Największe zwierzę na świecie. Doskonały pływak i pieśniarz

Płetwal błękitny należy do rodziny płetwalowatych, znanych też jako wieloryby fałdowce. Określenie wieloryb wywodzi się jeszcze z czasów, gdy ludzie uważali walenie za ryby. Nazwa płetwala błękitnego wzięła się od jego wyglądu: ma on małą płetwę grzbietową i dużą ogonową i błękitno-szare umaszczenie.

Płetwal błękitny uważany nie tylko za największe zwierzę na świecie, ale również największe w historii Ziemi. Naukowcy wskazują wprawdzie, że być może większy od niego był oeceński prawaleń, ale nie ma co do tego pewności.

Mimo potężnych rozmiarów i wagi, płetwal błękitny nie jest jednak najdłuższym stworzeniem na świecie. Tu biją go na głowę wstężnice, które mogą osiągać długość nawet 55 metrów, podczas gdy płetwal dorasta do 30, rzadko 33 metrów. Mimo swej długości, wstężnice w porównaniu z wielorybami przegrywają z kretesem, szerokość ciała tych bezkręgowców to zaledwie 10 mm.

Dorosły płetwal błękitny może ważyć około 190 ton, choć zazwyczaj jego waga sięga 150 ton. Sam jego język waży tyle, co niektóre słonie: około 6 ton i jest uważany za najsilniejszy mięsień na świecie. Serce również ma imponujące rozmiary, waży 9 ton. Grubość warstwy tłuszczowej sięga pół metra, ale ma ona swoje zadanie. Służy wielorybom do przetrwania długich okresów postu.

Noworodki płetwala błękitnego to też mali giganci - ważą od dwóch do trzech ton, a ich długość sięga nawet 7 metrów. Imponujący jest też przyrost masy ich ciała, każdego dnia cielę przybiera około 90 kg. Nie ma w tym nic dziwnego, malec codziennie wypija około 180 litrów mleka matki, które ma 50 proc. zawartości tłuszczu.

Nie wszystkie organy tego wieloryba mają tak ogromne rozmiary. Jego mózg waży zaledwie 7 kg, a oczy są wielkości grapefruitów. Przy ogromnej masie całego zwierzęcia te wymiary po prostu giną. Za to przez największe naczynia krwionośne płetwala błękitnego swobodnie mogłoby się przeczołgać 10-letnie dziecko.

Płetwal błękitny prowadzi wędrowny tryb życia, przemierzając ogromne odległości między obszarami żerowania a miejscami rozrodu. Zazwyczaj preferuje wody o umiarkowanej temperaturze, choć można go spotkać niemal we wszystkich oceanach świata, w zależności od podgatunku. I tak płetwal błękitny porusza się po północnych częściach Oceanu Atlantyckiego i Spokojnego, krótkoogonowy zamieszkuje Ocean Indyjski i okolice Australii, pośredni Ocean Południowy, a indyjski – Ocean Indyjski od Somalii po Malediwy.

Pomimo swojej wielkości, płetwal błękitny porusza się z gracją i lekkością, co sprawia, że jest doskonałym pływakiem. W normalnych warunkach pływa z prędkością 5–8 km/h, ale w razie potrzeby potrafi rozpędzić się do 20 km/h, co jest imponującym wynikiem jak na tak wielkie stworzenie. Podczas wędrówek porozumiewa się z innymi wielorybami za pomocą dźwięków, zwanych śpiewem wielorybów. Pieśni te osiągają 190 decybeli natężenia, czyli tyle, co startująca rakieta kosmiczna i niosą się na odległość 800 km.

Płetwal błękitny żywi się głównie krylem, małymi skorupiakami, które filtruje z wody za pomocą swoich fiszbinów. Nie pogardzi też innym planktonem czy drobnymi rybami. Dziennie może spożyć nawet 16 ton pokarmu, co zapewnia mu energię niezbędną do utrzymania tak wielkiego organizmu. Daje to od 25 do nawet 28 mln kcal. dziennie. Jego całkowicie rozwarta paszcza to 90 metrów, nic więc dziwnego, że za jednym zamachem może złapać aż pół miliona kalorii.

Są jednak okresy, w których płetwal głoduje. Dzieje się tak, kiedy przemieszcza się zimą do cieplejszych wód. Wówczas korzysta z zapasów zgromadzonych w grubej warstwie tłuszczowej. Poszczą również samice w czasie okresu rozrodczego. Przebywają wtedy z młodymi w cieplejszych rejonach, bo małe mają zbyt cienką warstwę tłuszczu, by przetrwać w zimnych wodach podbiegunowych.

Ten wieloryb należy do gatunków zagrożonych. Dziś na świecie żyje około maksymalnie 25 000 płetwali błękitnych, choć niektóre szacunku mówią o zaledwie 10 000. Jego populację umniejszyły polowania wielorybników w XIX i XX wieku. Cenny był szczególnie tłuszcz tych ssaków, z którego robiono tran oraz fiszbiny, będące materiałem na gorsety. Ocenia się, że do 1966 roku człowiek wybił około 300 000 tych waleni. Jedynym naturalnym wrogiem płetwala błękitnego jest inny morski ssak, orka oceaniczna.

Odtworzenie populacji płetwali błękitnych jest trudne ze względu na sposób ich rozmnażania. Samica rodzi raz na dwa lub trzy lata. Jej ciąża trwa 366 dni, a w miocie rodzi się tylko jedno cielę. Dla płetwali dużym zagrożeniem są wciąż działania człowieka, doprowadzające do zanieczyszczeń oceanów. Często dochodzi też do kolizji waleni ze statkami, a ocieplenie klimatu wpływa na zmniejszenie ilości ich pożywienia. Pocieszeniem w tym wszystkim jest długość życia płetwala błękitnego, która wynosi od 90 do nawet 100 lat.