Dlaczego drzewa zrzucają liście jesienią? Odpowiedzią jest fotoperiodyzm
Jesień to wyjątkowo efektowna pora roku, kojarząca nam się z kolorowymi liśćmi tworzącymi dywany na chodnikach i parkowych alejkach. Co sprawia, że wraz z końcem lata zmieniają one barwę i dlaczego jesienią drzewa zrzucają liście?
Nasza szerokość geograficzna charakteryzuje się umiarkowanym klimatem - oznacza to, że lata są tu gorące, natomiast zimy mroźne. Są to dość radykalne zmiany, do których muszą się przystosować zarówno zwierzęta, jak i rośliny. Okres zimowy jest wyjątkowo wymagający dla drzew i krzewów - znaczny spadek temperatury, mała ilość promieni słonecznych, a często również brak opadów nie sprzyja rozwojowi roślin.
Niewystarczająca ilość słońca sprawia, że proces fotosyntezy jest utrudniony, a mróz prowadzi do zamarznięcia wody. Taki stan w przyrodzie często nazywany jest suszą fizjologiczną. Gdy utrzymuje się on zbyt długo, może doprowadzić do obumarcia rośliny. Zrzucanie liści jest więc reakcją obronną drzew, które w ten sposób pozbywają się elementu odpowiadającego za największą utratę wody przez aparaty szparkowe.
W okresie jesieni i zimy drzewa wchodzą w stan spoczynku - odcinając liście od obiegu wody i składników pokarmowych są w stanie przetrwać do wiosny mimo braku światła i bardzo niskich temperatur. Pomagają w tym również zgromadzone w pniach i korzeniach zapasy cukru.
Wiele osób zastanawia się, jaki bodziec "informuje" drzewa o tym, że zbliża się jesień? Jest nim coraz krótszy dzień. Reakcja roślin na coraz późniejsze wschody i wcześniejsze zachody słońca nazywana jest fotoperiodyzmem.
Pozbywanie się liści ma złożony przebieg. W pierwszej kolejności zaczynają się one starzeć, następnie zanika w nich chlorofil. Całkowity zanik zielonego barwnika w liściach trwa 2-3 dni. Po upływie tego czasu zaczynają one nabierać typowo jesiennych - żółtych, pomarańczowych, czerwonych i brązowych barw.
Kolejnym etapem jest wytworzenie pomiędzy gałęzią a liściem tzw. warstwy odcinającej. Osłabione połączenie liścia z drzewem, brak wody i składników odżywczych sprawia, że zaczyna on usychać, a następnie spada.
Drzewa oraz krzewy iglaste w przeważającej większości nie pozbywają się igieł. Dzieje się tak, ponieważ ich specyficzna forma - płaskie, bardzo wąskie liście o niewielkiej powierzchni wyposażone są w znacznie mniejszą liczbę aparatów szparkowych. Ponadto igły zabezpieczone są grubą warstwą ochronną, dzięki której drzewa nie traci wody.
Nie oznacza to jednak, że w ogóle nie wymieniają one igieł. Robią to jednak w cyklach, co sprawia, że trudniej to zaobserwować. Wyjątek wśród drzew iglastych stanowi modrzew, który w okresie jesiennym każdego roku gubi wszystkie igły. W przypadku innych gatunków iglastych pełny cykl wymiany igieł trwa od 3 do nawet 10 lat. Najdłużej, bo aż dekadę igły zrzuca jodła. Dzięki temu sprawia wrażenie wiecznie zielonego drzewa.
Spadające na trawnik liście nie zawsze wyglądają efektownie. Należy jednak pamiętać, by nie wyrzucać ich z ogrodu na łąkę lub do lasu, ponieważ stanowią element innego ekosystemu.
Większa ilość suchych liści zagrabionych w kąt ogrodu może jednak posłużyć za ciepłe i bezpieczne schronienie na zimę dla jeży.
Czytaj również:
Czy w ogrodzie można palić liście? Co mówią przepisy?
Nawożenie krzewów i iglaków jesienią. O czym należy pamiętać?
Zobacz także:
