Dąb
Dąb (Quercus L.) to rodzaj drzewa z rodziny bukowatych, charakteryzujący się mocnymi i wytrzymałymi drewnem oraz charakterystycznymi liśćmi o klapkowatym kształcie. Dęby są powszechnie znane ze swojej długowieczności i wysokiej wartości użytkowej w budownictwie i stolarstwie. Ponadto, dąb odgrywa też istotną rolę ekologiczną, stanowiąc siedlisko dla wielu gatunków zwierząt oraz przyczyniając się do regulacji klimatu poprzez absorpcję dwutlenku węgla.
Dąb - najważniejsze informacje
Dąb rośnie tylko w strefie klimatu umiarkowanego i występuje w górach w strefie tropikalnej. W Polsce występuje w każdej części kraju.
Drzewo ma duże wymagania glebowe. Porasta zwłaszcza wilgotne, gliniaste oraz gliniasto-piaszczyste gleby – zasobne w składniki odżywcze.
Jak wygląda dąb?
Dęby mają do maksymalnie 40 metrów wysokości. Wyróżnia je potężny pień, który może mieć od 2 do 3 m średnicy. Znajduje się na nim ciemnoszara, spękana kora – w przypadku starszych drzew. U młodszych dębów jest ona gładka.
- Liście dębu – mogą być klapowane, wrębne, piłkowane lub ząbkowane. Ich ogonki liściowe mają krótkie nerwy boczne. W zależności od gatunku są zimozielone lub zrzucane na zimę.
- Kwiaty dębu – u najpopularniejszego w Polsce dębu szypułkowego pojawiają się one na przełomie kwietnia i maja. U dębów występują kwiaty męskie i żeńskie. Te pierwsze są małe i drobne. Natomiast żeńskie rozwijają się wewnątrz miseczki i mają 3 słupki.
- Owoce dębu to żołędzie. Mogą znajdować się na długiej szypułce, są owalne i podłużne, a na ich powierzchni widać delikatne prążki. U niektórych gatunków mogą mieć one aż 6 cm długości.
Najpopularniejsze odmiany dębów
- Dąb szypułkowy ma do 40 metrów wysokości i rozłożystą koronę o rozpiętości do 20 metrów. Ma też jajowate liście z wyraźnie zarysowanymi, zaokrąglonymi klapami. Występuje w niemal całej Europie – z wyjątkiem Skandynawii. Dąb szypułkowy jest cenionym drzewem w przemyśle drzewnym.
- Dąb bezszypułkowy osiąga wysokość do 40 metrów, a jego liście mają do 14 cm długości. Jest mrozoodporny i owocuje dopiero w wieku od 30 do 40 lat.
- Dąb błotny to mniejsze drzewo, które dorasta do 20 metrów wysokości. Ma ostroklapowane, zielone i błyszczące liście. Jesienią stają się one brązowe lub czerwone. Ma małe żołędzie i kwitnie od czerwca do lipca. W środowisku naturalnym występuje w Ameryce Północnej.
- Dąb czerwony w Polsce jest uznawany za gatunek inwazyjny. Pochodzi z Ameryki Północnej i zaczyna wypierać rodzime gatunki dębów. Rodzi szerokojajowate, czerwonawe żołędzie. Ma długie, ostro ząbkowane liście. W Europie dorasta do 40, a w Ameryce Północnej do 47 metrów wysokości.
- Dąb burgundzki ma luźną i smukłą koronę oraz mocny i prosty pień. Jego liście mają zróżnicowany kształt, a jego żołędzie są głęboko osadzone w miseczkach. Jest odporny na susze i mrozy do -23 °C.
Czy dęby są pod ochroną?
Pod ochroną w Polsce są najstarsze i największe drzewa. Dotyczy to np. wszystkich dębów rogalińskich, które mają obwód szerszy niż dwa metry. Szczególnej ochronie podlegają drzewa uznane za pomniki przyrody – np. dąb Bartek i dąb Chrobry.
Zagrożeniem dla dębów są szkodniki, m.in. chrząszcz opiętek jedynak, susówka dębówka, a także huba obrastająca ich korzenie.
Pielęgnacja dębów
Dąb posadzony w ogrodzie jest mało wymagający. W pierwszych latach jego życia można wspomóc jego wzrost, nawożąc go kompostem. Można także ściółkować go nad bryłą korzeniowa, co zapobiega utracie wody z gleby, w której rośnie. W czasie suszy podlewa się tylko młode drzewka.
Ile rośnie dąb?
Dęby przez pierwsze 200 lat po posadzeniu rosną wzwyż, a potem tylko ich pień i korona rozrastają się wszerz.
Dęby rosły na ziemi już 65 mln lat temu.
Owoce dębu, czyli żołędzie, to przysmak dla leśnych zwierząt. Jedzą je dziki, żubry, lisy, sarny, wiewiórki i sójki. Żołędzie oraz liście dębu są trujące dla koni, krów i kóz.
Najbardziej znany polski dąb to Bartek. Ma wysokość 28,5 metrów i obwód aż 10 metrów!
