W Polsce odkryto drugiego jadowitego ssaka. Jego ślina uszkadza krew
Naukowcy odkryli drugiego jadowitego ssaka występującego w Polsce. Ryjówka aksamitna, która występuje między innymi właśnie w naszym kraju, ma ślinę zawierającą jad uszkadzający czerwone krwinki. Wcześniej jedynym jadowitym ssakiem znanym w Polsce był rzęsorek rzeczek.
Wśród ssaków wytwarzanie jadu jest rzadkością. Powszechnie znane są jadowite pająki, skorpiony czy węże, ale nie ssaki. Jednak i w ich przypadku występują osobniki posiadające trujący jad. Na przykład samce australijskiego dziobaka mają jadowite kolce na tylnych kończynach. Natomiast żyjąca w Ameryce Północnej blarina krótkoogonowa (gatunek ryjówki) zabija owady jadem zawartym w ślinie.
Jadowitą ślinę mają także małe ssaki owadożerne z Kuby i Haiti zwane almikami. Wreszcie żyjący w Polsce rzęsorek rzeczek z rodziny ryjówkowatych dzięki jadowitej ślinie potrafi zabić zwierzę większe od siebie. Jego jad ma silne działanie paraliżujące, co pozwala unieruchamiać ofiarę i przetrzymywać ją w stanie śpiączki.
Ryjówka aksamitna. Drugi jadowity ssak w Polsce
Dotychczas rzęsorek uważany był za jedynego jadowitego ssaka żyjącego w naszym kraju. Jednak Krzysztof Kowalski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Paweł Marciniak oraz Leszek Rychlik z Uniwersytetu Adama Mickiewicza odkryli, że jadowita jest także pospolita w Polsce ryjówka aksamitna (Sorex araneus), mały ssak ważący od 5 do 15 gramów.
Ponieważ ryjówka żeruje przez całą dobę, zjadając niemal tyle, ile waży (głównie owady i inne bezkręgowce), dodatkowe możliwości łowieckie są jej bardzo potrzebne. Jeśli nie może jeść, umiera w ciągu 10 godzin.
Już 400 lat temu pojawiały się w piśmiennictwie sugestie, że ryjówki mogą być jadowite, jednak późniejsi badacze uznali je za nieuzasadnione. Teraz polscy naukowcy pobrali wyciąg ze ślinianek rzęsorka rzeczka oraz ryjówki aksamitnej, aby sprawdzić wpływ zawartego w próbce jadu na czerwone krwinki (erytrocyty) żab z rodzaju Peophylax.
Ślina ryjówki niszczy czerwone krwinki
Jak się okazało, pod wpływem śliny ryjówki doszło do silnej hemolizy, czyli przechodzenia hemoglobiny do osocza w wyniku zniszczenia erytrocytów. Dzięki swojej jadowitości pozwalającej upolować większą zdobycz (na przykład małe żaby, młode myszy, a nawet inne ryjówki) ryjówkom aksamitnym łatwiej uniknąć śmierci głodowej.
"To prawdopodobne, że wytwarzanie jadu wśród ryjówkowatych i innych ssaków z rzędu owadożerów (Eulipotyphia) jest znacznie bardziej rozpowszechnione, niż się przypuszcza" - komentują autorzy publikacji.
To prawdopodobne, że wytwarzanie jadu wśród ryjówkowatych i innych ssaków z rzędu owadożerów (Eulipotyphia) jest znacznie bardziej rozpowszechnione, niż się przypuszcza.
