Powszechnie stosowany składnik plastiku uszkadza DNA w komórkach płciowych
Oprac.: Wojciech Brzeziński
Nowe badania wykazały, że ftalan benzylobutylu (BBP), powszechnie stosowany w produkcji plastiku, powoduje pęknięcia nici DNA w komórkach płciowych, prowadząc do powstawania komórek jajowych z nieprawidłową liczbą chromosomów.
Naukowcy z Harvard Medical School, pod kierownictwem dr Moniki Colaiácovo, przeprowadzili badania na nicieniu Caenorhabditis elegans, aby zbadać wpływ ftalanu benzylobutylu (BBP) na komórki płciowe. BBP to chemiczny składnik plastiku, który sprawia, że staje się on bardziej elastyczny i trwały. Występuje w wielu produktach konsumenckich, takich jak wykładziny winylowe, dywany, opakowania żywności, produkty do pielęgnacji ciała i zabawki dla dzieci.
Badania wykazały, że BBP powoduje pęknięcia nici DNA w komórkach płciowych, co prowadzi do powstawania komórek jajowych z nieprawidłową liczbą chromosomów. "Odkryliśmy, że poziom ekspozycji odpowiadający temu, jaki występuje u ludzi, zakłóca prawidłowe rozdzielenie nowo skopiowanych chromosomów w komórkach płciowych" – stwierdzili autorzy badania.
Wpływ BBP na ekspresję genów i stres oksydacyjny
BBP powoduje stres oksydacyjny i pęknięcia nici DNA, co prowadzi do śmierci komórek i powstawania komórek jajowych z nieprawidłową liczbą chromosomów. Naukowcy zaobserwowali, że ekspozycja na BBP prowadzi do zmiany ekspresji 344 genów, z czego aktywność 103 się zwiększała, a w 241 przypadkach spadła.
"Widzimy, że BBP wpływa na ekspresję genów związanych z procesami metabolicznymi, organizacją macierzy zewnątrzkomórkowej, tworzeniem oocytów i cyklem komórkowym" – wyjaśnili badacze. To może wpływać na nieprawidłowe formowanie komórek płciowych, co z kolei może mieć istotne znaczenie dla zdrowia zarodków.
Badacze wykorzystali nicienia Caenorhabditis elegans jako model badawczy, ponieważ metabolizuje on BBP w sposób podobny do ssaków i jest wrażliwy na podobne poziomy BBP, jakie występują u ludzi. W doświadczeniach zaobserwowano, że przy poziomach BBP zbliżonych do tych wykrywanych u ludzi, następują zakłócenia w rozdzielaniu chromosomów podczas tworzenia komórek płciowych.
"Nasze badania podkreślają toksyczny charakter tego powszechnego składnika plastiku i szkody, jakie powoduje w reprodukcji zwierząt" – zauważyli autorzy.
Znaczenie badań dla zdrowia reprodukcyjnego człowieka
BBP jest składnikiem plastiku obecnym w wielu produktach codziennego użytku. Wcześniejsze badania wykazały, że BBP zakłóca działanie hormonów w organizmie i wpływa na reprodukcję i rozwój człowieka, ale szczegóły tego wpływu były niejasne.
Według autorów badania, "ekspozycja na BBP na poziomach wykrywanych w moczu ludzi prowadzi do zwiększonego stresu oksydacyjnego w komórkach płciowych, co wiąże się z uszkodzeniem DNA i błędami w segregacji chromosomów podczas mejozy".
Badanie podkreśla potrzebę dalszych badań nad wpływem BBP na zdrowie reprodukcyjne człowieka i może prowadzić do przemyślenia stosowania tego składnika w produktach konsumenckich.
"Nasze wyniki sugerują, że powszechne narażenie na BBP może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia reprodukcyjnego" – podsumowują naukowcy. "Istnieje pilna potrzeba oceny wpływu BBP na poronienia i wady wrodzone".
BBP jest już klasyfikowany jako substancja zaburzająca funkcjonowanie układu hormonalnego i jego stosowanie jest ograniczone w niektórych krajach. Jednak ze względu na jego szerokie zastosowanie w produktach konsumenckich, całkowite wyeliminowanie tego składnika może wymagać dalszych działań regulacyjnych.
