Ssaki

Piątek, 27 października 2023 (16:17) Aktualizacja Wtorek, 31 października 2023 (12:12)
Ssaki (Mammalia) to grupa zwierząt zamieszkujących przede wszystkim środowisko lądowe, ale także wodne (walenie i brzegowce) czy powietrzne (nietoperze). Gromadę charakteryzuje zdolność do karmienia swoich potomków mlekiem produkowanym przez gruczoły mlekowe matki. Na świecie żyje ponad 5800 gatunków ssaków - od niewielkich myszy po ogromne słonie czy wieloryby. Adaptując się do różnych środowisk, ssaki skolonizowały niemal każdy zakątek Ziemi.
Ssaki Rośliny i zwierzęta - najważniejsze informacje
Płetwal błękitny jest największym ssakiem. /123RF/PICSEL

Ssaki - najważniejsze informacje

  • Gromada:

    ssaki

  • Typ:

    strunowce

  • Królestwo:

    zwierzęta

Ssaki — występowanie i środowisko

Cechą charakterystyczną większości ssaków jest stałocieplność. Zwierzęta potrafią utrzymać taką samą temperaturę w różnych warunkach. To sprawia, że mogą przeżyć zarówno na mroźnych obszarach podbiegunowych, jak i w gorących lasach tropikalnych. 

Ssaki można podzielić ze względu na miejsce występowania na: 
  • morskie, np. walenie lub płetwonogie,
  • lądowe. 
Ssaki można spotkać nie tylko na lądzie i w wodzie. Istnieją zwierzęta, które występują także w powietrzu, ponieważ opanowały umiejętność latania. Są to np. nietoperze. 

Na świecie żyje 5800 gatunków ssaków, z czego naliczniejszą grupą są gryzonie (2300 gatunków) i nietoperze (1300 gatunków). 

Największym ssakiem jest płetwal błękitny, który osiąga 30 metrów długości i 180 ton wagi. Do najmniejszych przedstawicieli ssaków zaliczamy nietoperze i ryjówki. 

Ssaki — tryb życia i zachowanie

Ssaki mogą prowadzić dzienny lub nocny tryb życia. Zazwyczaj polują nocą, a odpoczywają w dzień, gdy wokół jest bardzo upalnie. Część zwierząt zapada zimą w sen zimowy. 

Wszystkie ssaki - poza stekowcami - są żyworodne. Młode, które się rodzą z ciąży, zazwyczaj są ślepe i nagie. Niektóre gatunki po urodzeniu potrafią się już poruszać i jeść normalny pokarm (bydło, konie), inne do rozwoju potrzebują czasu - tygodni, a nawet lat - jak w przypadku człowieka. 

Ssaki opiekują się młodymi po porodzie i karmią je mlekiem. Jednocześnie są jedynymi zwierzętami, które wytwarzają mleko.  

Niektóre ssaki tworzą stada lub grupy rodzinne. Zwierzęta żyją w symbiozie, wzajemnie dbają o swoje potomstwo i chronią się przed drapieżnikami. Istnieją jednak osobniki, które wolą przebywać w samotności. Spotykają się z innymi tylko np. podczas kopulacji lub w trakcie posiłków.

Ssaki — anatomia

Ssaki są bardzo zróżnicowaną gromadą. Zwierzęta różnią się rozmiarami, wagą, a także ogólnym wyglądem. Są jednak cechy, które je łączą.
  • Ssaki mają grubą skórę, która składa się z dwóch warstw: naskórka i skóry właściwej. Znajdują się na niej gruczoły łojowe, mleczne, zapachowe i potowe. Ponadto ze skóry większości ssaków wyrastają włosy. Niektóre osobniki mogą mieć też kolce lub łuski. 

  • Szkielet ssaków jest w dużym stopniu skostniały. Kręgosłup jest podzielony na 5 odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy. Liczba kręgów różni się w zależności od gatunku. 

  • U dorosłych osobników kości mózgoczaszki są połączone ze sobą szwami. Chronią delikatny mózg przed uszkodzeniami.

  • U ssaków trzewioczaszka jest mniejsza od mózgoczaszki. Składa się z kości nosowych, lemiesza, kości jarzmowych, kości łzowych, żuchwy, szczęk, małżowin nosowych dolnych, kości podniebiennych i kości gnykowej.

  • Większość ssaków ma zęby osadzone w zębodołach kości szczękowej lub w żuchwie. Są jednak osobniki, które ich nie mają; to np. kolczatki czy łuskowce. U przeważającej części gatunków występują też zęby mleczne. 

  • Układ mięśniowy ssaków jest bardzo dobrze rozwinięty. Dzięki temu mogą się poruszać. Mięśnie mogą występować także na twarzy. Tak jest u człowieka i małp.

  • Ssaki oddychają płucami. Wdychają tlen obecny w powietrzu przez nozdrza zewnętrzne lub jamę ustną. 

  • Ssaki mają jeden z najbardziej rozwiniętych układów nerwowych wśród zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza mózgowia. Kora mózgowa może być mniej lub bardziej pofałdowana. Zupełnie gładka jest u owadożernych czy zającokształtnych. Najsilniej jest pofałdowana u człowieka.

Ochrona i zagrożenia dla ssaków

Według wyników badań, które zostały zaprezentowane na Światowym Kongresie Ochrony Przyrody IUCN, 1/4 gatunków ssaków lądowych i 1/3 gatunków ssaków morskich jest zagrożonych wyginięciem. Według analizy ok. 1140 gatunków może wymrzeć. 

W Polsce wyróżnia się pięć gatunków, które są narażone na wymarcie. Jednocześnie aż 69 gatunków jest objętych ochroną gatunkową zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska. Na liście znajdują się m.in. jeż wschodni, kret, gacek brunatny, wiewiórka, wilk, wydra czy ryś. Ochroną częściową jest objęty bóbr. 

Zagrożeniami dla ssaków są m.in.:
  • utrata naturalnych siedlisk w wyniku rozwoju gospodarki i wylesiania terenów,
  • zanieczyszczenia wody, powietrza i gleby,
  • globalne ocieplenie, które powoduje wzrost temperatur,
  • kłusownictwo,
  • nieprzyjazne obce gatunki drapieżników.
Ratunkiem dla zwierząt jest np. wyznaczenie terenów, w których mogą spokojnie żyć. Zazwyczaj są to parki narodowe, w których jest zakaz wycinki lasów, kłusownictwa czy prowadzenia nielegalnych hodowli.  

Ciekawostki o ssakach

  • Który ssak jest najdłużej w ciąży?
Najdłużej w ciąży jest słoń. Trwa ona ok. 22 miesiące.
  • Jaki jest najszybszy ssak na świecie?
Najszybszym ssakiem na świecie na lądzie jest gepard. Na odcinku 500 m potrafi rozwinąć prędkość od 100 do 120 km/h.
  • Jaki jest najmniejszy ssak na świecie?
Najmniejszym ssakiem na świecie jest ryjówka etruska. Ma zaledwie 35 mm długości (z ogonem 48 mm). Waży tylko 2 g. 
  • Jaki jest najcięższy ssak na świecie?
Najcięższy ssak na świecie to płetwal błękitny. Może ważyć do 135 t i mierzyć do 30 m długości!
  • Czy trąba słonia ma kości?
Trąba słonia nie ma kości. Jest bardzo elastyczna i wiotka. Jednak zwierzę potrafi nią unieść przedmioty o wadze do 400 kg!
  • Jak mądre są psy?
Uważa się, że IQ psów jest podobne do ilorazu inteligencji dwuletniego dziecka. Zwierzęta mają też dobrze rozwiniętą inteligencję emocjonalną.

Temat Ssaki znajdziesz również w serwisie:

Więcej na temat Ssaki

Ssaki - Wiadomości

Ssaki - Wideo

Reklama
Reklama
Reklama