właśnie na jej mocy do polskiego prawa trafił zapis o zakazie sprzedaży plastikowych patyczków higienicznych, sztućców czy słomek.

Oprócz tego w art. 9 Dyrektywy SUP określono, że każdy kraj powinien dążyć do uzyskania w 2025 r. selektywnej zbiórki odpadów w postaci butelek z nakrętkami na poziomie 77 proc. (w 2029 r. wartość ta ma wynosić już 90 proc.). Nie narzuca drogi do uzyskania takiego rezultatu, jednak wskazuje możliwość wdrożenia kaucji za opakowania jako jedno z potencjalnych rozwiązań.

Polskie władze postanowiły skorzystać z takiej propozycji i na mocy Ustawy z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 1911) zadecydowały uruchomić system kaucyjny w Polsce. Nowe przepisy miały wejść w życie z początkiem 2025 r., jednak ze względu na zgłaszane przez przedsiębiorców trudności techniczne, termin wdrożenia mechanizmu przeniesiono na październik 2025 r.

Mimo że dyrektywa Single-Use Plastics wskazuje na konieczność selektywnej zbiórki wyłącznie odpadów opakowaniowych powstałych z jednorazowych butelek, władze RP postanowiły pójść o krok dalej i włączyły do systemu kaucyjnego w Polsce także inne opakowania na napoje. Mechanizm obejmie więc ostatecznie:

• butelki z tworzyw sztucznych o pojemności poniżej 3 l - kaucją będą objęte wyłącznie opakowania na napoje, które są przeznaczone do spożycia bez konieczności poddawania ich obróbce termicznej, takie jak np. woda, sok czy napoje gazowane (za wyroby takie jak olej czy sok z cytryny nie zapłacisz więc kaucji);
• puszki metalowe o pojemności poniżej 1 l -np. piwo, napoje gazowane czy napoje energetyzujące;
• butelki ze szkła przeznaczone do wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l - dodatkową opłatę naliczy ci sprzedawca także przy zakupie np. piwa w szklanej, wielorazowej butelce.

Działanie systemu kaucyjnego w Polsce będą nadzorować tzw. operatorzy. To po ich stronie leży obowiązek ustalenia ze sklepami sposobu rozliczania kaucji oraz liczby przyjętych i wydanych opakowań.

Cały mechanizm ma odbywać się bezparagonowo. Oznacza to, że odpady opakowaniowe docelowo będzie można zwrócić w dowolnym punkcje zbiórki bez konieczności okazywania dowodu zakupu.

Gdzie zatem zaniesiesz puszki czy butelki? Zbiórką opakowań mają zajmować się:

• wszystkie sklepy o powierzchni sprzedaży powyżej 200m² - punkty handlowe prowadzące sprzedaż na odpowiednio dużym obszarze mają obowiązek zarówno naliczania kaucji, jak i jej zwracania oraz przyjmowania pustych opakowań;
• wybrane sklepy zajmujące obszar poniżej 200 m² - pozostali sprzedawcy mogą, lecz nie muszą uczestniczyć w systemie jako punkt zbierania odpadów.

System kaucyjny w Europie to nie nowość. Podobnie rozwiązania funkcjonują od ubiegłego roku w Irlandii czy na Węgrzech, od kilku lat na Słowacji, a od kilkudziesięciu lat w Niemczech, Szwecji, Norwegii czy Finlandii.

Pobieranie dodatkowej opłaty za butelki czy puszki sprawia, że konsumenci zwracają większą uwagę na problem zanieczyszczenia środowiska. Umożliwia też odciążenie systemu zarządzania odpadami. Daje potencjalną szansę na zmniejszenie kosztów wywozu odpadów. Dodatkowo stwarza dobre podłoże do rozwoju przemysłu recyklingowego. Niesie więc za sobą wiele korzyści nie tylko dla planety, ale również dla krajowej gospodarki i budżetu obywateli.

Źródła: gov.pl, Ustawa z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw.