Ptaki bystre jak małpy. Dzioborożce rozwiązują skomplikowane zagadki
Te ptaki w testach na funkcje poznawcze uzyskują tak wysokie wyniki, jak małpy naczelne. To wynik, któremu są w stanie dorównać tylko nieliczne zwierzęta.
Tylko niektóre zwierzęta potrafią pojąć trwałość obiektów - zrozumieć, że coś nadal istnieje, nawet gdy jest poza zasięgiem wzroku. Nowe badania potwierdzają, że dzioborożce białobrzuche (Anthracoceros albirostris) są jednymi z nielicznych zwierząt, które posiadły tę umiejętność. Przydaje się ona im, gdy gniazdujące samice zamurowują się w dziuplach drzew i polegają na tym, że partner dostarcza im pożywienia.
Aby bezpiecznie składać i pielęgnować jaja, samice dzioborożców wschodnich zamurowują się w bezpiecznych dziuplach, wypełniając ich otwór wejściowy mieszaniną błota, odchodów, śliny, owoców i kory. Pozostawiają jedynie wąską szczelinę, która pozwala samcom dostarczać im pożywienie. Aby samica i potomstwo mogły przeżyć, samce dzioborożców muszą rozumieć, że ich partnerka nadal istnieje, nawet jeśli jej nie widzą.
"Z ewolucyjnego punktu widzenia zdolność do reprezentowania innych zwierząt i obiektów, gdy są one poza zasięgiem wzroku, zapewnia ogromne korzyści adaptacyjne w takich czynnościach, jak poszukiwanie pożywienia i unikanie drapieżników" - wyjaśniają w nowym artykule psychologowie z Narodowego Uniwersytetu Singapuru, Ruitong Yao i Elias Garcia-Pelegrin.
Eksperymenty dowodzące inteligencji ptaków
Jednak poza krukowatymi i papugami, żadne inne ptaki nie wykazały się dotąd przed naukowcami umiejętnością rozumienia trwałości obiektów w takim stopniu jak naczelne. Chociaż testowano inne gatunki ptaków, udało im się dotrzeć jedynie do czwartego z sześciu stadiów rozwojowych obserwowanych u dzieci. Aby sprawdzić, jak zaawansowane są umiejętności dzioborożców, Yao i Garcia-Pelegrin poddali próbie sześć ptaków o dużych dziobach.
Nauczyli dzioborożce wskazywać dziobem miejsce, w którym wypatrzyły smakołyk. Następnie przedstawiano im coraz trudniejsze wyzwania. Przykładowo na piątym poziomie trudności ptaki obserwowały, jak nagroda zostaje umieszczona pod jedną filiżanką, a następnie przeniesiona do drugiej. Wskazując kubek, w którym znalazł się smakołyk, ptaki wykazały, że rozumieją jego przemieszczenie. Wszystkim sześciu ptakom przetestowanym przez badaczy udało się osiągnąć ten poziom.
Ale tylko trzy dzioborożce pokonały etap szósty: niewidzialnego przemieszczenia. Na tym etapie ptaki nie widziały przenoszenia smakołyku z jednej miseczki do drugiej. Zamiast tego smakołyk ukryto pod małym, czerwonym pudełkiem, które następnie przykryto filiżanką. Kiedy pudełeczko wyjęto spod kubka i okazało się, że jest ono puste, niektóre ptaki domyśliły się, że smakołyk musiał pozostać pod filiżanką, mimo że nie były w stanie zobaczyć, jak badacz dokonuje “podmiany".
Nie wszystkie dzioborożce są równie bystre
"Zrozumienie niewidzialnego przemieszczenia jest bardziej skomplikowane i wymaga integracji różnych umiejętności poznawczych, w tym pamięci, rozumowania przestrzennego i logicznego wnioskowania" - piszą Yao i Garcia-Pelegrin.
