W Polsce rośnie skarb. Za granicą kosztuje fortunę, my nie zwracamy uwagi
Oprac.: Natalia Charkiewicz
Polska ma jeden z najzdrowszych owoców na świecie. Wieki temu był popularny w całym kraju, teraz jest zapomniany. Mowa tu o dereniu - krzewie z czerwonymi, kulistymi owocami. Niejednokrotnie nazywane są one "polskimi oliwkami".
Dereń powraca do popularności. Wszystko za sprawą jego owoców, które są uważane za jedne z najzdrowszych na świecie. Mają w sobie moc witamin. Gatunek ten można znaleźć jako dziko rosnącą roślinę, ale z powodzeniem da się ją też zasadzić w ogródku.
To sytuacja niemal bliźniacza do pędów chmielu. Jak już pisaliśmy, w polskich ogrodach często z nim walczymy. Tymczasem w zachodniej Europie, np. Niemczech, Francji czy Belgii, kilogram tej rośliny kosztuje nawet 1000 euro. W Polsce są traktowane jako chwast, gdy reszta Europy uważa pędy chmielu za rarytas.
Jak wygląda dereń?
Wróćmy jednak do derenia. Dereń jest rośliną występującą głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej z nielicznymi przedstawicielami sięgającymi obszaru okołobiegunowego oraz strefy tropikalnej.
Jest to krzew o zielonych pędach, które, przy mocnej ekspozycji, zmieniają barwę na brązową. Może urosnąć do 7 metrów wysokości. Ma eliptyczne liście, które układa naprzemianlegle. Dereń uważany jest za najbardziej dekoracyjny w okresie wczesnowiosennym, gdy jako jedna z niewielu roślin kwitnie, oraz jesiennym – w czasie owocowania.
Jego czerwone, owalne owoce pestkowce, są jadalne na surowo. Zrywane prosto z drzewa mają charakterystyczny, słodko-kwaśny smak. Są lepsze, gdy już opadną - w pełni dojrzałe nabierają więcej słodyczy. Można je przemrozić, by były mniej cierpkie.
Owoce derenia - zastosowanie. Na przeziębienie i oczy
Sąsiedzi mogą nam zazdrościć tej rośliny, i słusznie. Jej owoce są bowiem skarbnicą witamin i pomaga na wiele schorzeń. Cierpkość owoce derenia zawdzięczają dużej ilości witaminy C. Ponadto zawierają glukozę i fruktozę oraz liczne składniki mineralne - potas, wapń, fosfor, cynk, magnez, mangan, miedź i żelazo.
Owoce derenia posiadają rydoidy, w tym kwas loganowy, rzadko spotykany w innych owocach. Ma on właściwości przeciwmiażdżycowe oraz obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe.Ma to duże znaczenie przy różnych chorobach oczu, w tym jaskrze.
Poza tym dereń ma w sobie dużo antocyjanów - substancji wzmacniających system odpornościowy i chroniących układ krwionośny. Zmniejszają też ryzyko wystąpienia chorób serca.
Dereń często jest wykorzystywany ponadto w walce z:
- anemią,
- dolegliwościami jelitowo-żołądkowymi,
- problemami metabolicznymi.
Dlaczego zapomnieliśmy o dereniu?
Ta roślina zlewa się w gęstwinie drzew. Ponadto w Polsce występuje teraz mnóstwo innych, popularnych krzewów o właściwościach prozdrowotnych. A dereń jest znany od wieków i niestety został wyparty.
W tym momencie jest bardziej rośliną ozdobną. Niegdyś dereń był sadzony przy dworach i klasztorach nie tylko dla dekoracji, również chętnie wykorzystywano cierpkie owoce do przyrządzania przetworów. Kiszone, a potem marynowane w oliwie owoce derenia nazywano "polskimi oliwkami". Podawano je do dań mięsnych i sosów. Popularne były w Małopolsce Wschodniej i na Kresach.
Co ciekawe, "dereń kiszony podkarpacki" jest wpisany na listę produktów tradycyjnych przez Ministerstwo Rolnictwa. Teraz dereń cieszy się większą popularnością na południu Europy. Na Bałkanach owoce przetwarza się na skalę przemysłową - robi się z nich soki, dżemy, ale też nalewki czy wina owocowe.
Nalewka z derenia - zwana potocznie dereniówką - ma też fanów w Polsce. Przygotowuje się ją zazwyczaj na przełomie sierpnia i września. Taki napój ma właściwości prozdrowotne: pomaga na dolegliwości żołądkowo-jelitowe oraz przy przeziębieniach. Obniża też ciśnienie tętnicze.
