Po co słoniom zmarszczki na trąbach? Tu nie chodzi tylko o ich wiek

Trąba słonia to wyjątkowy narząd, który pełni wiele funkcji - od zbierania pożywienia po walkę. Składa się ona z około 46 tys. mięśni i jest jednym z najbardziej wszechstronnych „narzędzi” w świecie zwierząt.

Nowe badania powstałe pod przewodnictwem dr. Andrew K. Schulza z Instytutu Maxa Plancka i opublikowane w czasopiśmie Royal Society Open Science rzucają nowe światło na proces i przyczyny powstawania zmarszczekna trąbach słoni afrykańskich i azjatyckich. O ile osobniki obu gatunków rodzą się już z charakterystycznymi zmarszczkami, to później rozwijają się one inaczej w zależności od gatunku i “preferencji” właściciela.

Po pierwsze z badań wynika, że słonie azjatyckie mają więcej głębokich zmarszczek na grzbietowej stronie trąby niż słonie afrykańskie. Średnio dorosły słoń azjatycki ma około 126 takich zmarszczek, podczas gdy u słonia afrykańskiego liczba ta wynosi około 83. Oba gatunki wykazują większe zagęszczenie zmarszczek bliżej końca trąby niż przy jej podstawie. Liczba zmarszczek zwiększa się także w miarę rozwoju słonia, szczególnie w przypadku słoni azjatyckich, gdzie pojawiają się one szybciej.

Zmarszczki u słoni nie są przypadkowym wynikiem starzenia się skóry. Proces ich tworzenia rozpoczyna się już w okresie prenatalnym, gdy płód rozwija swoją trąbę. Według danych zebranych przez badaczy w pierwszych miesiącach życia płodowego liczba zmarszczek podwaja się co 20 dni, później wzrost ten ulega spowolnieniu.

Zmarszczki na trąbach słoni odgrywają niezwykle ważną rolę w ich zdolności do chwytania i manipulowania przedmiotami, trąba może także dzięki nim lepiej się rozciągać. W przypadku słoni azjatyckich zmarszczki są szczególnie gęsto rozmieszczone w tzw. strefie owijania – obszarze trąby, który często jest używany do chwytania i podnoszenia przedmiotów. To właśnie w tej części trąby zmarszczki tworzą coś na kształt stawów, co umożliwia precyzyjniejsze manipulowanie przedmiotami, a sama bardziej pomarszczona faktura skóry poprawia “przyczepność” chwytu trąby.

Podobnie jak ludzie mogą być praworęczni lub leworęczni, tak i słonie wykazują preferencje co do strony, w którą najczęściej zginają trąbę. Co ciekawe, w przeciwieństwie do nas, słonie nie rodzą się z “lewo lub prawotrąbnością”, a wykształcają tę skłonność w ciągu pierwszych dwóch miesięcy życia.

Preferencje te w dość oczywisty sposób wpływają na zmarszczki na trąbach zwierząt. Naukowcy odkryli, że w przypadku "lewotrąbnych” słoni więcej zmarszczek pojawia się po stronie, w którą słoń częściej zgina trąbę. Powtarzające się ruchy prowadzą do zwiększonego nacisku na tę stronę, co sprzyja powstawaniu dodatkowych zmarszczek.

Nie tylko geny i preferencje ruchowe mają jednak wpływ na rozwój zmarszczek u trąbowców. Badania wykazują, że warunki środowiskowe również odgrywają tutaj pewną rolę. Słonie afrykańskie, zamieszkujące bardziej suche środowiska, mają mniej zmarszczek niż ich azjatyccy krewni, żyjący w wilgotnych lasach tropikalnych. Według naukowców winowajcą jest tutaj grubość skóry, która jest większa u słoni afrykańskich z racji na bardziej surowy klimat, gdyż gwarantuje ona wtedy lepszą termoregulację.