Jak szybko kurczą się zasoby wodne Polski?
Artykuł sponsorowany
Światowa Organizacja Zdrowia alarmuje: już za kilka lat nawet połowa globu utraci swobodny dostęp do czystej wody . Braki wody mogą dotknąć także Polskę. Co możemy robić, by zmniejszyć ryzyko katastrofy? Jak oszczędzać wodę? Dowiedz się, jaki masz na to wpływ.
Dlaczego woda jest tak istotna w naszym życiu?
Na pewno dobrze wiesz, że twój organizm składa się w większej części z wody (ok. 50-65%). Jednak czy zdajesz sobie sprawę, za jakie procesy ona odpowiada i dlaczego jest tak ważna?
Woda jest niezbędna w detoksykacji organizmu, jest budulcem śliny oraz płynów trawiennych, a także:
- uczestniczy w utrzymaniu prawidłowej ciepłoty ciała,
- wspiera przyswajanie składników pokarmowych,
- odpowiada za nawilżenie stawów,
- pomaga w rozprowadzeniu tlenu po całym organizmie,
- wpływa na rozwój, reprodukcję i przetrwanie komórek.
Ludzki mózg składa się z aż 70% wody, podobnie jak ciało dziecka. Nie jesteśmy w stanie bez niej przeżyć dłużej niż tydzień (oczywiście w zależności od warunków pogodowych)[1]. Jej niedobór może prowadzić do pojawiania się zaburzeń pracy układów organizmu. Braki wody w ciele, czyli odwodnienie, mogą skutkować między innymi ogólnym osłabieniem, poczuciem niepokoju, omdleniami, rozregulowaniem rytmu serca, chronicznym zmęczeniem, bólami głowy i kłopotami z widzeniem bądź bolesnymi zaparciami[2].
Wartość wody jest więc nie do przecenienia. Tymczasem jej deficyt dotyka coraz większe obszary świata. Znaczna część ludzi ma coraz trudniejszy dostęp do źródeł świeżej wody. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że już w 2025 roku dla połowy mieszkańców naszego globu stanie się to ogromnym problemem[3]. Rosnące ograniczenie dostępu do czystej wody może być katastrofalne w skutkach.
Zasoby wodne Polski
Sytuacja hydrologiczna w Polsce przedstawia się niepokojąco. Jako kraj znajdujemy się w grupie obszarów mających niewielkie odnawialne zasoby wody pitnej. Na jednego mieszkańca w ciągu roku przypada jedynie ok. 1600 m3 wody. Jest to alarmujące, ponieważ jesteśmy stale zagrożeni jej deficytem (granica wynosi 1700 m3). Podobny problem dotyczy także wielu innych krajów europejskich - z niskimi zasobami wody zmagają się m.in. Malta, Czechy, Cypr czy Belgia[4].
W Polsce najlepszej jakości woda pitna pochodzi z obszarów podziemnych. Z wód powierzchniowych w większej części korzysta się w przemyśle. Jednak jedynie 30% zasobów wodnych Polski to wody podziemne, a ich niedobór występuje w wielu regionach naszego kraju.
Jakie części Polski są narażone na największy deficyt wody?Największy niedobór wód powierzchniowych występuje na Lubelszczyźnie, Mazowszu, w województwie wielkopolskim oraz w niewielkiej części Pojezierza Mazurskiego[5].
Niedobory wód podziemnych występują okresowo w niemal całej Polsce. W październiku 2022 roku w aż 9 województwach obowiązywał stan zagrożenia hydrogeologicznego[6]. Już teraz zdarza się, że niektórzy mieszkańcy naszego kraju mają dłuższe przerwy w dostawie wody. Przykładem może być głośna sytuacja ze Skierniewic - w czerwcu 2019 r. w niektórych rejonach miasta i okolic w ogóle nie było wody, a mieszkańcy musieli korzystać z podstawionych beczkowozów[7].
