Nie tylko zrzucanie liści. Jak drzewa przygotowują się do zimy?

W naszym klimacie, poza znanymi czterema kalendarzowymi porami roku, możemy wyróżnić jeszcze inne podziały, a wśród nich ten na termiczne pory roku, których w Polsce mamy 6:

Zima: poniżej 0 st. C.
Przedwiośnie: 0 - 5 st. C.
Wiosna: 5 - 15 st. C.
Lato: pow. 15 st. C.
Jesień: 15 - 5 st. C
Przedzimie: 5 - 0 st. C.

Prawdopodobnie większość osób powyższy podział również doskonale zna. Ale skąd wzięła się ta magiczna granica + 5 st. C? Odpowiedzi powinniśmy szukać w przyrodzie.

Podczas ciepłych letnich dni, cała roślinność może bez przeszkód funkcjonować. Dzięki liściom, w których zachodzi proces fotosyntezy, roślina pozyskuje energię, oraz dwutlenek węgla niezbędny do wzrostu (w precyzyjniej mówiąc, pozyskuje węgiel. Tlen, jako produkt zbędny, usuwa do atmosfery). Wewnątrz drzewa płyną życiodajne soki i dzięki temu możemy cieszyć się otaczającą nas zielenią.

Gdy średnia temperatura powietrza spadnie poniżej 5 stopni, to dla roślin jest znak, że powoli trzeba zacząć przygotowania do zimy.

Zrzucanie liści to nie jedyne przygotowania do zimy

Zimą, gdy temperatura spada poniżej 0 st. C., a ziemia jest zamarznięta, gęsta korona nie jest czymś pożądanym. Gdy pobieranie wody z gleby jest utrudnione, nadmiar liści powodowałby jej znaczną utratę. Zaczyna się więc zawczasu proces ich zrzucania. Te, które opadną, tworzą swego rodzaju kołderkę dla gleby i systemu korzeniowego, zabezpieczającą przed coraz niższymi temperaturami. Z czasem liście rozkładają się, a niezbędne związki mogą być ponownie użyte przez rośliny.

Drzewa także w inny sposób muszą chronić się przed niskimi temperaturami, dlatego gromadzą w soku cukry i białka zagęszczając go. Pomaga to przetrwać temperatury znacznie przekraczające -30 st. C. Dodatkową ochroną przed mrozem jest kora.

Oczywiście pomimo wszelkich mechanizmów, w jakie drzewa zostały wyposażone przez czasem zdarzają się ich uszkodzenia spowodowane ujemną temperaturą. Podczas szybkiego ochłodzenia różnica pomiędzy warstwami pnia może doprowadzić do jego popękania. Z kolei zbyt niskie temperatury, do których rośliny nie są przystosowane, mogą doprowadzić do zamarznięcia wody wewnątrz, która zwiększając swoją objętość, będzie od środka rozsadzała komórki. Tym procesom towarzyszy głośny huk.

Jedynym drzewem iglastym zrzucającym igły na zimę jest modrzew. Pozostałe gatunki utrzymują je na drzewach dzięki odpowiedniemu przystosowaniu. Igły są długie i cienkie, dzięki czemu powierzchnia parowania jest znacznie mniejsza niż w przypadku liści. Pokryte są także grubszą skórką i substancją woskową, a aparaty szparkowe są zagłębione, co chroni przed niższymi temperaturami i ogranicza utratę wody.