Bukszpan
Bukszpan (Buxus L) to rodzaj drzew i krzewów, do którego zalicza się od 90 do 100 gatunków roślin. Ze względu na jego pokrój i ulistnienie – uprawia się w różnych częściach świata, w tym także w Polsce. Bukszpan jest popularną, ogrodową rośliną ozdobną, z której często formuje się żywopłoty.
Bukszpan - najważniejsze informacje
Bukszpany rosną dziko w Ameryce Środkowej i w Azji Wschodniej, na Madagaskarze i w Afryce Subsaharyjskiej. W środowisku naturalnym występują również w Europie – w jej południowej i zachodniej części oraz w basenie Morza Śródziemnego.
Bukszpan jest także popularną rośliną ogrodową.
Jak wygląda bukszpan?
Bukszpany to rośliny zimozielone. Są to najczęściej gęsto ugałęzione krzewy i rzadziej wielopniowe drzewa. Te drugie mogą mieć od 2 do 12 m wysokości. Korzenie tej rośliny są gęste i cienkie.
- Liście bukszpanu są blaszkowate, eliptyczne i nakrzyżległe. Nie opadają na jesień i zimę. Mają zwykle całobrzegową blaszkę liściową, która jest skórzasta i mała. Wyjątkiem jest bukszpan B. macrocarpa – długość jego liści może wynosić do 10 cm.
- Kwiaty rośliny są rozdzielnopłciowe oraz wiatro- i owadopylne. Są zebrane w niepozorne, gęste i kuliste kwiatostany. Mają żółtozielony kolor.
- Owocami bukszpanów są małe torebki. Mogą być one jajowate, kulistawe lub rogate. Kiedy pękają, eksplozywnie uwalniają znajdujące się w nich nasiona.
Jakie są popularne odmiany bukszpanów?
- Elegantissima ma skórzaste, błyszczące, eliptyczne, ciemnozielone liście z kremowymi przebarwieniami. Rośnie powoli, ale może osiągnąć wysokość nawet do 2 m. Sprawdza się zarówno jako roślina uprawiana w doniczkach, jak i w gruncie.
- Suffruticosa to gęsty, karłowaty krzew, który ma sztywne pędy. Jego liście są owalne, jasnozielone i lśniące. Osiąga do 1 m wysokości, sprawdza się w mniejszych ogrodach i do tworzenia niższych żywopłotów.
- Faulkner ma kulisty pokrój i drobne listki. Odmiana ta pochodzi z USA. Jest to krzew wolnorosnący, którego wysokość nie przekracza 1,5 m. Kwiaty tego bukszpanu mają charakterystyczny zapach.
- Marginata to wolnorosnący krzew, który jest odporny na mrozy do -15 °C. Jest gęsty, a jego pędy są wyprostowane. Ze względu na to, że osiąga wysokość do 2,5 m, sadzi się go w parkach i w większych ogrodach.
Ćma bukszpanowa i nie tylko. Szkodniki atakują bukszpan
Bukszpan jest narażony na ataki szkodników – na inwazję ćmy i mrówek bukszpanowych oraz przędziorka bukszpanowca. Owady te nadgryzają liście lub wysysają z nich soki, co prowadzi do ich więdnięcia. Przekłada się to na gorszą kondycję całego krzewu.
Oprócz tego bukszpany bywają atakowane przez grzyby wywołujące fytoftorozę i plamistość liści. Krzewy mogą zostać zainfekowane również nekrozą, która prowadzi do obumierania pędów.
Jak pielęgnować bukszpan i kiedy go przycinać?
Bukszpan będzie dobrze rosnąć na ziemiach gliniastych, wapiennych, na podłożu piaszczystym, zasilanym kompostem i w przepuszczalnej ziemi o pH od 7 do 8. Należy wybrać dla niego lekko zacienione stanowisko.
- Podlewanie – bukszpan podlewa się umiarkowanie, ale systematycznie – tak, aby jego korzenie nie zostały zbytnio przemoczone. Może to powodować ich gnicie. W przypadku bukszpanów, które posadzono na słonecznych stanowiskach, konieczne jest ich częste nawadnianie w okresach suszy – warto to robić nawet codziennie.
- Przycinanie – na przełomie marca i kwietnia wykonuje się przycinanie sanitarne, podczas którego usuwa się stare, zniszczone i suche pędy. Zabieg ten powtarza się w połowie lata. Bukszpany mają zdolność do szybkiej regeneracji, dlatego aby zachować ich kształt, można przycinać je nawet co 4 tygodnie.
- Nawożenie – bukszpany należy nawozić na wiosnę. Można ponownie zasilić je nawozem latem, jednak nie później niż do końca lipca.
Czy liście bukszpanu są trujące?
- Dawniej bukszpan wykorzystywano do leczenia chorych na malarię.
- Liście bukszpanu są trujące – znajdują się w nich toksyczne alkaloidy.
- Drewno bukszpanu jest twarde i ciężkie. Wykorzystywano je do wyrobu fletów, kul do krykieta oraz w drzeworytnictwie.
- W Polsce gałązkami bukszpanu dekoruje się stoły i palmy wielkanocne oraz koszyczki do święconki, gdyż są one symbolem trwałości życia.
