Z wiewiórkami dzieje się coś dziwnego. Dokarmianie zmieniło ich czaszki

Z nowych analiz wynika, że dokarmianie może spowodować zmiany morfologii wiewiórek, wpływając na ich ewentualny sukces związany z przetrwaniem - zauważają naukowcy w styczniowym numerze "Royal Society Open Science".

Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris) to jeden z gatunków bardzo lubianych przez Brytyjczyków. "Jest to rodzimy gatunek w Wielkiej Brytanii, choć duża część ludzi prawdopodobnie nie spotkała jeszcze ani jednej" - mówi Phil Cox, specjalista od anatomii z University College London.

Te rude, puchate gryzonie nie występują bowiem wszędzie. Są obecne w północnej Anglii i Szkocji, a ich izolowane populacje są też w Walii i na przybrzeżnych wyspach. Żywią się orzechami laskowymi, kasztanami, żołędziami, orzeszkami piniowymi czy nasionami cisa.

Jedna z populacji, żyjąca w rejonie miasta Formby na zachodnim wybrzeżu Anglii (pomiędzy Liverpoolem a Bristolem), dostała dietetyczne wsparcie. Od lat 90. niemal do 2020 r. wiewiórki te ok. połowy potrzebnego pokarmu pozyskiwały od przyrodników i turystów. Do dokarmiania służyły orzechy ziemne, zwane też fistaszkami czy też orzechami arachidowymi, które wiewiórkom łatwiej było jeść, niż choćby chronione twardą otoczką orzechy laskowe.

Wiewiórki pospolite objęte są ochroną, a naukowców ciekawią konsekwencje ich diety. Aby zobaczyć, jakie zachodzą tu zależności, zbadali oni okazy przekazane Uniwersytetowi Edynburga przez przyrodników (znalezione jako martwe osobniki).

Przeanalizowano kształt czaszek u 113 osobników, i żuchw pochodzących od 387 osobników, sprawdzając m.in. możliwą do uzyskania siłę nacisku szczęk. Okazało się, że czaszki wiewiórek z Formby były bardziej płaskie niż czaszki wiewiórek ze Szkocji, a mięśnie ich żuchw - umocowane stosunkowo bliżej stawu. Obie te cechy wskazują na mniej wydajny ścisk żuchwy.

Nacisk szczęk osłabił się w populacji w ciągu zaledwie kilku lat - zauważa Cox, sugerując, że może to być rozwojowa reakcja na miękki pokarm. "Wiemy, że kości mogą reagować - i faktycznie reagują - na zmiany mechaniczne związane ze środowiskiem" - mówi badacz cytowany przez serwis "Science News".

W rzeczy samej czaszki zwierząt, które żyły pod koniec dekady 2010-2020 - w czasie, gdy miłośnicy wiewiórek zaczęli ograniczać dokarmianie orzechami ziemnymi - przypominały bardziej czaszki wiewiórek z północy. To wskazuje na fakt, że gryzonie "odzyskują" siłę szczęk.

Dokarmianie zwierząt może spowodować u nich zmiany, i to dosłownie "sięgające aż do kości" — zauważają autorzy badania. Podkreślają, że osoby decydujące o ochronie środowiska i gatunków powinni brać pod uwagę nie tylko wartość odżywczą pokarmu przeznaczanego dla zwierząt, ale też jego twardość.

"Jeśli będziemy je karmić pokarmem o takich cechach, że faktycznie utracą zdolność do rozgryzania przedmiotów twardych - przywrócenie tej zdolności może zająć chwilę" - mówi Cox.