Co ciekawe, trzy ptaki, które nie przekroczyły piątego etapu trwałości obiektu, nie miały doświadczenia lęgowego. Może to być po prostu zbieg okoliczności, ponieważ przetestowano tylko sześć ptaków, lub może wskazywać, że bardziej zaawansowane poziomy trwałości obiektu wykształcają się na podstawie doświadczenia karmienia lub otrzymywania pożywienia od partnera.
"Według naszej wiedzy dzioborożce wschodnie są pierwszymi gatunkami ptaków spoza rodzin krukowatych i papug, które wykazują poziom trwałości obiektów porównywalny z małpami człekokształtnymi" - potwierdzają Yao i Garcia-Pelegrin.
Inteligencja krukowatych i papug
To spory komplement, bo krukowate i papugi już wielokrotnie zadziwiały naukowców swoimi intelektualnymi talentami. Eksperymenty udowodniły, że ptaki te posiadają zdolności, które kiedyś uważano za wyłącznie ludzkie, takie jak rozumienie przyczynowości, planowanie na przyszłość czy rozpoznawanie samego siebie w lustrze.
Jednym z najbardziej znaczących badań nad inteligencją krukowatych zostało opublikowane w 2002 roku przez zespół naukowców z Uniwersytetu w Cambridge. Badacze odkryli, że wrony potrafią używać narzędzi do zdobywania pożywienia, co więcej, potrafią również tworzyć nowe narzędzia poprzez kształtowanie i dostosowywanie istniejących przedmiotów do konkretnych zadań. To odkrycie znacząco przyczyniło się do zrozumienia zdolności poznawczych ptaków i pokazało, że użycie i modyfikacja narzędzi nie jest wyłączną domeną ludzi i niektórych gatunków małp.
Papugi również wykazują zdumiewające zdolności poznawcze, co zostało zademonstrowane w serii eksperymentów przeprowadzonych przez dr Irenę Pepperberg i jej papugę żako, Alexa. Badania opublikowane na przestrzeni wielu lat, od lat 70. XX wieku, pokazały, że Alex posiadał zdolność rozumienia i używania języka na poziomie podobnym do małego dziecka, potrafiąc rozpoznawać i nazywać kolory, kształty, a nawet rozumieć pojęcie liczby. Prace Pepperberg przyczyniły się do głębszego zrozumienia zdolności komunikacyjnych ptaków i potencjału poznawczego, który przekracza tradycyjne postrzeganie zwierząt.
Ptaki planują, używają narzędzi i rozumieją matematykę i fizykę
W badaniach opublikowanych w 2017 roku przez zespół z Uniwersytetu Lund w Szwecji, kruki wykazały zdolność planowania na przyszłość. W eksperymentach ptaki te potrafiły wybierać, przechowywać, a następnie używać narzędzia, które były im niezbędne do zdobycia pożywienia w przyszłości, a także wybierać i zapamiętywać kształty, które mogły być wymienione na nagrody w późniejszym czasie.
Z kolei eksperymenty przeprowadzone w 2018 roku przez zespół z Uniwersytetu w Otago wykazał, że papugi żako rozumieją koncepcję zera. To odkrycie pokazuje, że zdolności matematyczne papug są bardziej zaawansowane, niż wcześniej sądzono, co stanowi kolejny dowód na ich wysoką inteligencję. Kruki najwyraźniej całkiem dobrze rozumieją także prawa fizyki. W 2011 r. Alex Kacelnik i jego zespół z Uniwersytetu Oksfordzkiego w 2011 roku, kruki wykazały umiejętność wykorzystywania wiedzy na temat przyczynowości i grawitacji. Ptaki te potrafiły na przykład wybrać odpowiedni kształt narzędzia, które pozwoliło im zdobyć pożywienie z zamkniętego pojemnika, demonstrując zrozumienie, że pewne kształty są bardziej funkcjonalne niż inne w danych warunkach.
Te przykłady badań pokazują, że krukowate i papugi posiadają zdolności poznawcze, które w wielu aspektach przypominają te obserwowane u ludzi i niektórych gatunków ssaków. Teraz do listy niezwykle inteligentnych ptaków możemy dodać także dzioborożce.
