Stawonogi

Stawonogi są najliczniejszym typem zwierząt. Mogą zamieszkiwać środowisko lądowe i wodne, na różnych wysokościach i głębokościach. Do stawonogów należą następujące gromady:

Ze względu na silne zróżnicowanie w obrębie tego typu zwierząt, gatunki stawonogów można zaobserwować w każdym środowisku na Ziemi. 

Aby opisać tryb życia stawonogów, należy rozróżnić je pod względem grup.

Pajęczaki zwykle są drapieżne i prowadzą nocny tryb życia. Istnieją także gatunki pasożytnicze żerujące na zwierzętach i roślinach. Lubią miejsca zaciemnione. W większości zamieszkują środowisko lądowe, natomiast niektóre gatunki bytują także w zbiornikach wodnych.

Skorupiaki w przeważającej większości żyją w zbiornikach słodko- i słonowodnych. Jednak istnieją gatunki, które preferują ląd, a w morzu jedynie dochodzi do rozrodu. Wśród skorupiaków można wyróżnić zwierzęta mięsożerne, padlinożerne, roślinożerne i wszystkożerne. 

Większość owadów ma zdolność latania i żyje na lądzie – jednak niektóre gatunki preferują środowisko wodne. W tej gromadzie przeważają gatunki roślinożerne, choć zdarzają się mięsożercy i padlinożercy. Warto wiedzieć, że niektóre owady żyją w społeczności – to np. pszczoły czy mrówki. 

Wszystkie stawonogi mają symetryczną budowę ciała i chitynowy pancerz. Natomiast liczba odnóży jest uzależniona od gromady – pajęczaki mają 6 par, z czego 4 ruchome, skorupiaki 5 par kończyn krocznych a owady 3. Różni się także ich budowa. Pajęczaki i skorupiaki mają głowotułów i odwłok. Natomiast u owadów wyróżnia się:

U większości stawonogów można zaobserwować dymorfizm płciowy – wyjątek są formy obojniacze. W zależności od gatunku rozmnażają się jajorodnie i żyworodnie, a także poprzez partenogenezę umożliwiającą rozwój niezapłodnionych zarodków. 

Stawonogi mają otwarty układ krwionośny, czyli hemolimfa krąży po całym ich ciele. 

Stawonogi to najliczniejszy typ zwierząt na świecie – zatem nietrudno o to, aby osobniki polowały na siebie nawzajem. Jednak największe zagrożenie dla nich stanowią działalność człowieka i zmiany klimatyczne. W efekcie tych zjawisk dochodzi do wymierania niektórych gatunków. W Polsce wiele stawonogów podlega częściowej lub całkowitej ochronie. Zwykle dotyczy ona owadów i pajęczaków. Stawonogi pełnią olbrzymią funkcję w ekosystemie – np. dzięki pszczołom możliwe jest zapylenie roślin.  

Najdłużej żyją japońskie kraby pacyficzne – najstarszy okaz złapany przez człowieka miał około 40 lat. 

Obecnie do największych gatunków zalicza się japońskie kraby pacyficzne. Co ciekawe – w przeszłości stawonogi miały olbrzymie rozmiary. Naukowcy odkryli olbrzymie skamieliny tego typu zwierząt o długości 2 metrów.