Niedźwiedź
Niedźwiedź (Ursus) jest ssakiem, który w zależności od gatunku zamieszkuje tereny Europy (głównie północno-wschodniej), Ameryki Północnej i Arktyki. W Polsce można go spotkać przede wszystkim w górach, np. w Tatrach, na Babiej Górze, a także w Bieszczadach. Zazwyczaj zamieszkuje lasy górskie i nizinne, które są trudno dostępne. Zdarza się, że pochodzi do ludzkich siedzib, ale dzieje się tak ze względu na łatwy dostęp do pożywienia. Jednak jeśli będzie regularnie odstraszany, nabierze naturalnego lęku przed człowiekiem i będzie unikać przebywania w jego obecności.
Niedźwiedź - najważniejsze informacje
Niedźwiedź — tryb życia i zachowanie
Niedźwiedziowate mogą zajmować różnorodne siedliska w zależności od gatunku.
Niedźwiedź polarny
większość czasu przebywa w wodzie lub na krańcach krach lodowych. Wielu ekspertów zalicza go do kategorii ssaków morskich.
Z kolei pozostali przedstawiciele tego rodzaju, np.
niedźwiedź brunatny
, przebywają głównie na lądzie. Można spotkać te zwierzęta w tundrze i w lasach oraz w górach w umiarkowanej strefie klimatycznej.
Niedźwiedziowate łatwo dostosowują się do warunków siedliskowych, a także do rodzaju pokarmu, który znajdą. Jedynym wyjątkiem jest panda, która zamieszkuje wyłącznie lasy bambusowe.
Większość przedstawicieli tego rodzaju prowadzi głównie nocny tryb życia i zapada w sen zimowy. Jedynie niedźwiedzie polarne polują w ciągu dnia. Co więcej nie idą spać na zimę, dlatego też są aktywne cały rok.
Większość niedźwiedzi żyje samotnie. Spotykają się wyłącznie przy upolowanej zwierzynie (zazwyczaj padlinie) oraz gdy nadchodzi czas rozmnażania się. Ciąża u tego rodzaju trwa ok. 9 miesięcy. Samica rodzi od 1 do 4 młodych, które żywią się jej mlekiem i pozostają pod jej opieką przez 3 lata. Jeśli uda im się przetrwać pierwszy okres życia, mogą dożyć do 25 lat na wolności lub 50 lat w niewoli.
Niedźwiedź — anatomia
Niedźwiedzie mają bardzo charakterystyczny wygląd. Są masywne, mają krótką szyję i szeroką głowę z masywną czaszką. Jednak to nie jedyne cechy, które są dla nich charakterystyczne.
- Niedźwiedzie mają od 40 do 42 zębów. To m.in. duże siekacze, mocne kły i szerokie, płaskie trzonowce. Dzięki nim mogą rozgryzać i rozcierać zarówno mięso, jak i rośliny.
- Wszystkie cztery kończyny są stopopochodne, 5-palczaste. Podeszwy mogą być owłosione lub nagie w zależności od gatunku. Pazury są długie i niewysuwalne. Zazwyczaj niedźwiedzie korzystają z nich podczas walki i w trakcie kopania.
- Sierść niedźwiedzia jest długa i gęsta. To sprawia, że zwierzęta dość szybko się męczą i odpuszczają atak. To sprawia, że np. niedźwiedzie polarne rzadko polują na renifery czy piżmowoły, które szybko przed nimi uciekają.
- Niedźwiedzie, które żyją na lądzie, są wszystkożerne. Wyjątek stanowią niedźwiedzie polarne, które jedzą tylko mięso.
- Najlepiej rozwiniętym zmysłem u niedźwiedzi jest węch. Z daleka mogą wyczuć swoją ofiarę.
- Niedźwiedzie mają słaby słuch i wzrok.
- Te zwierzęta poruszają się dość powoli na czterech łapach. Jednak mogą stanąć na dwóch łapach, jeśli chcą zaatakować. Ponadto dobrze pływają i biegają, a nawet wspinają się na wysokie drzewa. Dlatego też uciekanie przed niedźwiedziami zazwyczaj nie ma sensu.
Dorosłe niedźwiedzie mogą ważyć od 30 do 800 kg. Wiele zależy od gatunku.
Ochrona i zagrożenia dla niedźwiedzi
Niedźwiedzie, przed osiągnięciem dojrzałości, często padają ofiarą ataków innych drapieżników. Często polują na nie inne niedźwiedziowate. Jednak największym zagrożeniem dla tych zwierząt są ludzie. To oni doprowadzili do wyginięcia tego gatunku w Europie Południowo-Zachodniej.
Nastąpiło to na skutek masowych polowań, a także przez stałe zmniejszanie areałów dostępnych dla tych zwierząt. Np. ostatniego niedźwiedzia brunatnego w Górach Świętokrzyskich zabito w XIX w. W rezultacie w Polsce wprowadzono ścisłą ochronę tego gatunku.
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku nie tylko nie wolno polować na niedźwiedzie brunatne. Wokół gawr w okresie od 1 listopada do 30 kwietnia trzeba wyznaczyć strefy ochronne w promieniu 500 metrów. Zakazane jest także dokarmianie tych zwierząt, ponieważ zwabione jedzeniem mogą stać się niebezpieczne dla ludzi i wyrządzać wiele szkód.
Ciekawostki o niedźwiedziach
- Ile niedźwiedzi żyje w Polsce?
Na terenie Polski można spotkać ok. 110 niedźwiedzi, z których 80% przebywa w Bieszczadach. Pozostałe 20% jest podzielonych na 5 obszarów występowania, głównie w Tatrach.
- Czy niedźwiedź zjada jagody?
Jagody są jednym z ulubionych owoców niedźwiedzi. Zwierzęta chętnie je zjadają latem i jesienią. Węglowodany pozwalają im zbudować zapas tłuszczu na zimę.
- Jak długo niedźwiedzie śpią w zimie?
Niedźwiedzie mogą przespać do 7 miesięcy, od października aż do kwietnia. Jednak zazwyczaj sen zimowy trwa krócej, od 2 do 3 miesięcy. Zwierzęta nie śpią cały czas. Co kilka tygodni się budzą na dzień lub kilka godzin, aby wydalić produkty przemiany materii czy sprawdzić bezpieczeństwo. Niedźwiedź może się także obudzić, jeśli schronienie nie zapewnia mu wystarczająco dużo ciepła. Wtedy zwierzę szuka nowej kryjówki. Zdarza się także, że dopada go "mały głód" i po przebudzeniu zjada zgromadzone zapasy.
- Kiedy rodzą się małe niedźwiadki?
Małe niedźwiadki brunatne przychodzą na świat podczas snu zimowego od grudnia aż do marca. Są nagie i ślepe. Ważą ok. 350-500 g.
