Makaki

Wiadomo, że makakowate (koczkodanowate) już tysiące lat temu zamieszkiwały Afrykę Północną. Dowodem na to są ślady kopalne pochodzące z epoki oligocenu i znalezione w Egipcie.

Dzisiaj zwierzęta te występują od południowych krańców Europy po południowy skraj Afryki.  Można spotkać je w Afryce północno-zachodniej oraz na południe od Sahary. To zwierzęta żyjące również w południowo-wschodniej Azji i w Japonii (kraj ten zamieszkuje makak japoński).

Te naczelne są aktywne w ciągu dnia. Są wszystkożerne – jedzą rośliny, a także owady, kraby i jaja ptaków. Żyją w mniejszych lub większych grupach. Makaki japońskie tworzą stada składające się z od 20 do 30 osobników, którym przewodzi samiec. 

To zwierzęta mające silnie rozwinięte mięśnie twarzy. Tak jak ludzie wykorzystują je do okazywania swoich emocji. Mimika umożliwia makakom komunikację wewnątrzgatunkową. Są to ssaki mające wysoki poziom inteligencji. Makak królewski potrafi np. rozpoznawać swoje odbicie w lustrze, co świadczy o rozwiniętej samoświadomości. Natomiast jego krewni z Japonii mają złożony system społeczny z wyraźną hierarchią. Członkowie stada komunikują się ze sobą za pomocą charakterystycznego rodzaju wokalizacji.

Samice makaków indyjskich, aby zwiększyć szanse na zapłodnienie, współżyją z nawet czterema partnerami w krótkich odstępach czasu. Ciąża u makakowatych trwa do ok. 180 dni. Na świat przychodzi zwykle tylko jedno młode (niekiedy bliźnięta). Samica troskliwie opiekuje się potomstwem i karmi je piersią przez ok. rok.

Makaki w zależności od gatunku ważą od ok. 2 do 18,5 kg. Ich ciało może mieć długość do ok. 74 cm. Zwierzęta te mają krótki lub całkowicie zredukowany ogon. U makaka japońskiego ma on zaledwie do ok. 9 cm długości. 

Futro tych naczelnych może być żółtawobrunatne, szare, jasno i ciemnobrązowe. Natomiast ich twarz jest naga lub pokryta niezbyt gęstym owłosieniem.

Makaki potrafią chodzić na dwóch nogach – choć większość gatunków jest czworonożna. Zdarzają się jednak osobniki, które nauczyły się poruszać na dwóch tylnych kończynach.

Małpy te mają wydłużony pysk i wyraźnie zaznaczone modzele siedzeniowe na pośladkach.

Niektóre gatunki makaków są zagrożone wyginięciem. Dotyczy to np. makaka berberyjskiego, który występuje w Maroko i jest pod ochroną. W takiej samej sytuacji jest naczelny zamieszkujący Archipelag Sundajski. Jest to makak orientalny, który w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych ma status VU – oznacza to, że jest zagrożony wymarciem. 

Największym niebezpieczeństwem dla tych zwierząt jest działalność człowieka. Ludzie niszczą ich naturalne siedliska (budując drogi, linie energetyczne), a także handlują nimi. Niektóre makaki trafiają do prywatnych domów, inne do szkół, a są i takie, które stają się atrakcjami turystycznymi. Natomiast w Tajlandii samce wykorzystuje się do zbierania kokosów.