Gdzie wybrać się na szlak? Pasma górskie w Polsce

Zanim przejdziemy do omawiania szczegółów dotyczących gór w Polsce, warto przyjrzeć się podstawowym pojęciom geograficznym, które odnoszą się do tej dziedziny. To ważne, ponieważ często mylone są określenia "łańcuch" oraz "pasmo". Aby zatem rozwiać wątpliwości:

• łańcuch górski jest terenem o równolegle ułożonych pasmach, wraz z kotlinami oraz podgórzami, które do nich przylegają
• pasmo to natomiast samodzielna grupa górska mająca wydłużony kształt oraz główną grań

Łańcuch jest większym tworem niż pasmo. Co do zasady, większość polskich gór stanowi część wielkiego łańcucha alpejsko-himalajskiego. Można jednak w tym tworze wyróżnić mniejsze. W Polsce wymienia się trzy łańcuchy górskie.

Dwa z nich, najlepiej znane, znajdują się na samym południu kraju - rozciągają się na całej granicy ze Słowacją oraz z Czechami. Trzeci jest ulokowany w południowo-wschodniej Polsce. A zatem polskimi łańcuchami górskimi są:

• Karpaty
• Sudety
• Góry Świętokrzyskie.

Każdy z tych obszarów dzieli się natomiast na pasma górskie. W Polsce tych głównych jest aż kilkadziesiąt.

Karpaty to największy łańcuch górski w środkowej Europie, a także w Polsce. Rozciąga się nie tylko w naszym kraju, ale w siedmiu innych, tzn. w Austrii, Czechach, Słowacji, Ukrainie, Rumunii, Serbii i na Węgrzech. Ich łączna powierzchnia to 190 tys. km2, z czego nieco ponad 10% (19,6 tys. km2) leży na terenie Polski. Co ciekawe, Karpaty zajmują ponad 6% powierzchni naszego kraju!

Najwyższy szczyt Karpat to Gerlach znajdujący się na Słowacji (2655 m n.p.m). W Polsce są to Rysy będące jednocześnie najwyższym szczytem kraju (2499 m n.p.m., choć najwyższy wierzchołek ma 4 m więcej, ale znajduje się po słowackiej stronie).

W Polsce znajduje się 12 pasm górskich Karpat. Oto one.

Tatry

Tatry to najwyższe pasmo górskie w Polsce. Jego 22,3% (175 m2) leży na terenie naszego kraju. Po polskiej stronie znajdują się części dwóch pasm:

• Tatr Zachodnich (najwyższy polski szczyt - Starobociański Wierch, 2176 m n.p.m.)
• Tatr Wysokich (najwyższy polski szczyt - Rysy); z granią przebiegającą między przełęczami Liliowe i Pod Kopą

Do najbardziej znanych szczytów Tatr polskich, poza już wymienionymi, zalicza się Kasprowy Wierch, Świnicę, Czerwone Wierchy, Giewont, Mnicha, Kościelec, Kozi Wierch czy Kominiarski Wierch. 

Pieniny

Pieniny są rozciągnięte w Polsce i na Słowacji. Te góry dzieli się na trzy pasma:

• Pieniny Spiskie, z najwyższym szczytem Żar (879 m n.p.m.)
• Pieniny Właściwe (Środkowe lub Centralne) z najwyższym szczytem Trzy Korony (982 m n.p.m.)
• Małe Pieniny z najwyższym szczytem Wysoka (1050 m n.p.m.).

Pieniny mają bardzo przyjazny klimat; halny wieje tu rzadko i słabo, a wielką atrakcją jest również spływ rzeką Dunajec.

Beskid Śląski

Leży na pograniczu Polski i Czech. Graniczy m.in. z Kotliną Żywiecką oraz Pogórzem Śląskim. Jego najwyższe szczyty to Skrzyczne (1257 m n.p.m.) oraz Barania Góra (1215 m n.p.m.). Najważniejsze miejscowości turystyczne regionu to Bielsko-Biała, Wisła, Ustroń czy Szczyrk.

Beskid Mały

Graniczy m.in. z Kotliną Żywiecką, Pogórzem Śląskim oraz Pogórzem Wielkckim. Jego najwyższy szczyt to Czupel (930 m n.p.m.). Znajduje się tu również co najmniej ponad 50 jaskiń. Największa to Jaskinia Dziurawa w Tarnawskiej Górze.

Beskid Makowski

Jest usytuowany między Beskidem Małym i Żywieckim a Beskidem Wyspowym. Jego największy szczyt to Mędralowa (1169 m n.p.m.). Główne miasta tego obszaru to Maków Podhalański, Sucha Beskidzka, Jordanów oraz Myślenice.

Beskid Żywiecki

Nazywany też Beskidem Wysokim. Położony pomiędzy Polską a Słowacją. Największym szczytem tego obszaru jest słynna Babia Góra, nazywana też Diablakiem (1725 m n.p.m.). Najważniejszym miastem regionu jest Żywiec.

