Spada liczba bocianów w Polsce. Zaskakujące wyniki liczenia ptaków

Nie tak dawno informowaliśmy w Zielonej Interii, że Słowacja ogłosiła sukces w kwestii bociana białego. Liczba tych ptaków u naszych południowych sąsiadów wzrosła. Ze spisu wynika, że w 1344 gniazdach wykluło się aż 4081 piskląt, co oznacza, że na jedno gniazdo przypadło troje piskląt. Rodzice mieli zazwyczaj ok. 4 do 7 lat - informuje SOS/BirdLife Slovensko.

Tymczasem Polska ogłasza coś odwrotnego. Jak donosi dr Marcin Tobółka z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który przewodniczy zespołowi badania bociana białego, liczba par naszych ptaków spadła o 10 proc. W porównaniu do poprzedniego badania z 2014 r. mamy ich mniej o 4 tys. par.

To pokazuje skalę oraz różnicę między Polską a chociażby Słowacją. U naszych sąsiadów zaobserwowano nieco ponad tysiąc par. W kraju nad Wisłą nadal jest ich kilkadziesiąt razy więcej i jesteśmy w czołówce liczebności bocianów w Europie i na świecie.

48 tys. par, jakie notowaliśmy jeszcze niedawno, stawia Polskę na drugim miejscu w globalnym rankingu, zaraz po Hiszpanii. Ona prześcignęła Polskę, ale nie tak dawno.

Specyfiką Hiszpanii jest jednak to, że wiele iberyjskich bocianów w ogóle nie odlatuje na zimę. Zostają i żywią się odpadkami. Te na dobre zaczynają wkraczać do ich diety. Bociany zawsze ich poszukiwały, niekiedy korzystały z padliny. Gdy mają mnóstwo pokarmu na wysypiskach, pojawiają się tam coraz częściej. W Hiszpanii to norma, która doprowadza do wzrostu ich liczby.

- I u nas w niektórych miejscach jest podobnie – mówi prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który bociany białe bada od lat. Jako przykład podaje zachodnią Polskę, gdzie ptaki te trzymają się blisko wysypisk śmieci. – W Gorzowie w ich pobliżu zakładają nawet gniazda, zupełnie jak w Hiszpanii - dodaje.

To pokazuje, że nawet na obszarze Polski populacje bocianów w zachodniej i wschodniej części kraju się różnią. Na wschodzie z reguły było ich więcej. Tamtejszy krajobraz rolniczy i przyrodniczy im sprzyjał, ale teraz zaczyna się to wyraźnie zmieniać.

W porównaniu z badaniami z 2014 r. mamy nawet pewien wzrost liczby bocianów na zachodnie kraju - informują przyrodnicy. Natomiast dramatycznie jest na wschodzie, zwłaszcza w Podlaskiem i w woj. warmińsko-mazurskim, czyli regionach niezwykle ważnych dla populacji bocianów.

Za spadek liczby bocianów białych we wschodniej i północno-wschodniej Polsce odpowiadają w sporej mierze przekształcenia krajobrazu rolniczego. Polskie rolnictwo się zmienia, a wraz z nim zmienia się sytuacja ptaków. Na wschodzie kraju duże połacie obsiane kukurydzą czy rzepakiem zdecydowanie nie służą bocianom.

---

O ile na zachodzie kraju bociany w sytuacji kryzysowej już wyraźnie przenoszą się w pobliże wysypisk śmieci, o tyle na wschodzie proces ten jeszcze nie zachodzi na taką skalę. W efekcie w jednej części Polski populacje bocianów się odbudowują, a w drugiej - ich liczba spada.

Przy czym całe to stołowanie się na wysypiskach ma bardzo krótkie, jak na bociany, nogi. – Krótkoterminowo daje to zwierzętom pokarm, ale w szerszej skali taki fast food nie jest dla nich korzystny – zauważa poznański zoolog.

Poza przekształceniami krajobrazu rolniczego, z którym bocian biały się mocno związał, wpływ na niego mają też zmiany klimatyczne. Bociany mają swoje termopreferencje, nie wszystkie zmiany im odpowiadają.

No i dochodzi prawdziwa zmora – straty podczas przelotów. Nawet nie tyle strzelanie podczas przelotów, ale bardziej kolizje z liniami energetycznymi. Jak informowaliśmy w Zielonej Interii, powodują one sporo strat wśród ptaków.

- I tak jednak bocian biały jest ptakiem, który odniósł spory sukces. Za naszą sprawą – zaznacza prof. Piotr Tryjanowski. – Zmiany neolityczne doprowadziły do tego, że bocian biały rozwinął skrzydła. Bez człowieka mielibyśmy pewnie kilkaset par tych zwierząt w zalewowych dolinach rzek, podobnie jak bocianów czarnych. Tymczasem związek bociana białego z człowiekiem sprawia, że jego sukces ewolucyjny jest bezdyskusyjny.

I to mimo tego, iż bocian biały występuje na bardzo ograniczonym terenie. Istnieją podgatunki i populacje w Azji, np. Armenii czy Kazachstanie, ale centrum jego życia jest środkowa i niegdyś zachodnia Europa. Im dalej na wschód, tym go mniej. W Rosji jest mniej bocianów białych niż w Polsce (ok. 11 tysięcy par, głównie w europejskiej części).

– Warto jednak zauważyć, że sporo bocianów europejskich teraz właśnie na wschód się przenosi. Rosja, Białoruś, Estonia mają wzrosty liczebności tych ptaków – mówi Piotr Tryjanowski.

Bocian biały świetnie też pokazuje różnice przyrodnicze między poszczególnymi krajami. Wspomniana Słowacja bardzo sprawnie dba o liczenie ptaków, za czym stoi tytaniczna praca dr. Miroslava Fulina. – Słowacja to kraj mały i górski, niezbyt idealny dla bocianów. Ma tylko nieco ponad tysiąc par, w związku z czym każde gniazdo ma w zasadzie policzone – zauważa prof. Tryjanowski.

Warto pamiętać o tym, że ostatnie lata to powrót bocianów białych do państw Europy Zachodniej, z której wcześniej zniknął. Francja, Belgia, Holandia, także Szwajcaria i rozległe tereny Niemiec, południowa Szwecja notują obecność coraz większej liczby ptaków, a Wielka Brytania przywraca je za sprawą osobników z Polski. To jednak niewielkie liczby, garstka zwierząt. Nadal to Polska jest centrum bocianiego życia w Europie.

Polska wykreowała się sprawnie jako kraj bocianów. I dobrze. Ten ptak to nasz symbol, ale z tym wiąże się także duża odpowiedzialność

---