Kryzys wodny w Polsce - co go pogłębia? Jednym z czynników, które wpływają na kiepski stan wód w Polsce są okresowe susze, które występują u nas coraz częściej. Jakie są tego przyczyny? Do głównych można zaliczyć:
- zmiany klimatyczne,
- zbyt duże eksploatowanie zasobów wody,nadmierną ingerencję ludzi w naturalny bieg rzek[8].
Osuszanie torfowisk i mokradeł rowami melioracyjnymi, prostowanie i pogłębianie rzek, przyspieszające spływ wody, stawianie tam i zapór ograniczających swobodny przepływ wody czy w końcu tworzenie dużych zbiorników retencyjnych, które przyspieszają parowanie, to tylko wycinek tego, co pogłębia kryzys wodny w Polsce[9].
Nadmierny konsumpcjonizm - na co zużywamy najwięcej wody? Z jednej strony mamy coraz mniej wody, z drugiej - wciąż nadmiernie ją eksploatujemy. Najwięcej zasobów wody wykorzystuje się w przemyśle (70%), na który mamy tylko pośredni wpływ. Ogromne ilości wody pochłania zwłaszcza nasz przemysł węglowy[10]. Co 3 minuty elektrownia węglowa zużywa do chłodzenia tyle wody, ile mieści się w basenie olimpijskim![11]
Na co jeszcze ogólna gospodarka potrzebuje ogromnych ilości wody? Wykorzystuje się ją między innymi do produkcji najpopularniejszych towarów, jak wieprzowina (5 988 l/kg), chleb (462 l/szt.) czy mleko (1 000 l/l).
Do ograniczania zasobów wody jako kraj przyczyniamy się zarówno produkując towary, jak i importując je (sprowadzanie artykułów wykorzystuje zasoby wodne z innych części świata)[12]. Nietrudno zgadnąć, że kupowanie niepotrzebnych rzeczy (w tym również jedzenia) przyczynia się do pogłębienia kryzysu wodnego - zarówno w skali lokalnej, jak i globalnej.
A jak to wygląda w przeliczeniu na jednostki? Przeciętnie każdy z nas zużywa ok. 150 litrów wody dziennie. Tyle, ile potrzeba do napełnienia dużego akwarium o wymiarach 110 x 35 x 40 cm! To dużo, a zużycie ciągle rośnie, z powodu wzrostu liczby ludności, rosnących potrzeb higienicznych i chęci posiadania większej ilości dóbr[13].
H2: Co możemy robić? Jak oszczędzać wodę? Może jednostkowo nie wpłyniemy na stale postępujące zmiany klimatu czy nie zahamujemy wzrostu liczby ludności na świecie, ale nawet bez tego możemy spowolnić postępujący kryzys wodny w Polsce i na świecie. Możemy działać małymi krokami, zmieniając nawyki. Drobne zmiany wprowadzone przez miliony osób, mogą dawać olbrzymie efekty. Jak oszczędzać wodę? To proste - mądrze nią gospodarować.
Dlaczego warto i jak ograniczyć zużycie wody? Sposoby oszczędzania wody Jeśli na całym świecie rozpoczniemy redukowanie zużycia wody nawet o połowę, znacząco zmniejszymy ryzyko pojawienia się jej deficytów.