Beskid Wyspowy

Znajduje się między doliną Raby a Kotliną Sądecką. Jest niezwykle charakterystyczny, ponieważ szczyty występują tu osobno, a nie w masywach - stąd przypominają wyspy. Najwyższy szczyt tego pasma górskiego w Polsce to Mogielica (1170 m n.p.m.). 

Gorce

Gorce graniczą z Beskidem Wyspowym, Orawsko-Podhalańskim Pieninami czy Beskidem Sądeckim/ Ich najwyższy szczyt to Turbacz (1310 m n.p.m.). Charakterystyczna nazwa najpewniej pochodzi od słowa "gorzeć" (palić się, płonąć).

Beskid Sądecki

Rozciąga się między Polską a Słowacją i dzieli na trzy pasma górskie: Jaworzyny, Radziejowej i Góry Leluchowskie. Jego największy szczyt to Radziejowa (1266 m n.p.m.), a najważniejsze miejscowości turystyczne to Szczawnica, Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna-Zdrój czy Rytro.

Beskid Niski

Beskid Niski to pasmo gór w Polsce graniczące z Bieszczadami oraz Beskidem Sądeckim. To najrozleglejsza i najniższa część łuku Karpat. Jego największy szczyt po polskiej stronie to Lackowa (997 m n.p.m.). Znajdują się tu m.in. Iwonicz-Zdrój, Rymanów-Zdrój czy Wysowa-Zdrój.

Bieszczady

To najstarsza część Karpat w Polsce i pasmo górskie rozciągające się na przestrzeni naszego kraju, Słowacji oraz Ukrainy. Jego najwyższy szczyt po polskiej stronie to Tarnica (1346 m n.p.m.). 

Góry Sanocko-Turczańskie

Znajdują się pomiędzy Polską a Ukrainą, na północ od Bieszczadów. Ich największy szczyt w Polsce to Jaworniki (909 m n.p.m.).

Sudety są położone na południowym zachodzie Polskich, w północnych Czechach, a ich niewielka część znajduje się na terytorium Niemiec. Najwyższym szczytem Sudetów jest Śnieżka (1603 m n.p.m.). Użycie ich nazwy zostało po raz pierwszy udokumentowane już w II wieku naszej ery - znalazła się ona w pismach greckiego astronoma, Klaudiusza Ptolemeusza. Prawdopodobnie ma celtyckie pochodzenie i oznacza "dziki las".

W Polsce wyróżnia się 15 pasm górskich Sudetów.

Karkonosze

Karkonosze rozciągają się między Polską a Czechami i są włączone do Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO. Ich najwyższym szczytem jest Śnieżka, położona na granicy dwóch krajów. Ta góra jest także najwyższą w całych Czechach. Najważniejsze miejscowości to Szczawnica i Karpacz.

Góry Izerskie

Również położone pomiędzy Czechami a Polską, na wschód od Karkonoszy. Ich najwyższy szczyt to Wysoka Kopa (1126 m n.p.m.). Hala Izerska jest uznawana za polski biegun zimna.

Góry Kaczawskie

Położone wyłącznie na terenie Polski. Ich najwyższym szczytem jest Okole (725 m n.p.m.), choć bardzo podobną wysokość mają również Folwarczna, Skopiec oraz Baraniec. Znajdują się w nich 3 rezerwaty przyrody: Góra Miłek, Buki Sudeckie oraz Buczyna Storczykowa na Białych Skałach.

Rudawy Janowickie

To pasmo gór w Polsce, o powierzchni ok. 90 km2. Jego najwyższy szczyt to Ostra Mała (945 m n.p.m.), który jest południowo-zachodnim wierzchołkiem Skalnika. Można tu znaleźć ciekawe ruiny zamków średniowiecznych, np. Zamek Bolczów.

Góry Wałbrzyskie

Ich najwyższym szczytem jest Borowa (853 m n.p.m.)., a za wybitne są też uznawane Chełmiec oraz Trójgarb, dobrze widoczne m.in. z Wrocławia. Głównym miastem tego obszaru jest Wałbrzych.

Góry Kamienne

Ich najwyższym szczytem jest Waligóra (936 m n.p.m.), położona w paśmie Gór Suchych. Bardzo malowniczo prezentuje się też Przełęcz Trzech Dolin.

Góry Sowie

Ich największy szczyt to Wielka Sowa (1015 m n.p.m.). W szczytowych partiach znajdują się ciekawe gniazda skalne. To obszar niezwykle ciekawy turystycznie - znajdują się tu m.in. kompleks Riese, skrywający tajemnice II wojny światowej oraz twierdza Srebrna Góra.

Góry Bardzkie

Jego najwyższym szczytem jest Szeroka Góra (765 m n.p.m.), a innymi ważnymi wzniesieniami są Kłodzka Góra, Kortunał oraz Ostra Góra. W bezpośredniej okolicy tego pasma są położone m.in. Kłodzko, Ząbkowice Śląskie czy Bardo.

Góry Stołowe

To jedne z nielicznych w Europie góry płytowe, które swoją nazwę zawdzięczają "płaskim jak stół" szczytom. Najwyższym z nich jest Szczeliniec Wielki (919 m n.p.m.). 

Góry Bystrzyckie

Usytuowane w powiecie kłodzkim, z najwyższym szczytem o uroczej nazwie Sasanka (985 m n.p.m.). To idealne miejsce dla wytrwałych piechurów, którzy lubią samotność na trasie. W pobliżu znajdują się m.in. Duszniki-Zdrój i Polanica-Zdrój.

Góry Orlickie

Usytuowane w Polsce i w Czechach. Po polskiej stronie najwyższym szczytem jest Orlica (1084 m n.p.m.). Bazą wypadową na szlaki są Duszniki-Zdrój.

Masyw Śnieżnika

To najwyższe pasmo górskie polskiej części Sudetów Wschodnich. Dominującym w nim szczytem jest Śnieżnik (1425 m n.p.m.). W tym obszarze znajdują się Śnieżnicki Park Krajobrazowy i 3 rezerwaty przyrody.

Góry Bialskie

Ich najwyższym szczytem może być, w zależności od tego, jakie granice tego pasma się uzna: Rudawiec (1112 m n.p.m.), Postawna (1117 m n.p.m.) lub Smrek (1125 m n.p.m.). Ten obszar zachwyca sporą wysokością gór jak na Sudety i malowniczym krajobrazem.

Góry Złote

Za ich najwyższy szczyt po polskiej stronie uznaje się najczęśćiej Postawną (1117 m n.p.m.). Na tym obszarze rozwijało się górnictwo; wydobywano tu m.in. złoto.

Góry Opawskie

Ich najwyższym szczytem od strony Polski jest Biskupia Kopa (890 m n.p.m.). Mówi się, że skrywają wiele tajemnic, np. zaginione miasto Rosenau czy złoża złota.

Mówiąc o górach w Polsce, często zapomina się o trzecim łańcuchu, czyli o Górach Świętokrzyskich. To jeden z najstarszy h łańcuchów górskich w Europie, który został wypiętrzony ponad 500 mln lat temu. W efekcie kolejnych fałdowań utraciły wysokość i mają obecnie bardziej "wyżynny" charakter.

Ich najwyższym szczytem jest Agata (614 m n.p.m.), czyli wschodni wierzchołek Łysicy. Natomiast centrum turystycznym oraz gospodarczym regionu są Kielce.

W Górach Świętokrzyskich można wymienić 19 pasm górskich. Są to kolejno:

• Pasmo Klonowskie (najwyższy szczyt - Bukowa Góra, 484 m n.p.m.)
• Pasmo Bostowskie (najwyższy szczyt - 351 m n.p.m.)
• Pasmo Oblęgorskie (najwyższy szczyt - Siniewska Góra, 449 m n.p.m.)
• Pasmo Masłowskie (najwyższy szczyt - Klonówka, 473 m n.p.m.)
• Łysogóry (najwyższy szczyt - Agata na Łysicy, 614 m n.p.m.)
• Pasmo Jeleniowskie (najwyższy szczyt - Szczytniak, 554 m n.p.m.)
• Pasmo Zgórskie (najwyższy szczyt - Patrol, 388m n.p.m.)
• Pasmo Posłowickie (najwyższy szczyt - Biesak, 318 m n.p.m.)
• Pasmo Dymińskie (najwyższy szczyt - Telegraf, 408 m n.p.m.)
• Pasmo Brzechowskie (najwyższy szczyt - Sikorza, 361 m n.p.m.)
• Pasmo Orłowińskie (najwyższy szczyt - Słowiec, 433 m n.p.m.)
• Pasmo Iwaniskie (najwyższy szczyt - przysiółek Poręba Zaldowska, 328 m n.p.m.)
• Pasmo Wygiełzowskie (najwyższy szczyt - 385 m n.p.m.)
• Pasmo Chęcińskie (najwyższy szczyt - Góra Zamkowa, 357 m n.p.m.)
• Grzbiet Bolechowicki (najwyższy szczyt - Miejska, 332 m n.p.m.)
• Pasmo Daleszyckie (najwyższy szczyt - Otrocz, 372 m n.p.m.)
• Pasmo Cisowskie (najwyższy szczyt - Włochy, 427 m n.p.m.)
• Pasmo Ociesęckie (najwyższy szczyt - Jaźwina, 361 m n.p.m.)
• Pasmo Kadzielniańskie (najwyższy szczyt - Karczówka, 340,9 m n.p.m.)

Jak zatem widać góry w Polsce są niezwykle bogate w miejsca, które warto odwiedzić, dostępne zarówno dla początkujących, jak i wprawionych podróżników. Które spośród polskich szczytów zdobędziesz podczas najbliższej wyprawy? Zaplanuj ją, aby odkryć coś nowego!