Fenomen soi. Siła tkwi nie tylko w białku
Od lat naukowcy zastanawiają się nad fenomenem soi - skromnej rośliny z rodziny bobowatych. Produkty na jej bazie są podstawą diety wegetarian i wegan. Aż 7 proc. kalorii spożywanych przez Amerykanów jest pochodzenia sojowego. Jak ta skromna roślina podbiła świat?
Na świecie występuje 28 gatunków soi, najpopularniejszym jest soja warzywna. Rośnie dziko w Azji Wschodniej - od Japonii, Rosji po Tajlandię, Wietnam oraz Filipiny. Poza tym soję można spotkać również dziko rosnącą w Nowej Gwinei i w Australii. Soję można uprawiać wszędzie. Najwięcej uprawia się jej w Brazylii.
Soja została prawdopodobnie "udomowiona" w Chinach około 6-9 tys. lat temu. Rosła obficie nawet podczas ekstremalnych okresów suszy, pierwsi hodowcy soi znaleźli jej kilka zastosowań. Tysiące lat temu starożytni chińscy uzdrowiciele opisali wykorzystanie wszystkich części rośliny jako leku. Ludzie używali soi do produkcji makaronu, tofu, tempehu i sosu sojowego. “Rozkwit" uprawy tej rośliny nastąpił w XVIII w. w Stanach Zjednoczonych i trwa do dziś.
Siła soi tkwi w białku
Mała fasolka może zapewnić mnóstwo pożywienia zwierzętom i ludziom. Soja jest wyjątkowa, bo zawiera wszystkie dziewięć niezbędnych aminokwasów potrzebnych ludzkiemu organizmowi.
Jedna filiżanka surowych nasion soi zawiera 67,9 gramów białka i 17,3 gramów błonnika. Jest to jeden z powodów, dla których soja jest jednym z najpopularniejszych składników pasz dla zwierząt. Poza tym jedna filiżanka tofu zawiera taką samą ilość białka, co filiżanka ugotowanego kurczaka.
Co więcej transgeniczna soja może produkować białka zwierzęce. Brytyjski start-up Moolec zaproponował nieco inne rozwiązanie, dzięki któremu otrzymujemy coś, co w zasadzie możemy nazwać "wieprzowiną strączkową". Chodzi o zmodyfikowaną soję, która wytwarza wieprzowe białka.
Olejek z soi zrewolucjonizował motoryzację
Soja jak na roślinę strączkową przystało, jest miękka, bezwonna, plastyczna i oleista. Dlatego ma szerokie zastosowanie, od kredek woskowych, tuszu do gazet po... emalię samochodową.
Henry Ford wierzył we wszechstronność soi. Z oleju wytwarzał farby, mydło i emalię samochodową. Wykorzystywał ją też do produkcji części samochodowych oraz włączników świateł.
Malutka soja wylesia ogromną Amazonię
Wiele mówi się o tym, że hodowla soi jest niezrównoważona i emituje dużą ilość dwutlenku węgla. W Brazylii naukowcy i aktywiści wzywają do lepszych praktyk w zakresie użytkowania gruntów w celu ochrony lasów deszczowych i gleby. W 2023 r. polityka wprowadzona przez nowe rządy w Ameryce Południowej zaczęła spowalniać tempo wylesiania Amazonii.
Mimo to Brazylia jest zdecydowanie największym eksporterem soi, a wielu hodowców rozszerzyło swoją działalność związaną z soją. Pomimo zmieniających się polityk i praktyk w zakresie wylesiania, oczekuje się, że ten rok będzie rekordowy pod względem produkcji soi.