Zacznij od zmian w swoim domu:
- pij wodę z kranu zamiast butelkowej - zmniejszysz nie tylko zużycie plastiku, lecz także wody (do produkcji butelek i późniejszego ich transportu wykorzystuje się duże ilości wody i energii). Jeśli lubisz gazowaną wodę, możesz korzystać z saturatora SodaStream. Urządzenie daje także możliwość przygotowania słodkich napojów z bąbelkami - wystarczy po nagazowaniu wody dodać do niej jeden z syropów SodaStream;
- wybieraj prysznic zamiast kąpieli - w ten sposób ograniczysz jednorazowe wykorzystanie wody nawet o 120 litrów;
- zainstaluj w toalecie spłuczkę z podziałem na spłukiwanie (np. 3 i 6 l wody) albo z funkcją Stop, pozwalającą zatrzymać pobór wody w dowolnym momencie;
- kupuj energooszczędny sprzęt, który oferuje programy eko - nowe technologie w artykułach AGD pozwalają na zmniejszenie zużycia wody nawet o 30%;
- za każdym razem, gdy myjesz zęby czy golisz się, zakręcaj kran;
- pamiętaj, że toaleta to nie kosz na śmieci - wrzucając do niej resztki jedzenia czy waciki, generujesz straty wody;
- wybierz zmywarkę zamiast ręcznego mycia - pamiętaj też, że nie ma potrzeby spłukiwania naczyń przed włożeniem ich do zmywarki (jeśli nie możesz sobie na nią pozwolić, myj naczynia w misce, a później tylko je spłucz pod bieżącą wodą);
- regularnie kontroluj szczelność armatury - cieknący kran może zużyć nawet 5000 litrów w ciągu roku (przy założeniu, że w ciągu minuty kapie jedna kropla)[14];
- rozmrażaj żywność w lodówce, nie pod bieżącą wodą;
- używaj deszczówki do podlewania roślin (jeśli masz taką możliwość). Możesz też wykorzystywać do tego odstaną wodę lub przegotowaną z czajnika, której już nie wypijesz;
- pozostaw miejsce w ogrodzie na łąkę kwietną;
- ogranicz koszenie trawy - częste ścinanie murawy zwiększa ryzyko suszy;
- wykorzystuj wodę po gotowaniu na różne sposoby, zamiast ją wylać - na przykład po przygotowaniu ryżu nada się ona jako specjalna odżywka do włosów, a po ugotowaniu jaj na twardo - do podlania roślin;
- zainstaluj "wodę szarą" do spłukiwania toalety;
- ogranicz spożycie mięsa - już wiesz, jak dużo wody pochłania jego produkcja;
- postaw na minimalizm - kupuj tylko to, czego potrzebujesz, a to, z czego już nie korzystasz, sprzedaj.
Twoja świadomość ma znaczenie. Zauważ, że powyższe zmiany nie są ani trudne do wprowadzenia, ani nie oznaczają dużych ograniczeń w życiu. Mają jednak realny wpływ na wielkość zasobów wody w przyszłości, zwłaszcza jeśli wprowadzimy je wszyscy. Podziel się tą wiedzą z przyjaciółmi i wspólnie dbajmy o wodę.
[1] https://www.usgs.gov/special-topics/water-science-school/science/water-you-water-and-human-body
[2] https://www.medicalnewstoday.com/articles/325174#effects
[3] https://www.afro.who.int/health-topics/water
[4] http://zpe.gov.pl/pdf/P19Q8SZRp
[5] http://zpe.gov.pl/pdf/P19Q8SZRp
[6] https://www.pgi.gov.pl/psh/materialy-informacyjne-psh/aktualna-sytuacja-hydrogeologiczna.html
[7] https://www.wody.gov.pl/aktualnosci/1017-wody-pitnej-nam-nie-braknie
[8] https://www.national-geographic.pl/artykul/polska-jest -jednym-z-najubozszych-w-wode-krajow-europejskich -pustynnieje-na-naszych-oczach
[9] Tamże.
[10] https://www.gramwzielone.pl/trendy/22345/greenpeace-elektrownie-weglowe-zuzywaja-70-proc-wody-w-polsce
[11] https://elektrowniakozienice.com/elektrownia-a-woda
[12] https://www.pah.org.pl/app/uploads/2017/10/2017_kampania_studnia_dla_poludnia_publikacja_prawo_do_wody.pdf
[13] https://zpe.gov.pl/a/zasoby-wody-i-ich-ochrona/D7npMF5Lo
[14] https://www.forbes.pl/wiadomosci/kapiacy-kran-to-strata-nawet-5-tys-litrow-rocznie/nyg8kz1
Artykuł sponsorowany
