Sokoły

Czwartek, 2 listopada 2023 (11:57) Aktualizacja Wtorek, 23 stycznia 2024 (13:56)

Sokoły są drapieżnymi ptakami z rodziny sokołowatych. Występują na całym świecie, z wyjątkiem Antarktydy. W Europie ich najliczniejsze populacje są Polsce, Rosji, Niemczech, Holandii, Skandynawii i na Białorusi. Można je także spotkać w RPA, Kenii, Japonii, Kanadzie i w Australii. Środowisko sokołów może być bardzo różnorodne. Ptaki te często zamieszkują górskie i leśne tereny. Można je także zaobserwować na otwartych przestrzeniach, takich jak łąki czy pola uprawne.

Sokoły Rośliny i zwierzęta - najważniejsze informacje — W Polsce żyje obecnie 100 par lęgowych sokoła. /123RF/PICSEL

Sokoły - najważniejsze informacje

Rodzaj:

Falco
Rodzina:

sokołowate
Rząd:

sokołowe
Gromada:

ptaki
Typ:

strunowce / kręgowce
Królestwo:

zwierzęta

Sokoły — tryb życia i zachowanie

Sokoły jako ptaki drapieżne są doskonale znane ze zręczności i umiejętności polowania. Są w stanie szybować po niebie przez dłuższy czas, namierzając ofiarę w locie, a następnie wykonują szybką zmianę kierunku ze złożonymi skrzydłami. To pozwala im pikować i uderzyć ofiarę z wyciągniętymi skrzydłami – w efekcie polowanie sokołów jest bardzo skutecznie. Ptaki mogą w jego trakcie rozpędzić się do ponad 300 km/h.

Co ciekawe, gdyby inny gatunek ptaka osiągnął taką samą prędkość, to mogłoby dojść u niego do uszkodzenia płuc. Sokoły mają jednak małe guzki, które w odpowiedni sposób kierują powietrze z nozdrzy do płuc. To ułatwia im oddychanie podczas pikowania. W jego trakcie oczy ptaka są chronione błoną migawkową.

Sokoły są zazwyczaj terytorialne i bronią obszarów łowieckich przed intruzami, zwłaszcza innymi osobnikami tego samego gatunku. Na swoim terytorium budują gniazdo (choć zdarza się, że składają jaja na półach skalnych lub w opuszczonych dziuplach) i polują na ofiary. Ptaki prowadzą samotny tryb życia, a w pary łączą się tylko w okresie lęgowym.

Po wykluciu młodych, dorosłe osobniki troszczą się o nie, dostarczając pokarm. Sokoły żywią się głównie gryzoniami, jednak w diecie znajdują się także małe ptaki (gołębie, skowronki, derkacze, drozdy, jerzyki, szpaki i dzierzby), gady, płazy i bezkręgowce. Ponadto dorosłe osobniki uczą podstaw polowania lotne młode, co pozwala im przetrwać w dorosłym życiu.

Charakterystyczna budowa sokołów

Sokoły mają charakterystyczną budowę ciała, dzięki czemu można je z łatwością odróżnić od innych gatunków. Należą do grupy średniej wielkości ptaków, gdyż ich średnia masa ciała wynosi ok. 800 gramów. Długość ciała mieści się zwykle w przedziale 38-50 cm, a rozpiętość skrzydeł może osiągać nieco ponad 100 cm. Co ciekawe, samica jest większa niż samiec. Oto najważniejsze cechy wyróżniające ten rodzaj ptaków.

Silna budowa ciała, z dobrze rozwiniętymi mięśniami.
Mocny, krótki dziób, który jest zakończony charakterystycznym hakiem. Duże nozdrza odpowiadają za właściwą regulację powietrza.
Sokoli ząb widoczny na bocznych krawędziach dzioba – pozwala uśmiercić ofiarę podczas chwycenia za kark i zgniecenia jej kręgów szyjnych.
Wąskie i długie skrzydła – dzięki nim ptaki potrafią doskonale latać, szybować i pikować.
Doskonale rozwinięty wzrok – pozwala na dostrzeżenie ofiary z dużej wysokości.
Ostre i mocne pazury – świetnie sprawdzają się podczas chwytania i utrzymywania ofiary w trakcie lotu.
Dłuższy ogon – pomaga utrzymać równowagę i ułatwia zmianę kierunku lotu.
Łącznie trzy powieki. W trakcie snu używane są dwie – górna i dolna, a do mrugania trzecia, nazywana migotką. Ponadto błona ta chroni również duże oczy przed uszkodzeniem podczas szybkiego lotu.
Kości pneumatyczne, które są lekkie i wypełnione powietrzem.

