NIK krytykuje "Czyste powietrze". Wymiana pieców się przedłuży
Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała funkcjonowanie rządowego programu antysmogowego "Czyste powietrze", w którym można uzyskać dopłaty m.in. na wymianę pieców. NIK ocenił, że walka z kopciuchami idzie zbyt wolno i program zrealizuje swoje założenia najwcześniej za 11 lat. Według kontrolerów "Czyste powietrze" było "przygotowane na kolanie", a program przynosi "mizerne efekty".
W październiku 2021 r., po trzech latach działania programu "Czyste powietrze", liczba ocieplonych budynków wynosiła niecałe 73 tys. (2,4 proc.), a ponad 66 tys. kotłów starej generacji (2,2 proc.) wymieniono na niskoemisyjne. Do tego czasu, jak pokazała kontrola przeprowadzona przez NIK, przy budżecie w wysokości 103 mld zł podpisano umowy na zaledwie 4,2 mld zł (ok. 4 proc.).
Program "Czyste powietrze" ruszył w 2018 r. i z założenia miał trwać do 2029 r. Jednak zdaniem NIK, przy takim tempie wymiany kopciuchów, na osiągnięcie zaplanowanych efektów trzeba będzie poczekać cztery lata dłużej niż planowano - do 2033 r.
Kto zawinił? NIK uderza w resort środowiska
W ocenie NIK kolejni ministrowie nadzorujący sprawy dotyczące klimatu i środowiska, a także kolejni prezesi zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) nie podjęli wystarczających działań by zapewnić prawidłową i efektywną realizację programu "Czyste powietrze" .
Z ustaleń kontroli, opartych m.in. na opinii biegłych, wynika, że program został przygotowany bez studium wykonalności i bez wskazania podmiotu odpowiedzialnego za kompleksowe zarządzanie programem, w tym zapewnienie jego prawidłowego wdrażania na każdym szczeblu i na każdym etapie realizacji.
Błędy w programie "Czyste powietrze"
Nie zbilansowano także budżetu programu "Czyste powietrze" - nie ustalono rzetelnie wszystkich źródeł i skali jego finansowania. NIK zwraca także uwagę na niewielkie zainteresowanie programem, zwłaszcza w początkowej fazie. Brakowało też oddzielnego podmiotu zarządzającego "Czystym powietrzem" oraz bazy danych o piecach, którymi ogrzewane są polskie domy - oceniają kontrolerzy.
W ocenie Izby zabrakło również powszechnej i skoordynowanej kampanii informacyjno-edukacyjnej poświęconej programowi "Czyste powietrze". Z badania sondażowego przeprowadzonego na zlecenie NIK przez firmę Kantar we wrześniu 2021 r. wynika, że 95 proc. badanych słyszało o programie "Czyste Powietrze", jednak aż 45 proc. z nich wiedziało o nim niewiele.
