"Nie chcemy być jak Europa". Polityka klimatyczna Chin wymyka się schematom

Według Europejskiego Banku Inwestycyjnego na pytanie, kto odgrywa wiodącą rolę w przeciwdziałaniu zmianie klimatu 66 proc. Europejczyków wskazało Unię Europejską, 49 proc. Amerykanów wskazało USA, zaś najwięcej - 90 proc. - Chińczyków. Jaka jest rola Państwa Środka w międzynarodowej polityce klimatycznej?

Chińska Republika Ludowa postulowała o mniejsze zobowiązania redukcji emisji CO2 w porozumieniu paryskim dla krajów rozwijających się, tak, by były proporcjonalnie mniejsze.

W 2020 r. Xi Jinping stwierdził, że Chiny będą chciały osiągnąć szczyt emisji CO2 do 2030 r., ale w 2060 r. osiągną już neutralność węglową i nie będą budować elektrowni węglowych.

Sektor OZE już teraz ma kluczowe znaczenie dla gospodarki ChRL. Chińskie firmy, wspierane przez państwo, są wielkimi rywalami dla przedsiębiorców, np. z USA, Europy, ale też Japonii czy Korei Południowej. Ponad 80 procent produkcji paneli słonecznych na światowym rynku należy właśnie do Chin. Są też kluczowym dostawcą baterii elektrycznych w sektorze motoryzacyjnym. 

Chiny są kojarzone jako kraj aktywnie poszukujący i inwestujący w nowe możliwości. Tym samym nie powinno dziwić zaangażowanie Chin w budowę elektrowni słonecznych czy wodnych na terenie Ameryki Południowej i Azji.

Chiny są na tyle dużą konkurencją, że szczególne miejsce zajęły podczas zeszłorocznego inauguracyjnego przemówienia Ursuli von der Leyen, szefowej Komisji Europejskiej, która podkreślała, by kraje Unii Europejskiej zaprzestały współpracy z Chinami, m.in. w sektorze motoryzacyjnym.

"Docelowo Chiny powinny dążyć do uzyskania co najmniej 2400 GW energii wiatrowej i słonecznej do 2030 r., aby potroić zdolność wytwarzania energii odnawialnej" - stwierdza w raporcie opublikowanym przez Greenpeace East Asia kierownik projektu Gao Yuhe. Władze Państwa Środka planują jednak, aby do 2030 r. moc z OZE wynosiła ok. 1200 GW.

Jak podaje Scientific American, w samym 2022 roku Chiny wydały na transformację klimatyczną astronomiczną kwotę 546 miliardów dolarów, co stanowi połowę światowych wydatków na ten cel. Państwo Środka przeznaczyło na przechodzenie na czyste źródła energii więcej niż USA i UE razem wzięte.

ChRL przeznaczyła na bezemisyjny przemysł ok. 71 mld dolarów. To 90 proc. światowych wydatków na czystą produkcję przemysłową, co stawia ją w czołówce

"Nie chcemy być jak Europa" - powiedział Li Zheng, chiński specjalista ds. zmian klimatycznych i energii na Uniwersytecie Tsinghua. Chiny zadeklarowały w zeszłym roku inwestycje w 86 nowych elektrowni węglowych na terenie ich kraju.

W stosunku do 2021 roku liczba pozwoleń na budowę bloków węglowych wzrosła czterokrotnie. Państwo Środka stawia 6 razy więcej elektrowni zasilanych węglem niż wszystkie kraje świata.

Tylko w latach 2020-2022 wydobycie tego surowca w Chinach wzrosło o ponad 800 mln ton rocznie, osiągając poziom 4,5 mld ton. Dla porównania polskie kopalnie wydobyły w ubiegłym roku ok. 53 mln ton węgla.

ChRL nie ma najmniejszego zamiaru realizować klimatycznych utopii za cenę zarzynania własnej energetyki i przemysłu. Dla rządów, którym zależy na redukcji emisji gazów cieplarnianych stanowi to olbrzymie wyzwanie, ponieważ bez aktywnego udziału Chin w odchodzeniu od węgla nie ma mowy o szybkim zahamowaniu globalnego ocieplenia.

Decyzje dotyczące klimatu napotykają trudności ze względu na wewnętrzne uwarunkowania gospodarcze i polityczne Państwa Środka. Główny organ wydający zalecenia dotyczące emisji zanieczyszczeń w poszczególnych branżach oraz stanowi aktywny nadzór nad ich wprowadzaniem to Państwowa Komisja Rozwoju i Reform (NDRC).

Władze lokalne, np. w Hunanie, akceptują inwestycje, aby zapewnić realizację planów gospodarczych Xi Jipinga. Od ich wykonania zależy bowiem ocena urzędników i ich dalsza kariera.

Na drodze do realizacji celów NDRC stoi też deficyt podaży energii elektrycznej. Ten zaś najłatwiej załagodzić większym wykorzystaniem węgla.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna podkreśla, że, niezależnie od planów Pekinu, świat potrzebuje chińskiego wkładu w walkę ze zmianami klimatu.

M.in. przy okazji szczytu klimatycznego COP28 w Dubaju kraje UE i Stany Zjednoczone ponowiły swój apel do Państwa Środka, by podjęło bardziej zdecydowane kroki w przeciwdziałaniu zmianie klimatu.

Poza tym Zachód twierdzi, że Chiny powinny w większym stopniu wspierać kraje rozwijające się w przechodzeniu na czystą energię. Główny argument to taki, by Chiny - które kreują się na lidera wśród krajów rozwijających się - były przykładem i wspierały inne państwa.

Te zaś bronią swojej klasyfikacji jako kraju rozwijającego się - stanowiska, które utrzymują od rozpoczęcia rozmów klimatycznych ONZ w 1995 roku. Poza tym na każdym szczycie klimatycznym chińska delegacja podkreśla wyzwania, które stoją przed Chinami, zagadnienia rozwoju gospodarczego oraz ogromny wkład w zapobieganie zanieczyszczeniom i ochronę środowiska. Skoro już Chiny tyle zrobiły, to już więcej nie powinny - podnoszą dyplomaci. 

"Jednak dzisiaj, nawet gdy szybki wzrost mocy elektrowni wiatrowych i słonecznych w Chinach wykazuje ogromny potencjał w zakresie zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną, nadal brakuje nam kluczowych środków umożliwiających faktyczne zastosowanie energii odnawialnej w chińskim systemie energetycznym" - mówi Gao Yuhe. "Chiny muszą nie tylko zwiększyć swój potencjał w zakresie energii odnawialnej, ale, co ważniejsze, zwiększyć zużycie i wytwarzanie energii odnawialnej w sektorze energetycznym".

Jak czytamy w raporcie Greenpeace East Asia, “Chiny muszą stworzyć bardziej elastyczny system elektroenergetyczny z skuteczniejszym mechanizmem rynkowym i politycznym, aby w pełni uwolnić potencjał energii odnawialnej. Tylko wtedy energia odnawialna może naprawdę stać się podstawą chińskiego systemu energetycznego i zapewnić wczesny szczyt, gdy węgiel będzie wycofywany z użytku. Obecnie mamy więcej mocy, aby wytwarzać energię z OZE, ale nie zmieniliśmy systemu elektroenergetycznego, który od lat stawia na pierwszym miejscu węgiel i nadal to robi".