Tego nikt nie przewidział. Podgatunek popularnych zwierząt wymaga ratunku
Wydaje się to aż nieprawdopodobne, biorąc pod uwagę jak wiele lisów żyje w Polsce w Europie oraz jak dobrze te drapieżniki dostosowały się do życia w miastach. A jednak są miejsca, gdzie lis rudy znalazł się na krawędzi wymarcia.
Chów wsobny to inaczej kojarzenie krewniacze. Tak nazywamy sytuację, w której krzyżują się i wydają potomstwo osobniki zbyt blisko ze sobą spokrewnione. Tego typu kazirodztwo sprawia, że zmienia się różnorodność genetyczna kolejnych pokoleń, ujawniają się recesywne geny letalne, czyli prowadzące do obumierania. Populacja się osłabia, zaczyna wymierać.
To zdarza się, gdy zwierzęta nie mają możliwości wymiany genów z partnerami z innych populacji gatunku. Najczęściej do takich sytuacji dochodzi na obszarach izolowanych, odciętych od reszty zasięgu gatunku, ale także wtedy, gdy jego przedstawicieli jest już tak mało, że znalezienie niespokrewnionego partnera staje się po prostu niemożliwe.
Powstaje wtedy sprzężenie zwrotne. Im mniejsza populacja, tym częściej krzyżują się krewniacy, a wtedy staje się ona jeszcze słabsza i mniejsza.
Lis górski z Sierra Nevada wpadł w tarapaty
I podobny kłopot dotknął lisy, co wydaje się dziwne. Mówimy wszak o jednym z najliczniejszych i najszerzej rozprzestrzenionych drapieżników świata. Lis rudy występuje na ogromnych obszarach Europy, Azji, północnej Afryki i Ameryki Północnej, a przecież jeszcze zawleczono go w takie miejsca świata jak Nowa Zelandia czy Australia.
To zwierzę tworzy - bagatela - aż 45 podgatunków! To imponująca liczba, wskazująca na wielki zasięg i ogromną różnorodność wewnątrzgatunkową. W wypadku tego ssaka, stanowiącego w gruncie rzeczy symbol sukcesu ewolucyjnego i adaptacyjnego, także mamy jednak problemy.
Dotyczą one populacji lisów żyjących w Kalifornii. To podgatunek zwany lisem górskim, bowiem zamieszkuje jedynie kalifornijskie góry Sierra Nevada, na dodatek nie całe, bo tylko okolice hrabstwa Lassen na północy stanu w Parku Narodowym Lassen Volcanic.
Lis górski to jeden z najrzadszych podgatunków lisa. Uważa się go także za jednego z najbardziej zagrożonych ssaków Ameryki Północnej. Przypomina nasze lisy rude, ale zimą porasta go grube i piękne futro, a zwierzę jest świetnie przystosowane do życia w śniegu, który zimą pokrywa góry Sierra Nevada.
Odkryty został w 1937 r., po czym zniknął na wiele lat i wydawał się wymarły. Ponownie lisa górskiego zauważono w Kalifornii w 1993 r. i od tej pory jest ściśle chroniony.
"Molecular Biology and Evolution" publikuje badania, z których wynika, że ochrona ta będzie bardzo trudna. Na wolności pozostało zaledwie 30 osobników. Kiedy grupę lisów górskich odnaleziono w 2010 r. niedaleko Sacramento w Kalifornii, radość okazała się przedwczesna - te zwierzęta okazały się należeć do innego podgatunku zwanego lisem kalifornijskim (Vulpes vulpes patwin). Lisów górskich nadal jest niewiele.
Tak niewiele, że grozi im chów wsobny, a krzyżowanie się blisko spokrewnionych osobników daje fatalne konsekwencje genetyczne.
Genetyka spieszy na pomoc lisom
Abu temu zapobiec, Uniwersytet Kalifornijski prowadzi badania, które są definiowane jako "ratunek genetyczny". Ma on na celu zwiększyć pulę DNA tego podgatunku. Nie da się nowych lisów stworzyć czarodziejską różdżką, ale można zdobyć wysekwencjonowane geny na bazie czterech innych podgatunków zamieszkujących Kalifornię i okolice.
Naukowcy zakładają, że lisy górskie to pozostałość po dawnej, szerokiej populacji tych drapieżników w zachodnich Stanach Zjednoczonych. Ok. 10-12 tys. lat temu izolowane populacje zaczęły się zmieniać i tak powstały odrębne podgatunki.
Odpowiednia praca nad konkretnymi genami lisów w USA może pozwolić na powstanie nowych osobników o odmiennej puli genetycznej, a jednak wciąż należących do zagrożonego podgatunku. Co więcej, misja ta nazywana jest potencjalnym kamieniem milowym w pracach nad ochroną rzadkich gatunków, a zwłaszcza podgatunków zwierząt.
Lis rudy na swym ogromnym obszarze występowania tworzy takie podgatunki jak: lis europejski (żyjący w Polsce), lis jodłowy (z Kanady i Alaski), lis anatolijski (z Turcji), lis arabski (z Omanu), lis kaukaski, lis atlantycki (z Algierii), lis nilowy (z Egiptu), lis dauryjski (z Syberii), lis jakucki, lis japoński, lis kaszmirski, lis amerykański, lis kalifornijski i wiele innych.
