Latami był nieuchwytny, wreszcie go znaleźli. Szczur waży prawie 2 kg

Czeski naukowiec František Vejmělka podczas półrocznej wyprawy w lasy górskie Papui Nowej Gwinei odnalazł jednego z najrzadszych i najbardziej tajemniczych ogromnych szczurów mieszkających na tej wyspie.

To wełnistek górski - pokryty dość puchatą sierścią wielki gryzoń należący do grupy sporych szczurów mieszkających na Nowej Gwinei i sąsiednich wyspach, np. Indonezji.

Nie są one zbyt dobrze znane i rzadko się je widuje. Wełnistek graniowy o wadze 2 kg widziany był tylko w dwóch lokalizacjach na Nowej Gwinei, między górami Jaya i Trikor w zachodniej części wyspy, tej indonezyjskiej. Wełnistek stokowy mieszka w rejonie Huon we wschodniej Papui, a wełnistek nadrzewny mieszka w lasach środkowej części wyspy.

O wełnistku górskim wiedzieliśmy najmniej. Aby go znaleźć w wysoko rosnących lasach Papui, czeski badacz musiał się wspiąć na Górę Bismarcka mierzącą aż 4509 m. n.p.m. i nazwanej tak jeszcze w czasach, gdy Papuą władali Niemcy. Po drodze František Vejmělka zidentyfikował 61 gatunków nowogwinejskich ssaków, ale wełnistek górski był kluczowy.

Na stronie Biology Centre CAS badacz podkreśla, że nie zdołałby go odnaleźć bez miejscowych papuaskich przewodników, którzy mu towarzyszyli. Współpraca z lokalnymi plemionami pozwoliła na odnalezienie i sfotografowanie po raz pierwszy w historii prawdopodobnie największego gryzonia Nowej Gwinei.

"To zadziwiające, że tak duże i uderzające zwierzę pozostało tak słabo zbadane. Ile jeszcze jest do odkrycia na temat bioróżnorodności gór tropikalnych?" - pyta Vejmělka. Oprócz pierwszych zdjęć i nagrań wideo, badacz dokonał także pierwszych pomiarów biometrycznych i zebrał dane na temat diety zwierzęcia, pasożytów, wzorców aktywności, ruchu i innych aspektów jego życia.

O wełnistkach górskich wiemy tyle, że są ogromne i występują wyłącznie na stromych zboczach gór Nowej Gwinei pokrytych dziewiczym lasem deszczowym. Są tam jednymi z największych ssaków, żyją w towarzystwie kuskusów, drzewiaków i innych leśnych torbaczy.

Wełnistek górski to zwierzę wyłącznie nocne. Wtedy wychodzi na żer, spożywając pokarm roślinny. Szczur zdobywa go przez zręczną wspinaczkę po konarach drzew. Wreszcie możemy się dowiedzieć, jak żyje i jak zdobywa jedzenie. Zwierzę robi oszałamiające wrażenie, także z uwagi na ogromne rozmiary - relacjonuje czeski badacz.

Znalezienie tak dużego gryzonia zaobserwowanego dopiero w 2025 r. pokazuje, jak bardzo niezbadaną częścią świata jest Nowa Gwinea. Jedna z największych wysp świata wytworzyła unikalną faunę, stanowiącą pewną mieszankę różnych grup ssaków takich jak torbacze i łożyskowce, zwłaszcza wielkie gryzonie.

Wobec braku konkurencji ze strony innych ssaków, zwłaszcza drapieżników, dostały one w niedostępnych lasach nowogwinejskich szansę na rozwój w spokoju. Zresztą ta wyspa to nie tylko ssaki, bo powstało tu mnóstwo unikalnych gatunków ptaków z cudowronkami (rajskimi ptakami) na czele, gadów czy płazów. Zarazem Nowa Gwinea okazuje się miejscem znacznie mniej znanym niż nawet dżungle Afryki, Amazonii czy Azji.

Ogromne szczury są typowe dla wysp Oceanii i Indo-Pacyfiku, zwłaszcza Nowej Gwinei i okolic. Informowaliśmy już w Zielonej Interii o znalezieniu i sfotografowaniu w 2023 r. ogromnego szczurowca z gatunku Uromys vika, żyjącego na Wyspach Salomona. Szukanie wielkich gryzoni na Nowej Gwinei jest jeszcze trudniejsze.

Na tych terenach świata gryzonie spokrewnione ze szczurami i myszami rozwinęły się ewolucyjnie do ogromnych nieraz rozmiarów. Wspomniane szczurowce to czołówka, ale sierściogony z Filipin nawet przekraczają 2 kg i dochodzą do 3 kg. Sierścigon kokosowy i sierściogon dżunglowy są gryzoniami przebijającymi wielkością nawet afrykańskie wielkoszczury. Potrafią rozłupywać największe orzechy, w tym orzechy kokosowe.

Wełnistek górski jest zapewne największym gatunkiem gryzonia na Nowej Gwinei. Jego rozmiary pozwalają mu nawet rozłupywać duże orzechy. W ekosystemie nowogwinejskim, który jest dość ubogi w duże ssaki, tak wielkie szczury na pewno odgrywają określoną, ważną rolę. Nowe ustalenia z pewnością pomogą ją lepiej określić.