Makaki
Makaki (Cercopithecidae) to ogólna nazwa odnosząca się do różnych gatunków małp z rodzaju Macaca, należących do rodziny koczkodanowatych. Są to zwierzęta występujące w Afryce oraz Azji Południowo-Wschodniej. Makaki są średniej wielkości małpami, charakteryzującymi się długimi ogonami, krótkimi pyszczkami i stosunkowo dużymi mózgami. W zależności od gatunku, ich futro może być różnego koloru, od brązowego po szare. Makaki są zwierzętami wszystkożernymi, żywią się owocami, liśćmi, nasionami, a także owadami i małymi ssakami. Są inteligentne i społeczne, żyjąc w grupach hierarchicznych.
Makaki - najważniejsze informacje
Gdzie żyją makaki?
Wiadomo, że makakowate (koczkodanowate) już tysiące lat temu zamieszkiwały Afrykę Północną. Dowodem na to są ślady kopalne pochodzące z epoki oligocenu i znalezione w Egipcie.
Dzisiaj zwierzęta te występują od południowych krańców Europy po południowy skraj Afryki. Można spotkać je w Afryce północno-zachodniej oraz na południe od Sahary. To zwierzęta żyjące również w południowo-wschodniej Azji i w Japonii (kraj ten zamieszkuje makak japoński).
Makaki – tryb życia i zachowanie
Te naczelne są aktywne w ciągu dnia. Są wszystkożerne – jedzą rośliny, a także owady, kraby i jaja ptaków. Żyją w mniejszych lub większych grupach. Makaki japońskie tworzą stada składające się z od 20 do 30 osobników, którym przewodzi samiec.
To zwierzęta mające silnie rozwinięte mięśnie twarzy. Tak jak ludzie wykorzystują je do okazywania swoich emocji. Mimika umożliwia makakom komunikację wewnątrzgatunkową. Są to ssaki mające wysoki poziom inteligencji. Makak królewski potrafi np. rozpoznawać swoje odbicie w lustrze, co świadczy o rozwiniętej samoświadomości. Natomiast jego krewni z Japonii mają złożony system społeczny z wyraźną hierarchią. Członkowie stada komunikują się ze sobą za pomocą charakterystycznego rodzaju wokalizacji.
Samice makaków indyjskich, aby zwiększyć szanse na zapłodnienie, współżyją z nawet czterema partnerami w krótkich odstępach czasu. Ciąża u makakowatych trwa do ok. 180 dni. Na świat przychodzi zwykle tylko jedno młode (niekiedy bliźnięta). Samica troskliwie opiekuje się potomstwem i karmi je piersią przez ok. rok.
Jak wyglądają makaki?
Makaki w zależności od gatunku ważą od ok. 2 do 18,5 kg. Ich ciało może mieć długość do ok. 74 cm. Zwierzęta te mają krótki lub całkowicie zredukowany ogon. U makaka japońskiego ma on zaledwie do ok. 9 cm długości.
Futro tych naczelnych może być żółtawobrunatne, szare, jasno i ciemnobrązowe. Natomiast ich twarz jest naga lub pokryta niezbyt gęstym owłosieniem.
Makaki potrafią chodzić na dwóch nogach – choć większość gatunków jest czworonożna. Zdarzają się jednak osobniki, które nauczyły się poruszać na dwóch tylnych kończynach.
Małpy te mają wydłużony pysk i wyraźnie zaznaczone modzele siedzeniowe na pośladkach.
Czy makaki są pod ochroną?
Niektóre gatunki makaków są zagrożone wyginięciem. Dotyczy to np. makaka berberyjskiego, który występuje w Maroko i jest pod ochroną. W takiej samej sytuacji jest naczelny zamieszkujący Archipelag Sundajski. Jest to makak orientalny, który w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych ma status VU – oznacza to, że jest zagrożony wymarciem.
Największym niebezpieczeństwem dla tych zwierząt jest działalność człowieka. Ludzie niszczą ich naturalne siedliska (budując drogi, linie energetyczne), a także handlują nimi. Niektóre makaki trafiają do prywatnych domów, inne do szkół, a są i takie, które stają się atrakcjami turystycznymi. Natomiast w Tajlandii samce wykorzystuje się do zbierania kokosów.
Ciekawostki o makakach
- Makaki świetnie pływają i lubią kąpać się w gorących źródłach.
- Makaki żyjące w Japonii lepią kulki ze śniegu i urządzają bitwy na śnieżki.
- Od 1948 roku makaki królewskie wykorzystywano do badań w programach kosmicznych. Testowano je pod kątem ich udziału w podróżach w kosmos. Dopiero w 1951 roku pierwszy makak wrócił żywy po locie w rakiecie. Jednak do tego czasu zmarło już 20 innych małp z tego gatunku.
- W 2000 roku sklonowano pierwszego naczelnego. Była to samica makaka królewskiego. Nazwano ją Tetra.
- Makaki japońskie ze względu na wysoki poziom inteligencji są wykorzystywane do badań aktywności neuronalnej.
- Młode makaków raczkują już 20 dni po urodzeniu.
- Na wyspie Celebes makak czubaty jest uznawany za święte zwierzę. Jego mięso można kupić na targu, mimo że jest to gatunek chroniony. Przygotowuje się z niego potrawę podawaną zgodnie z tradycją na Boże Narodzenie.
- Makak japoński żyje 27 lat, królewski 25 lat, a lwi 20 lat.
