Na bagnach i torfowiskach. Co dzieje się obecnie z podmokłymi terenami?
Tereny podmokłe są kluczowymi, a zarazem zagrożonymi degradacją obszarami przyrodniczymi. Piotr Otrębski, rzecznik Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w rozmowie z Przemysław Białkowskim opowiada o tym, jakie kluczowe funkcje pełnią podmokłe tereny i co skrywają tajemnicze bagna.
Mokradła, czyli bagna i torfowiska to obszary ze stojącą lub płynącą wodą. Te naturalne podmokłe tereny pełnią bezcenną funkcję w przyrodzie i dla zachowania bioróżnorodności. Stanowią naturalny magazyn wody, a obecnie są dodatkowo istotne ze względu na pogłębiający się kryzys klimatu. Degradacja tych miejsc może powodować zwiększanie ich negatywnych skutków.
Definicja mokradeł zaproponowana przez W.J. Mitscha i J.G. Gosselinka (1995 r.) opisuje te tereny jako charakteryzujące się trzema atrybutami:
(1) długotrwałą obecnością wody na powierzchni gruntu lub w strefie
korzeniowej,
(2) odrębnością gleb, których cechy fizycznochemiczne odzwierciedlają specyficzne warunki wodne,
(3) występowaniem specyficznej roślinności zaadaptowanej do szczególnych warunków glebowo-wodnych i brakiem roślin nietolerujących podtopienia.
Bezcenne mokradła
“Rośnie świadomość dotycząca kluczowych funkcji mokradeł. A ich rola w kontekście zmian klimatu jest nieoceniona" - mówi Piotr Otrębski, rzecznik prasowy Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Magazynują węgiel i chronią nas przed ekstremalnymi zjawiskami, takimi jak susza. Dzieje się tak dzięki niezastąpionemu torfowi. Kiedy mokradła wysychają, dwutlenek węgla dostaje się do atmosfery.
Mokradła są też domem dla wielu gatunków i wspierają ciągłość różnorodności biologicznej. Na takich terenach występują zwłaszcza ptaki. Np. w Narwiańskim Parku Narodowym znaleźć można m.in. ikonicznego błotniaka, a także gęgawy, bąki zwyczajne, bataliony, derkacze zwyczajne, bekasy, czy uszatki błotne i wodniczki. Tereny podmokłe są zamieszkiwane także przez liczne motyle oraz płazy i gady. Na bagnach można wyróżnić charakterystyczną dla tych obszarów roślinność: np. tatarak, babkę błotną, kaczeńce błotne, turzyce i inne.
“Storczyki są wskaźnikami zmian na mokradłach - mówi Piotr Otrębski z GDOŚ. “Tam, gdzie rosną, bagna mają się dobrze, jeśli znikną, oznacza to, że nadeszły jakieś zmiany" - dodaje.
Kluczowe dla nas wszystkich mokradła ulegają jednak degradacji, co stanowi obecnie duży problem w skali globalnej i zarazem wymaga wdrożenia natychmiastowych działań. W ciągu 50 lat na całym świecie zniszczono 35 proc. mokradeł. Od lat 70. degradacja mokradeł postępuje. Dlaczego się tak dzieje?
Z powodu osuszania gruntów, masowego wylesiania i przekształcania terenów podmokłych w obszary użytkowe; rolnicze i leśne, tracimy to, co cennego i harmonijnego stworzyła natura. Na degradację mokradeł wpływa też wydobywanie torfu. Jednym ze sposobów ochrony terenów podmokłych jest pozostawienie ich "samym sobie" oraz ich odtwarzanie.
Warto odwiedzać podmokłe tereny, póki jeszcze nie zostały wysuszone lub spalone. Obszary mokradłowe znajdują się w całej Polsce i są niezwykle cenne.
Międzynarodowy Dzien Mokradeł jest obchodzony każdego roku 2 lutego.
