Znaleźli najstarsze białko zwierząt epoki lodowcowej. Ma 20 mln lat

Epiaceratherium był dużym i szeroko rozpowszechnionym na świecie nosorożcem. Zamieszkiwał Ziemię przez niemal 20 milionów lat, jego najstarsze szczątki pochodzą jeszcze z eocenu, sprzed 39 milionów lat. Znaleziono je w północnym Wietnamie. Zwierzę zamieszkiwało jednak wiele dzisiejszych państw Europy, Azji i Ameryki Północnej.

Przez te 20 milionów lat Epiaceratherium stworzyło szereg gatunków różniących się wielkością i wyglądem. Kości tych sporych nosorożców znajdowano nie tylko w Wietnamie, ale i w Chinach, Pakistanie, Francji, Szwajcarii, Niemczech, Czechach, północnych Włoszech i wreszcie w kanadyjskiej Arktyce. Miało to miejsce w kraterze Haugton w Nunavut, daleko na północy Kanady. Nunavut to kanadyjskie terytorium złożone z wielu lodowych wysp graniczących z Grenlandią. Tu wykopano gatunek tego nosorożca nazwany po inuicku Epiaceratherium itjilik.

Cechą nosorożców Epiaceratherium było to, że na ich nosie prawdopodobnie w ogóle nie znajdowały się rogi tak typowe dla tych zwierząt, a w każdym razie nic o tym nie wiadomo. Były to jednak zwierzęta duże, ważyły ponad 700 kg (niektóre gatunki_. Kolejna osobliwość to przednie nogi z czterema palcami, co wyraźnie odróżnia je od współczesnych, nieparzystokopytnych nosorożców.

Znaleziska tych zwierząt w kanadyjskiej Arktyce zostały przeanalizowane przez zespół dr Marca Dickinsona z Uniwersytetu w Yorku. Analiza objęła znalezione zęby zwierząt z zastosowaniem techniki zwanej analizą chiralnych aminokwasów. Pozwala ona rozpoznać znajdujące się w zębach białka. Wnioski z badań przynosi "Nature".

Czytamy w nich, że "Naukowcy opisali białka, które ich zdaniem należą do najstarszych, jakie kiedykolwiek zsekwencjonowano. Dwa zespoły, które analizowały cząsteczki pochodzące od wymarłych krewnych obecnych nosorożców, cofnęły genetyczny zapis kopalny do ponad 20 milionów lat wstecz." Znaczy to, że dotąd nie udało się zsekwencjonować tak starych białek kopalnych, jak w wypadku tego kanadyjskiego nosorożca.

Białka te są w kapitalnym wręcz stanie, jak na tak długi czas. Aż nie do uwierzenia, że po 20 milionach lat można wydobyć z resztek ciał wymarłych zwierząt aminokwasy tak doskonale zakonserwowane. To pobudza wyobraźnię, gdyż samo "Nature" zadaje mocne pytanie: "Co dalej, dinozaury?". I dodaje: "Znalezisko otwiera możliwość uzyskania molekularnych danych na temat relacji ewolucyjnych, płci biologicznej i diety nawet od starszych zwierząt - być może nawet dinozaurów."

Już nie na bazie jedynie skamieniałych kości, które po fosylizacji zachowują się jako skalne odbicie dawnych czasów, ale na bazie białek i aminokwasów. To jest zupełnie inna rozmowa. "To pozwoli zadać zestaw pytań, na które paleontologowie nigdy nie spodziewaliby się uzyskać odpowiedzi" - uważa cytowany Matthew Collinsi z Uniwersytetu Cambridge w Wielkiej Brytanii i Uniwersytetu Kopenhaskiego w Danii.

Białka stanowią budulec kodowany przez genom i jako takie są trwalsze niż DNA, któe raczej nie przetrwa więcej niż 1 milion lat. Można na ich podstawie uzyskać mnóstwo informacji na temat wymarłych zwierząt i dawnego życia, o ile znajdzie się je dobrze zachowane. Jak się okazuje, to możliwe i realne. Do tej pory znajdowano prehistoryczne białka sprzed maksymalnie 10 milionów lat, teraz jest tu już 20 milionów.

Już teraz na bazie tych białek z zębów nosorożca z Kanady udało się wyprowadzić wniosek, że ewolucja tych ssaków przebiegała inaczej niż zakładaliśmy na bazie jedynie skamieniałych kości. One wskazywały na to, że rozdzielenie się dawnych rodzin kopalnych nosorożców oraz rodziny Rhinocerotinae (czyli współczesnej) nastąpiło znacznie później niż zakłądano.