Obce gatunki w polskiej rzece. Przez to doszło do katastrofy
Ponad 90 proc. polskich rzek wymaga uzdrowienia, czyli chociaż częściowego przywrócenia do stanu naturalnego. - Najlepszym sposobem na naprawę rzek jest docenienie i ochrona tego, co naturalne - mówi ekspert ds. renaturyzacji wód powierzchniowych IMGW-PIB i prezes Fundacji Zdrowa Rzeka. dr inż. Ilona Biedroń.
Co spływa do polskich rzek?
Ekosystemy rzeczne w Polsce nie mają się za dobrze. Rzeki są zanieczyszczone, a na dodatek masowo przegradzane zaporami, stopniami wodnymi i jazami. Problematyczne jest także wyznaczanie zbyt małych przepustów pod drogami, czy złe projektowanie mostów, które piętrzą wodę. Do tego należy dodać regulację koryt i obwałowania (czyszczenia koryt rzecznych w ramach prac utrzymaniowych). Te wszystkie procesy wpływają na zdrowie polskich rzek i blokują ich naturalne możliwości regeneracji.
Według dr inż. Ilony Biedroń technologia, którą się otaczamy na co dzień, jest zbawienna, ale równocześnie stawia przed nami szybę, przez którą patrzymy na przyrodę. - Nie czujemy, że jesteśmy jej częścią - zaznacza ekspertka.
Na kilkanaście tysięcy urządzeń, które odprowadzają ścieki, wody opadowe i roztopowe do polskich rzek, około 1500 jest nielegalnych. Wykazała to kontrola Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie”. Badanie przeprowadzono w 2022 roku, kiedy w Odrze doszło do katastrofy ekologicznej.
Przyducha zabiła życie w Odrze. Kryzys trwa cały czas
Jak zauważa dr inż. Ilona Biedroń, dwa lata temu w rzece doszło do zakwitu złotej algi, która dla Odry była gatunkiem obcym. Do katastrofalnej sytuacji przyczyniły się między innymi liczne zrzuty zasolonych ścieków z kopalń.
- Obumarcie ryb doprowadziło do przyduchy, czyli utraty tlenu, który pozabijał wszystko, co było w rzece - dodaje specjalistka. Rzeki w Polsce są mocno pogrodzone, więc przed śmiercią zdążyły uciec nieliczne gatunki - nadmienia specjalistka.
W sierpniu br. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej-PIB w ramach Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju uruchomił model prognostyczny zasolenia wody. System opracowano w celu eliminowania ryzyka nakładania się sytuacji niekorzystnych, które powodują istotne zmiany zasolenia rzeki Odry - tłumaczy IMGW-PIB.
Najlepszym sposobem na ochronę rzek jest docenienie i ochrona tego, co naturalne. Technologia, którą się otaczamy na co dzień stawia przed nami szybę, przez którą patrzymy na przyrodę. Nie czujemy, że jesteśmy jej częścią.
Potrzeba renaturyzacji rzek
Silna presja na przekształcanie i zagospodarowanie rzek w celu dostosowania ich warunków do potrzeb gospodarczych doprowadziła do masowych regulacji rzek. Z powodu destrukcyjnych skutków takiej działalności pojawił się koncept rewitalizacji rzek.
Przywrócenie naturalnych procesów w rzekach to główne założenie renaturyzacji (rewitalizacji). Przywrócenie rzece, uprzednio uregulowanej lub przekształconej w inny sposób, stanu zbliżonego do naturalnego, jest zadaniem kluczowym, przed którym dziś stoją przyrodnicy i hydrolodzy.
