Smog w starożytnym Rzymie. Zanieczyszczenia przekroczyły dzisiejsze limity
Magdalena Mateja-Furmanik
Powszechnie uważa się, że kryzys klimatyczny i związane z nim zanieczyszczenia powietrza są domeną czasów współczesnych i zaczęły się w okresie rewolucji przemysłowej zapoczątkowanej pod koniec XVIII w. I chociaż prawdą jest, że o globalnym ociepleniu możemy mówić właśnie od tego momentu, nie wyklucza to faktu, że wysokie zanieczyszczenia powietrza były obserwowane setki lat wcześniej.
Imperium rzymskie zapisało się w kartach historii z wielu powodów. Ich wymienienie wymagałoby napisania całej książki. Rzymianie nie tylko było znakomitymi wojownikami, ale również utalentowanymi wynalazcami i przedsiębiorcami.
Aby produkować towary na potrzeby imperium, tworzyli ogromne regiony przemysłowe, których wpływ na klimat był daleki od neutralnego. Jeden z takich obszarów, w którym Rzymianie zajmowali się produkcją ceramiki na dużą skalę, został niedawno odkryty przez Centrum Archeologii Leibniza (LEIZA) pod kierunkiem archeologa Holgera Schaaffa. Według jego badań, między II a V w n.e. ery Rzymianie prowadzili w okolicach miasta Speicher w Eifel do 240 fabryk garncarskich, zajmujących powierzchnię około czterech kilometrów kwadratowych — istny obszar przemysłowy.
Badacze z Uniwersytetu w Trewirze zastanawiali się jednak, czy podobnie jak dzisiaj, 1,5 tys. lat temu działania przemysłowe również miały tak negatywny wpływ na jakość powietrza w regionie?
Smog w starożytnym Rzymie
Aby odpowiedzieć na to pytanie, studenci z Uniwersytetu w Trewirze stworzyli symulację warunków panujących w starożytnym Rzymie. Odtworzono dane pogodowe, terenowe, a także emisje z pieców garncarskich. Dzięki temu mogli zbadać zarówno poziom stężenia zanieczyszczeń jak i ich rozproszenie.
W badaniu uwzględniono wielkość ówczesnych pieców garncarskich, jak i fakt, że ich wydajność była mniejsza niż dzisiaj. Czas potrzebny na proces wypalania w tamtych czasach można było również dokładnie obliczyć przy użyciu replik pieców z LEIZA.
Wyniki nie pozostawiały wątpliwości. Dzisiejsze wartości graniczne dla substancji zanieczyszczających powietrze, takich jak tlenki azotu i tlenek węgla, były w tym czasie w regionie znacznie przekraczane - głównie z powodu braku systemów filtrowania i oczyszczania spalin.
Czy Rzymianie byli świadomi zanieczyszczenia?
Badacze nie dysponują danymi, na podstawie których mogliby stwierdzić, czy Rzymianie byli świadomi, że emitują toksyczne substancje do środowiska, które szkodzą nie tylko przyrodzie ale również im samym. Można jednak intuicyjnie przypuszczać, że gdy w V w n.e. przemysł garncarski został zamknięty, musieli zauważyć, że powietrze było mniej zakurzone i miało inny zapach.
Źródło: National Geographic
