Śmiercionośny smog. Zanieczyszczenia powietrza prowadzą do zawałów

Krótkoterminowy wzrost zanieczyszczenia powietrza może powodować problemy dla wielu osób, ale szczególnie dla osób cierpiących na schorzenia układu krążenia. Ale źródłem problemów nie są tylko samochody czy procesy przemysłowe. 

Nowe badania przeprowadzone przez instytut Intermountain Health w Salt Lake City pokazują, że zanieczyszczenia uwięzione w niższych, zimniejszych warstwach powietrza w w regionach górskich stwarzają czasami większe ryzyko dla tej populacji. Zagrożenie dla stanu zdrowia mieszkańców niesie także dym z pożarów lasów z często odległych miejsc.

"Odkryliśmy, że zanieczyszczenie powietrza wpływa na różnych ludzi na różne sposoby i o różnych porach roku" powiedział dr Benjamin Horne, profesor badań i dyrektor ds. epidemiologii sercowo-naczyniowej i genetycznej w Intermountain Health. "To badanie potwierdza, że jeśli ktoś odczuwa bóle w klatce piersiowej, powinien udać się do szpitala bez względu na porę roku".

W pierwszym badaniu naukowcy sprawdzili związek pomiędzy drobnymi cząsteczkami stałymi (PM2,5) i zanieczyszczeniem powietrza ozonem a hospitalizacjami z powodu niestabilnej dławicy piersiowej (niestabilny ból w klatce piersiowej, który nie powoduje uszkodzenia narządów) i ostrego zawału mięśnia sercowego (atak serca w która część mięśnia obumiera) podczas dwóch różnych pór roku w Utah, kiedy stężenia tego rodzaju zanieczyszczeń są wyższe.

Naukowcy badali pacjentów w okresie letnich pożarów lasów (od czerwca do października) oraz w sezonie inwersji zimowej (od listopada do marca), kiedy to zimne powietrze jest zatrzymywane przez okoliczne pasma górskie. Temperatury rosną podczas inwersji wraz z wysokością, co powoduje, że zanieczyszczenia pochodzące na przykład z pojazdów i przemysłu znajdują się w tej zimnej, niższej warstwie. Krótkoterminowe wzrosty stężenia PM2,5 w lecie najczęściej są skutkiem pożarów lasów w miejscach takich jak Kalifornia czy Oregon, oddalonych o ponad 700 mil.

Na potrzeby badania naukowcy sprawdzili dokumentację medyczną 21 414 osób leczonych w latach 1999-2022 z powodu zawału serca lub niestabilnego bólu w klatce piersiowej w 11 szpitalach w regionie Wasatch Front w stanie Utah. Naukowcy odkryli, że wzrost stężenia cząstek stałych PM2,5 był powiązany ze zwiększonym ryzykiem zawału serca w sezonie inwersji zimowej, ale nie w sezonie pożarów w lecie. Odkryli również, że ryzyko niestabilnego bólu w klatce piersiowej wzrosło w obu porach roku, ale zimą pacjenci czekali nawet do dwóch tygodni na leczenie. Zespół badawczy nie znalazł związku między wskaźnikiem hospitalizacji a poziomem zanieczyszczenia ozonem.

W drugim badaniu naukowcy przyjrzeli się powiązaniu między PM2,5 i ozonem a hospitalizacją pacjentów z migotaniem przedsionków. W tym celu sprawdzili elektroniczną dokumentację medyczną 347 157 osób, u których wcześniej zdiagnozowano migotanie przedsionków, które z jakiegokolwiek powodu były hospitalizowane.

Odkryli, że krótkotrwały wzrost stężenia PM2,5 prowadził do częstszych hospitalizacji ze wszystkich przyczyn u pacjentów, u których już wcześniej zdiagnozowano migotanie przedsionków, ale nie zwiększał częstości występowania migotania przedsionków rozpoznawanych po raz pierwszy. Hospitalizacja głównie z powodu migotania przedsionków była również częstsza w sezonie pożarów w lecie (wzrost o około 9-10% na każdy dzień wysokiego poziomu PM2,5 i tylko 3% w zimie). Zespół badawczy nie znalazł związku między wskaźnikiem hospitalizacji a poziomem zanieczyszczenia ozonem.

Odkrycia te sugerują, że "migotanie przedsionków jest wywoływane przez zanieczyszczenie powietrza, ale ludzie do szpitala trafiają z innego powodu" stwierdził Horne. "Wdychanie substancji zanieczyszczających powietrze powoduje stan zapalny w płucach, krążeniu lub sercu i zmienia sposób funkcjonowania organizmu". 

Oznacza to, że istnieje bezpośredni związek pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza, zwłaszcza najdrobniejszymi cząstkami zawieszonymi, a stanem zdrowia serca. 

Dr Horne zauważył, że różnice w liczbie osób zgłaszających się do szpitala latem i zimą mogą mieć również podłoże behawioralne, bo ludzie mogą inaczej postrzegać ryzyko w różnych porach roku. Dodatkowo, populacja Utah ma tendencję do zwiększania się w cieplejszych miesiącach, kiedy w stanie pojawia się wielu turystów. 

Coraz więcej badań wskazuje, że zanieczyszczenia powietrza zaostrzają istniejące choroby układu krążenia i mogą przyczyniać się do ich rozwoju. Dowody są szczególnie mocne w przypadku zanieczyszczeń cząstkami stałymi. Drobne cząstki stałe (o średnicy mniejszej niż 2,5 µm lub PM2,5) mogą zwiększać ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Badania przeprowadzone przez amerykańską federalną agencję ochrony środowiska EPA i inne organizacje wykazały, że narażenie na zwiększone stężenie PM2,5 przez kilka godzin lub tygodni może wywołać zawał serca potencjalnie prowadzący do śmierci u niektórych pacjentów z chorobami układu krążenia. Długotrwałe narażenie może prowadzić do zwiększonego ryzyka śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych i skrócenia średniej długości życia.

Wzrost zagrożenia chorobami serca wynikający ze smogu jest mniejszy, niż ten który wynika z wieku, ciśnienia krwi, cholesterolu czy palenia. Ale w populacji jako całości wykazano, że krótkotrwałe i długotrwałe narażenie na smog zwiększa liczbę hospitalizacji z powodu poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, takich jak zespół wieńcowy, arytmia, niewydolność serca czy udar. Osoby z przewlekłą chorobą serca mogą w kontakcie ze smogiem doświadczać zmęczenia, zawrotów głowy, duszności czy bólu w klatce piersiowej.