Magnetyczne nietoperze. Nawigują w ciemności dzięki biologicznemu kompasowi
Karliki drobne, niewielkie nietoperze powszechnie występujące w Europie, są w stanie wyczuwać polaryzację i nachylenie linii pola magnetycznego oraz wykorzystywać pozycję zachodzącego słońca do kalibracji swojego wewnętrznego kompasu.
Wędrowne nietoperze używają zmysłu magnetycznego do nawigacji na duże odległości, co wieczór kalibrując swój wewnętrzny kompas na podstawie pozycji zachodzącego słońca.
Magnetyczny kompas nietoperzy
Wiele zwierząt wykorzystuje ziemskie pole magnetyczne do orientacji lub nawigacji. Ten magnetyczny zmysł posiadają żółwie czy ptaki. Dotąd nie mieliśmy jednak dowodów na to, by biologiczny kompas wykorzystywały także wędrowne ssaki.
Nietoperze wędrowne pokonują rocznie setki, a nawet tysiące kilometrów. Podróżując nocą, nie mogą polegać na wizualnych wskazówkach, a echolokacja, z której korzystają, by odnajdywać drogę w ciemności i polować, ma bardzo ograniczony zasięg. Nietoperz "widzi" za jej pomocą obiekty znajdujące się najwyżej kilkadziesiąt metrów od niego. Zagadką pozostawało więc, jak latające ssaki nawigują w ciemności podczas długich wędrówek.
William Schneider z Bangor University w Wielkiej Brytanii postanowił sprawdzić, czy nietoperze korzystają w tym celu z nawigacji magnetycznej. Wiemy, że nocne ptaki wędrowne korzystają z magnetycznych zmysłów pozwalających im "czytać" pole magnetyczne Ziemi do własnych wędrówek.
Wcześniejsze badania sugerowały, że karlik drobny (Pipistrellus pygmaeus) wykorzystuje kąt zachodzącego słońca do dostosowywania swoich tras. Zespół Schneidera chciał sprawdzić, czy te wędrowne nietoperze używają do nawigacji także zmysłu magnetycznego i czy potrafią wyczuć nachylenie pola magnetycznego.
Zdezorientowane nietoperze
Naukowcy schwytali więc 65 migrujących nietoperzy na Łotwie. Tuż przed zachodem słońca manipulowali polem magnetycznym wokół dwóch grup nietoperzy za pomocą cewki Helmholtza, urządzenia generującego pola magnetyczne. Podzielili nietoperze na trzy grupy. Pierwsza przebywała w polu magnetycznym przesuniętym w poziomie o 120 stopni. Pole magnetyczne oddziałujące na drugą grupę dodatkowo odwrócono w pionie. Trzecia grupa kontrolna nie podlegała magnetycznym manipulacjom.
Kilka godzin później naukowcy wypuścili nietoperze i zarejestrowali kierunek, w którym się udały. Nietoperze, które nie zostały poddane zmienionym polem magnetycznym, nieoczekiwanie poleciały w dwóch kierunkach, na północ lub na południe - prawdopodobnie z powodu złej pogody.
Nietoperze, które przebywały w zmodyfikowanym w poziomie polu magnetycznym poleciały tylko na północ, co wskazuje na to, że rzeczywiście są w stanie odczytywać pole magnetyczne Ziemi. Ale grupa, której pole magnetyczne zostało o zachodzie słońca odwrócone w pionie rozpierzchła się na wszystkie strony, co naukowcy odczytali jako wskazówkę tego, że zwierzęta były zupełnie zdezorientowane.
"To nowe badanie jest ważne, ponieważ wzbudzi dalsze zainteresowanie tym, w jaki sposób mechanizmy postrzegania pola magnetycznego działają u ssaków i jak mogą umożliwić wydajną nawigację" - mówi Kai Caspar z Uniwersytetu Heinricha Heinego w Düsseldorfie w Niemczech.
