Obrazek jak z bajki. Polskie żaby robią się niebieskie jedna po drugiej
Gdy robi się cieplej, nadejdzie wiosna i zwierzętom zbiera się na amory, rozpoczyna się niezwykły spektakl. Jeziora, stawy, sadzawki nagle zapalają się dość jaskrawym, niebieskim światłem. Nie, nie gdzieś w tropikach, ale u nas, w Polsce. To samce żab moczarowych zmieniają kolor swej skóry, aby przypodobać się samicom. Ich miłość ma bowiem kolor blue.
Czegoś podobnego w Polsce nie robi żaden inny płaz i zapewne żadne inne zwierzę. Radykalna zmiana koloru skóry w okresie godowym jest zjawiskiem dość szeroko spotykanym, ale żaby moczarowe postawiły na niebieski i jego odcienie.
Niebieskie love story polskich żab
Błękitne love story rozpoczyna się najczęściej z początkiem kwietnia, gdy zrobi się już na stałe cieplej, a zatem niebawem powinniśmy zobaczyć w naszych oczkach wodnych ten niezwykły spektakl.
Żaby moczarowe, jak wiele polskich żab, odbywają bowiem gody gromadnie, a zatem w jednej sadzawce, czy na powierzchni jednego jeziora, można niekiedy zobaczyć duże skupiska tych niebieskich zwierząt. Można, póki jeszcze to możliwe, gdyż żaba moczarowa cierpi z powodu działalności człowieka, zanieczyszczeń i suszy. Jest gatunkiem ginącym, objętym w Polsce ścisłą ochroną.
Kto wie, może kolejne pokolenia Polek i Polaków nie zobaczą już tej błękitnej rapsodii żab w naszych wodach.
Samce robią karierę na grzbietach samic
Mamy w Polsce sześć gatunków rodzimych żab, gdzie w wypadku żaby dalmatyńskiej, zwanej zwinką, to właśnie przez Polskę przebiega północna granica jej zasięgu. Jest jeszcze, prawdopodobnie zawleczona do Polski, żaba bałkańska z południowej Europy, spotykana chociażby w Dolinie Baryczy.
Żaden z tych płazów nie przybiera jednak takich barw w okresie godowym jak żaba moczarowa.
Samce żaby jeziorkowej w okresie godów przybierają intensywniej zielone, a nawet żółtawe barwy. Zanikają wtedy plamy na ich grzbiecie, które na co dzień maskują je przed okiem drapieżników. Mocno zatem ryzykują, ale w końcu czego się nie robi dla pań i dla zdobycia partnerki.
Dla pozbawionych maskowania i widocznych znacznie wyraźniej samców to trudny okres, bo czapla, bąk, norka czy zaskroniec - ich główni wrogowie - mogą je łatwo schwytać. Ryzyko jest, ale żaba moczarowa wchodzi w nie znacznie głębiej.
Gdzie do domu wejdzie nam ropucha i którym językiem kraczą gawrony? Sprawdź się w quizie
Jej samce nie są bowiem żółte czy intensywnie zielone, ale stają się niebieskie. Przepiękne ubarwienie żab moczarowych to spektakl, ale również dla drapieżników. Płazy są widoczne jak na dłoni, więc muszą się spieszyć. Gdy temperatura na stałe zakorzeni się powyżej 10 stopni Celsjusza, wówczas rozpoczynają gody. Trwają one tak długo, aż niebieski samiec zdoła zlokalizować partnerkę i... wspiąć się na jej grzbiet, po czym mocno uchwycić.
Wbrew temu, co by można pomyśleć o takiej scenie, nie jest to kopulacja. U żab zapłodnienie jest zewnętrzne, samiec polewa nasieniem świeżo złożony skrzek. Wdrapuje się na samicę i chwyta ją po to, by nie przeoczyć momentu i nie dać się wyprzedzić innemu samcowi.
Można więc powiedzieć, że samce dosłownie robią kariery na plecach samicy. Ten ich uchwyt nazywa się ampleksus i jest dość powszechny u płazów bezogonowych.
Po co samcom ten niebieski kolor?
Samce muszą zwrócić na siebie uwagę samic jak tylko mogą. W wypadku żab większość z nich stawia na popisy wokalne. Wiele żab ma po bokach głowy rezonatory, którymi wydaje silne i dobrze słyszalne dźwięki.
Część z tych odgłosów, które usłyszymy nad wodą od kwietnia wydać się może dziwna i nie każdy powiąże je z żabami, chociażby pomrukiwanie samców żab trawnych.
Żaby moczarowe też mają rezonatory, ale dodały do tego niebieski kolor, którego powstawanie w żabiej skórze wciąż pozostaje tajemnicą. Niektóre z chromatoforów w komórkach żaby, takie jak irydofory mają specjalne, podobne do płytek, części, które reagują na światło i rozpraszają je w taki sposób, że powstaje barwa niebieska.
Pozostaje pytanie, po co płazom taki dodatkowy, ryzykowny wysiłek, skoro i tak potrafią wydawać dźwięki. Nie wiemy tego na pewno, ale niewykluczone, że kolor błękitny pozwala samcom odróżniać się łatwiej od samic.
W godowym szale u płazów często dochodzi bowiem do pomyłek. Samce wspinają się na grzbiety innych samców i im zakładają ampleksus, co w zasadzie niweczy ich gotowość do rozrodu. Na drugą szansę nie pozostaje czasu, a dwa samce są wtedy wyłączone z procesu rozmnażania. Być może kolor niebieski ułatwia żabom moczarowym unikanie pomyłek i zakładanie ampleksusu innemu samcowi.
Zwłaszcza, że prawdopodobnie kolor, który my widzimy w jeziorze to jeszcze nic w porównaniu z intensywnym widem, które żaby dostrzegają w nadfiolecie, niedostępnym dla naszych oczu.
Efekt jest taki, że wiosną mamy w wielu naszych jeziorach i sadzawkach pokaz błękitnej rapsodii miłosnej, absolutnie unikalnej dla naszej przyrody.
