Niepewna przyszłość Europy. Będzie trzy razy więcej zgonów z powodu gorąca

Zmiany klimatyczne są jednym z najpoważniejszych wyzwań XXI wieku, a ich wpływ na zdrowie ludzkie staje się coraz bardziej widoczny. Badanie opublikowane w prestiżowym czasopiśmie *The Lancet Public Health* przewiduje, że do końca tego stulecia liczba zgonów spowodowanych upałami w Europie może się potroić. Szczególnie narażone będą kraje południowej Europy, takie jak Włochy, Grecja i Hiszpania, gdzie wzrost liczby zgonów związanych z ekstremalnymi temperaturami będzie znacznie przewyższał spadek liczby zgonów spowodowanych zimnem.

Obecnie w Europie więcej ludzi umiera z powodu zimna niż z powodu upałów. Niektórzy sugerują, że globalne ocieplenie może mieć pozytywny wpływ na zdrowie, ponieważ zmniejszy liczbę zgonów spowodowanych mrozem. Jednak wyniki opublikowanego właśnie badania wskazują, że wzrost liczby zgonów związanych z upałami znacznie przewyższy ewentualne korzyści wynikające z mniejszej liczby zgonów zimowych, szczególnie jeśli temperatura globalna wzrośnie o 3°C lub 4°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej.

David García-León z Centrum Badań Wspólnych Komisji Europejskiej, współautor badania, podkreśla, że „znacznie więcej zgonów związanych z upałami spodziewanych jest w miarę ocieplania się klimatu i starzenia się populacji, podczas gdy liczba zgonów z powodu zimna spadnie tylko nieznacznie”. W najgorszym scenariuszu, gdy temperatura wzrośnie o 3°C, liczba zgonów związanych z upałami może sięgnąć 129 tysięcy rocznie, co stanowi ogromny wzrost w porównaniu z obecnymi 44 tysiącami.

Prognozy te stanowią poważne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej, szczególnie w kontekście coraz częstszych fal upałów. Już teraz Europa doświadcza ekstremalnych temperatur, które powodują śmierć tysięcy ludzi każdego roku. W roku 2022, który był najgorętszym latem w historii Europy, z powodu upałów zmarło ponad 60 tysięcy osób.

W obliczu tych dramatycznych danych, Madeleine Thomson, kierująca działem badań nad wpływem klimatu i adaptacją w organizacji Wellcome, podkreśla, że „to badanie jest przypomnieniem, ilu ludzi narażamy na ryzyko, nie podejmując wystarczająco szybkich działań w walce z zmianami klimatu”. Thomson zwraca uwagę, że potrojenie liczby zgonów z powodu upałów w Europie nie odzwierciedla pełnej skali problemu. Ekstremalne upały mają również inne poważne skutki zdrowotne, takie jak wzrost liczby poronień czy pogorszenie zdrowia psychicznego.

Badanie modelowało dane z 854 miast w Europie, aby oszacować liczbę zgonów spowodowanych zarówno wysokimi, jak i niskimi temperaturami. Wyniki wskazują, że wzrost liczby zgonów związanych z upałami będzie odczuwalny we wszystkich regionach Europy, ale najcięższe skutki dotkną kraje południowe, takie jak Hiszpania, Włochy i Grecja, a także niektóre regiony Francji.

Prognozy pokazują, że liczba zgonów związanych z ekstremalnymi temperaturami może wzrosnąć o 13,5% w scenariuszu, w którym globalne ocieplenie osiągnie 3°C, co odpowiadałoby dodatkowym 55 tysiącom zgonów rocznie. Szczególnie narażone na śmierć będą osoby powyżej 85. roku życia, co wynika z ich większej podatności na ekstremalne temperatury. Statystycy przewidują, że populacja tych najstarszych Europejczyków w najbliższych dekadach zdecydowanie wzrośnie.

Badanie ukazuje także, że zmiany klimatyczne mogą pogłębić nierówności zdrowotne w Europie. Kraje i regiony o wysokim poziomie bezrobocia, ubóstwa, zmianach strukturalnych gospodarki, emigracji i starzejących się populacjach będą bardziej narażone na skutki zmian klimatycznych, w tym wzrost liczby zgonów spowodowanych upałami. Te regiony, biedniejsze i przez to mające mniejsze możliwości adaptacyjne, odczują najsilniejsze skutki zdrowotne zmian klimatu.

Elisa Gallo, epidemiolog środowiskowy z ISGlobal, która badała zjawisko śmiertelności spowodowanej upałami w Europie, podkreśla, że „coraz bardziej niezbędne staje się dostosowanie do rosnących temperatur”. Badacze zalecają rządom, aby rozważyły wprowadzenie polityk mających na celu zmniejszenie liczby zgonów, takich jak inwestowanie w szpitale, tworzenie planów działania na wypadek fal upałów oraz izolację budynków.

Badanie wskazuje, że aby uniknąć najgorszych scenariuszy, niezbędne jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz skuteczna adaptacja do już zachodzących zmian. Prognozy pokazują, że w scenariuszu ocieplenia o 3°C do końca wieku, liczba zgonów związanych z wysokimi temperaturami może wzrosnąć do 128 tysięcy rocznie. Gdyby jednak globalne ocieplenie osiągnęło 4°C, liczba ta mogłaby sięgnąć aż 207 tysięcy zgonów rocznie, co byłoby druzgocącym ciosem dla zdrowia publicznego w Europie.

W szczególności regiony południowe Europy, takie jak Hiszpania, Włochy i Grecja, ale także część Francji, staną się „gorącymi punktami”, gdzie wzrost liczby zgonów będzie szczególnie dramatyczny. Z kolei w regionach północnych, chociaż wzrost temperatury będzie odczuwalny, skutki zdrowotne mogą być łagodniejsze, ze względu na niższą intensywność upałów. Jednak starzejąca się populacja tych regionów sprawi, że będą one bardziej podatne na skutki ekstremalnych temperatur.

Zmiany klimatyczne stanowią jedno z największych wyzwań dla zdrowia publicznego w Europie. Prognozowane potrojenie liczby zgonów związanych z upałami do końca stulecia stanowi poważne ostrzeżenie dla decydentów. Konieczne jest wprowadzenie skutecznych polityk adaptacyjnych oraz działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, aby zminimalizować skutki zdrowotne globalnego ocieplenia. Zaniedbanie tych kwestii może prowadzić do dramatycznego wzrostu liczby zgonów i pogłębiania się nierówności zdrowotnych w Europie. W obliczu tych wyzwań, ochrona zdrowia publicznego wymaga nie tylko natychmiastowych działań, ale także długofalowego planowania i inwestycji w adaptację do zmian klimatycznych.