Kto najbardziej zatruwa Ziemię plastikiem? Badacze wskazują palcem
M.in. dzięki sztucznej inteligencji badaczom z Anglii udało się wskazać ponad 50 tys. źródeł zanieczyszczeń pochodzących z plastiku oraz oszacować emisje, jakie generują odpady. Szkodliwe związki uwalniają się do powietrza przede wszystkim ze względu na brak odpowiedniej segregacji śmieci i spalanie ich w niekontrolowany sposób. Najgorzej jest w południowej Azji i Afryce Subsaharyjskiej, ale Europa i USA też mają się czego wstydzić.
Dzięki uczeniu maszynowemu naukowcy z Uniwersytetu Leeds w Anglii stworzyli modele tego, jak gospodaruje się odpadami w aż 50 tys. miejscowościach na całym świecie. Wyniki są fascynujące, bo pokazują nam, ile odpadów generowanych jest na całym świecie i co się z nimi dzieje. Niewiele analiz do tej pory podjęło się tego wyzwania aż na taką skalę.
Ile odpadów z plastiku powstaje na Ziemi?
Wnioski badaczy dają do myślenia. Wyliczyli oni np., że tylko w 2020 r. do ekosystemów na całej Ziemi trafiły aż 52 mln ton odpadów i produktów wytworzonych z plastiku. Gdyby ułożyć je w linii, okrążyłyby naszą planetę 1,5 tys. razy - wskazują naukowcy.
Z badań wynika także, że ponad 2/3 zanieczyszczeń z plastiku to wynik braku systemów segregacji i odbioru odpadów. Obecnie ok. 15 proc. globalnej populacji - czyli 1,2 mld ludzi - nie ma dostępu do podstawowych usług komunalnych, takich jak zabieranie odpadów z pomocą śmieciarki czy specjalne pojemniki do segregacji.
Cały czas mnóstwo śmieci ląduje także w piecach. W 2020 r. na ulicach, w domach i na wysypiskach w niekontrolowany sposób spalono aż 30 mln ton odpadów. To o tyle niebezpieczne, że palenie plastiku bez odpowiednich filtrów i pieców (tak jak ma to miejsce w profesjonalnych spalarniach) stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, wliczając w to zaburzenia układu nerwowego i rozrodczego.
"Zagrożenia dla zdrowia wynikające z zanieczyszczenia plastikiem dotykają najmniej zamożnych społeczności na świecie, które nie mają na to żadnego wpływu" - mówi dr Josh Cottom z Uniwersytetu w Leeds.
Dzięki poprawie podstawowej gospodarki odpadami możemy jednocześnie zredukować ilość plastikowych śmieci w środowisku oraz poprawić jakość życia miliardów ludzi.
Kto najbardziej zanieczyszcza Ziemię plastikiem?
Badaczom udało się także wskazać dokładne miejsca, które odpowiadają za najwięcej szkodliwych emisji związanych z nieodpowiednim zagospodarowaniem odpadów z tworzyw sztucznych. Są to m.in. Indie, Nigeria i Indonezja.
Analiza pokazuje, że rozwinięte kraje - takie jak np. państwa UE - stoją za zaledwie 0,3 proc. zanieczyszczeń z plastiku na świecie. Najwięcej śmieci uwalniają do środowiska kraje południowej Azji i Afryki Subsaharyjskiej. To jednak nie do końca pełen obraz tego, co rzeczywiście dzieje się z odpadami na świecie.
Należy pamiętać, że odpady na wysypiskach w Azji i Afryce mogą pochodzić z innych krajów. Śmieci przerzucane są po całym świecie jak kukułcze jajo. Wśród milionów ton spalanych na wysypiskach w Indiach czy Nigerii mogą być też odpady z Europy czy USA. Import i eksport odpadów nie został jednak wzięty pod uwagę w badaniu.
Do końca tego roku mają zakończyć się prace nad tzw. traktatem plastikowym. Przedstawiciele 175 krajów Organizacji Narodów Zjednoczonych chcą dojść do porozumienia na temat tego, jak wspólnie rozwiązać problem odpadów z tworzyw sztucznych.
Efektem "traktatu plastikowego" będą prawdopodobnie wiążące cele ograniczania i recyklingu odpadów, tak jak ma to miejsce np. w przypadku celów ograniczania emisji dwutlenku węgla. Ostatnia sesja negocjacji traktatu odbyła się w kwietniu 2024 r. w Kanadzie. Kolejne rozmowy mają się odbyć na przełomie listopada i grudnia w Korei Południowej.