Upierzenie sokoła jest mniej kolorowe w porównaniu z ubarwieniem innych ptaków. Dorosłe osobniki mają stalowoszary odcień z rozjaśnieniem na kuprze, wole kremowe, a brzuch biały z nakrapianiem. Takie kolory piór pozwalają im kamuflować się w naturalnym środowisku, co sprzyja polowaniu.

Czy sokoły są pod ochroną?

Sokoły w Polsce są objęte ścisłą ochroną, a strefa ochronna dotyczy również budowanych przez nie gniazd. W wielu krajach są prowadzone programy mające na celu restytucję sokołów, czyli przywrócenie gatunku, który jest zagrożony wyginięciem. Dzięki nim niektóre dziko żyjące populacje zostały skutecznie odbudowane.

W 2014 roku szacowano, że w Europie występuje około 700 par lęgowych. Różne działania mające na celu reintrodukcję polegają na odtworzeniu nadrzewnego ekotypu i tym samym budowaniu sztucznych gniazd, w których ptaki mogą czuć się bezpiecznie.

Wśród najważniejszych zagrożeń dotyczących populacji sokołów można wymienić:

nielegalne polowania,
zmiany klimatyczne, ograniczające dostępność pokarmu,
kolizje z samochodami, liniami energetycznymi czy z wysokimi budynkami,
zanieczyszczenia środowiska toksycznymi substancjami.

Ciekawostki o sokołach

Sokoły są w stanie „nurkować” z prędkością do 350 km/h. Ofiary sokołów umierają w zasadzie w chwili uderzenia, gdyż siła jest ogromna i prowadzi u nich do złamania kręgosłupa.

Sokoły mają świetny wzrok, nawet 2,5 razy lepszy niż ludzki.

Sokoły na wolności przeżywają nawet 15 lat.

Temat Sokoły znajdziesz również w serwisie:

Biznes

Sokoły - Wiadomości

Ogromna strata. Nie żyje Franek, sokół z Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie

Środa, 18 września 2024 (14:15)

Od lat sokoły wędrowne były symbolem warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki, który dość nieoczekiwanie stał się dla nich świetnym miejscem do gniazdowania i życia. Niegdyś drapieżne ptaki...
Niezwykły układ drapieżnego ptaka. Zawarł sojusz ze swoimi ofiarami

Niedziela, 21 kwietnia 2024 (10:07)

Zaledwie 20 cm długości mierzy sokolik czerwonooki, jeden z najmniejszych sokołów żyjących na świecie. Jest niewiele większy od wróbla i większości swoich ofiar. Miałby problem, aby...
Groźne chemikalia znów niszczą jednego z najwspanialszych ptaków

Poniedziałek, 15 kwietnia 2024 (07:07)

Ptaki szponiaste takie jak sokoły wędrowne źle znoszą zanieczyszczenia środowiska, zwłaszcza zanieczyszczenia chemiczne. Przekonaliśmy się o tym w latach pięćdziesiątych i...

Reklama

Ten sokół więzi inne ptaki i obdziera je z piór. Stawia na świeże mięso

Wtorek, 26 marca 2024 (11:29)

Według marokańskich naukowców u wybrzeży Afryki żyje populacja sokoła skalnego, która może więzić inne ptaki i wyrywać im pióra, żeby nie mogły uciec. Sokół ma konkretny cel.
Podniebne drapieżniki polubiły polskie miasta. "Im wyżej, tym lepiej"

Czwartek, 7 marca 2024 (05:05)

- Ostrożnie - mówią ornitologowie, gdy otwiera się okno na wysokości 80 metrów. I wcale nie chodzi im o pisklęta sokoła wędrownego, które siedzą na parapecie. Rzecz w samym parapecie....
Na Elektrowni Bełchatów przyszły na świat trzy małe sokoły

Poniedziałek, 5 czerwca 2023 (18:00)

W Polsce mamy już ok. 100 par sokołów wędrownych, a program reintrodukcji gatunku przynosi sukcesy. Jedna z ptasich rodzin gniazduje na Elektrowni Bełchatów, gdzie od niedawna mieszkają...