Kto najbardziej zaśmieca Ziemię? Te kraje produkują najwięcej odpadów
Bank Światowy oszacował, że od 2022 r. wytwarzanie odpadów wzrośnie o 70 proc. z 2,01 miliarda ton do 3,4 miliarda ton w 2050 roku. Śmieci to plaga współczesności. Które z nich są najgorsze i kto generuje ich najwięcej?
Świat od dawna boryka się z kryzysem związanym z zanieczyszczeniem odpadami, a w tym tworzywami sztucznymi, elektrośmieciami, frakcjami zmieszanymi, jedzeniem, a także odpadami niebezpiecznymi. Znaczna część odpadów, które generujemy jest źle zarządzana. Oznacza to, że odpady nadające się do przetworzenia nie są poddawane recyklingowi, a spalane, przechowywane na otwartych składowiskach albo wrzucane do mórz, lub wód.
Plastikowe śmieci
Od 1950 r. wyprodukowano na świecie miliardy ton plastiku, z czego ponad połowa trafia bezpośrednio na wysypiska śmieci. Tylko niewielka część, bo ok. 9 proc. odpadów poddawana jest recyklingowi. Plastik to plaga naszej cywilizacji. Ze złym gospodarowaniem odpadów plastikowych mierzy się znaczna część świata: Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Europa, Azja i Afryka. Jeszcze większa grupa mieszkańców globu jest odpowiedzialna za przedostawanie się odpadów plastikowych do oceanów.
Uboższe kraje są ponadto niejako ofiarami państw rozwiniętych, które zwożą do nich swoje śmieci. Zjawisko to jest nazywane śmieciowym kolonializmem.
Plastik zalegający w środowisku nie jest dla niego obojętny. Może powodować powolne, ale konsekwentne degradowanie gleb i wód gruntowych, a także zatruwać i uśmiercać zwierzęta. Plastik rozkłada się co najmniej setki lat.
Statystyki dotyczące wytwarzania śmieci na świecie obejmują zarówno produkcję odpadów w skali kraju, jak i na mieszkańca. Według ostatnich statystyk opublikowanych przez World Population Review największymi producentami odpadów z tworzyw sztucznych w tonach są: Chiny - 37,6 mln ton, Stany Zjednoczone - 22,9 mln, Indie - 7,4 mln, Brazylia - 4,9 mln, Meksyk - 4 mln, Japonia - 3,8 mln, Niemcy - 3,6 mln, Indonezja - 3,4 mln, Tajlandia - 3,4 mln, Włochy - 3,3 mln ton odpadów.
Elektrośmieci
Rocznie na świecie powstaje około 54 mln ton elektroodpadów. Zalicza się do nich telewizory, komputery, telefony oraz inne e-śmieci (dane za 2019 r.). Wraz ze zwiększeniem populacji oraz wzrastającym konsumpcjonizmem przewidywany jest wzrost masy odpadów wynoszący nawet do 75 mln ton (do 2030 r.).
W 2019 r. jedynie 17 proc. elektroodpadów zostało prawidłowo zebranych i poddanych recyklingowi. Jednocześnie według danych uniwersytetu Oksfordzkiego Europa (oraz Ameryka Północna) radzą sobie coraz lepiej z recyklingiem e-odpadów. Ma temu służyć m.in. unijna dyrektywa na rzecz produkcji trwalszych produktów.
Równocześnie kraje bardziej rozwinięte pozbywają się e-śmieci w krajach o niższych dochodach. uniwersytet z Toronto podaje, że szkodliwe związki powstające w procesie utylizacji e-odpadów wystepują w Chinach, Indiach, Bangladeszu i Afryce Zachodniej.
Elektrośmieci mogą być odpadami niebezpiecznymi. Mogą znajdować się w nich takie trucizny jak arsen, ołów, kadm, chrom, polichlorek winylu i wiele innych.
Leki z apteki
Niektóre odpady medyczne oraz leki (przeterminowane oraz zdatne do zażycia) zalicza się do odpadów niebezpiecznych - jednak nie wszystkie. Opatrunki, plastry, narzędzia chirurgiczne i igły to odpady medyczne niebezpieczne. Niektóre inne odpady medyczne nie posiadają właściwości niebezpiecznych. Do odpadów niebezpiecznych i weterynaryjnych zarazem zalicza się też powszechnie stosowane trutki na gryzonie.
Leki zanieczyszczają nie tylko wysypiska śmieci, ale i rzeki. Obecność tych zanieczyszczeń w wodach powierzchniowych stwarza zagrożenie dla środowiska w większości rzek świata oraz, jak wynika z badania szwajcarskich naukowców, w ponad jednej czwartej badanych lokalizacji na świecie, tj. ponad 100 krajach w Europie Zachodniej, Ameryce Północnej, Afryce i Azji. (badanie z 2021 r.). Badacze wskazali, że najbardziej zanieczyszczone lekami obszary znajdowały się w Madrycie, Etiopii, Tunezji, Indiach, Pakistanie, Armenii, Chin i innych krajach. W niektóych krajach, m.in. w Niemczech i Stanach Zjednoczonych skażenie wód lekami zmalało.
Najmiejsze zanieczyszczenie lekami jest tam, gdzie nie stosuje się na ogromną skalę farmaceutyków (jak wskazują badacze to np. Islandia lub wioski górskie Ameryki Południowej) oraz tam, gdzie oczyszczanie ścieków działa bez zarzutów.
Odpady niebezpieczne
Odpady niebezpieczne to takie, które mogą mieć szkodliwy wpływ na całe środowisko i jego mieszkańców, a w tym ludzi. Do odpadów niebezpiecznych zalicza się różne śmieci, m.in. odpady z produkcji przemysłowej, farby i lakiery, zużyte oleje przemysłowe, odpady laboratoryjne (mineralne), środki ochrony roślin (pestycydy) i inne chemikalia do zwalczania owadów, materiały pirotechniczne, a także wyżej wspomniane baterie i leki.
Najwięcej odpadów niebezpiecznych na mieszkańca - według danych zespołu badawczego Uniwersytetu Oksfordzkiego z 2021 r., znajduje się w Rosji, Syrii, Kazachstanie, Gruzji, Serbii, Bułgarii, Kirgistanie i krajach południowej Afryki.
Śmieciowe ABC:
