Kawki porzucają przyjaciół, aby się najeść. Ale rodziny trzymają się zawsze

Krew nie woda. Nie tylko u ludzi. Naukowcy ustalili właśnie, że kawki - towarzyskie, pospolite krukowate - nie porzucają swoich najbliższych krewnych, nawet jeśli oznacza to głód. Nie mają takich skrupułów, jeśli idzie o znajomych. Kawki chętnie zmieniają “przyjaciół", jeśli daje im to szansę na zdobycie smacznego posiłku. 

Naukowcy z uniwersytetów w Exeter i Bristolu postawili dzikim kawkom mieszkającym w zachodniej Kornwalii zadanie, w którym dostęp do smacznych larw mącznika zależał od tego, które osobniki wspólnie odwiedzały karmnik. Eksperyment był częścią trwającego od dekady projektu, który ma pozwolić nam lepiej zrozumieć to, jak wyglądają relacje społeczne wśród dzikich ptaków. 

Wyniki badania, prowadzonego przez dr Michaela Kingsa, dr Josha Arbona i prof. Alexa Thorntona zostały opublikowane w prestiżowym magazynie Nature Communications.

“W ramach naszego projektu monitorujemy setki dzikich kawek. Każdy z ptaków jest wyposażony w mały znacznik, podobny do chipów wszczepianych domowym psom i kotom, który znajduje się na obrączce na nodze ptaka" - mówi prof. Thornton, badacz z Centrum Ekologii i Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Exeter. 

To właśnie te znaczniki były kluczowym elementem najnowszego eksperymentu. Badacze umieścili w pobliżu kolonii kawek dwa automatyczne karmniki, w których znajdował się prawdziwy przysmak kawek - larwy mącznika. Ale był haczyk. Karmnik otwierał się tylko wtedy, kiedy znajdowały się przy nim dwa ptaki, należące do ściśle określonych przez badaczy grup.

"W ramach eksperymentu losowo przydzieliliśmy kawki do dwóch grup - A i B. Automatyczne karmniki dawały im dostęp do pysznych robaków tylko wtedy, gdy wykryły, że w pobliżu znajdują się ptaki z tej samej grupy (AA lub BB)" - tłumaczy Thornton. 

Jeśli karmnik odwiedzały ptaki należące do różnych grup, karmnik pozostawał zamknięty. Jeśli w pobliżu karmnika pojawił się pojedynczy ptak, dostawał o wiele mniej wartościową nagrodę - ziarno. "Kawki okazały się bardzo strategiczne. Szybko nauczyły się spędzać czas z członkami wyznaczonej przez nas grupy i porzucały starych "przyjaciół" z grupy drugiej, aby móc zdobyć przysmaki". 

O ile przyjaźnie wśród ptaków okazały się ulotne, o tyle związki rodzinne kawek są najwyraźniej silniejsze od nawet największej pokusy. Ptaki pozostawały przy swoich partnerach, dzieciach i rodzeństwie nawet jeśli oznaczało to, że musiały obejść się smakiem. Kawki łączą się w pary na całe życie. 

“Chcieliśmy sprawdzić, czy kawki potrafią zmieniać swoje powiązania społeczne. Mogą mieć przyjaciół w niewłaściwej grupie - czy porzucą ich by zacząć spędzać czas z osobnikami z “właściwej" grupy?" mówi Thornton. “To ważne, bo chcemy wiedzieć, czy kawki są w stanie śledzić interakcje, jakie miały z innymi osobnikami, zapamiętywać wyniki tych interakcji i wykorzystywać je do dostosowywania swojego zachowania. Okazuje się, że są w stanie je śledzić i przewidywać wyniki interakcji w przyszłości". 

Wyniki tego eksperymentu mogą mieć znaczenie daleko wykraczające poza zrozumienie tego, jak działają kolonie tych konkretnych ptaków. Badacze podkreślają, że są istotne i dla zrozumienia ewolucji inteligencji, i tego, jak powstają społeczeństwa. Także ludzkie. 

“Wyniki tych badań mają ważne implikacje dla naszego zrozumienia ewolucji inteligencji, bo pokazują, że możliwość śledzenia i zapamiętywania informacji o partnerach społecznych może przynosić jednostkom konkretne korzyści" stwierdza dr. Kings. 

“Nasze odkrycia pomagają nam również zrozumieć, w jaki sposób społeczeństwa wyłaniają się z indywidualnych decyzji. Równowaga między strategicznym działaniem w celu uzyskania krótkoterminowych korzyści a inwestowaniem w wartościowych, długoterminowych partnerów ostatecznie kształtuje strukturę społeczeństw zwierzęcych, w tym naszego własnego" dodaje dr Arbon. 

Rozpoczęty w 2012 roku Projekt Kawka obejmuje trzy kolonie z ponad 2500 kawkami oznaczonymi indywidualnymi znacznikami, pozwalającymi na ich rozpoznawanie za pomocą kolorów i elektronicznych chipów. 

Thornton podkreśla, że kawki to doskonały obiekt badawczy dla naukowców starających się zrozumieć to, jak kształtują się społeczeństwa, bo są sprytne i mają dynamiczne sieci społecznościowe. “Ich przyjaciele przychodzą i odchodzą, więc poza najsilniejszymi związkami budują też wiele innych więzi. Widać tu duże podobieństwa ze społeczeństwem ludzkim" - mówi badacz. 

To nie pierwsze badania wskazujące na niezwykłą inteligencję i społeczne zdolności tych pospolitych ptaków. W 2019 r. badacze obserwujące te same kolonie kawek, które stanowiły przedmiot najnowszego badania wykazali, że ptaki są w stanie rozpoznawać konkretnych ludzi i uczyć się z reakcji pobratymców tego, który człowiek stanowi zagrożenie, a który nie. 

W ramach eksperymentu jeden z badaczy, którego ptaki wcześniej nie widziały, zbliżał się do gniazda. Inni badacze uruchamiali w tym momencie głośniki, które emitowały nagrane wcześniej okrzyki kawek - albo okrzyki ostrzegawcze, albo neutralne krakanie. Kiedy ten sam człowiek pojawiał się w pobliżu gniazda po raz kolejny, ptaki które usłyszały okrzyki ostrzegawcze, zaczynały bronić gniazda i szybko do niego wracały. Ptaki, które usłyszały jedynie neutralne zawołania innych kawek, wracały do gniazda dwa razy wolniej. 

“Życie w pobliżu ludzi jest dla zwierząt wyzwaniem. Ludzie dają pewne korzyści, takie jak jedzenie w karmnikach, ale mogą też być zagrożeniem" - pisała autorka tamtego badania, dr Victoria Lee z Uniwersytetu Exeter. “Umiejętność rozróżnienia ludzi stanowiących zagrożenie i niegroźnych może być korzystne. Przekonaliśmy się, że ptaki są w stanie uczyć się identyfikować niebezpiecznych ludzi nawet jeśli same nie miały żadnych negatywnych doświadczeń z nimi związanych".