Dramatyczna sytuacja ptaków w Polsce i na świecie. Raport mówi jasno

Ptaki jako element przyrody mierzą się ciągle z zagrożeniami, które nie wynikają przede wszystkim z obecności drapieżników, czy innych zjawisk naturalnych. Zwierzętom zagraża zwłaszcza presja wywołana przez człowieka, głównie intensywne rolnictwo, wycinka lasów, gatunki inwazyjne, polowania i zmiana klimatu oraz jej efekty.

Według najnowszego raportu BirdLife International obecnie aż 25 gatunków ptaków zostało przeniesionych do wyższych kategorii zagrożenia wyginięciem na Czerwonej Liście Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody.

Lista ta ukazała się po raz pierwszy w 1963 r. Jej edycja z roku 2011 zawierała spis 59 508 gatunków (ponad 45 tys. gatunków zwierząt, ponad 14 tys. gatunków roślin oraz 18 gatunków grzybów), z których 19 265 jest zagrożonych wyginięciem. Większość z nich uzyskała status zagrożonych w wyniku działalności człowieka.

Wracając do najnowszych danych - migrujące ptaki są narażone na niebezpieczeństwa najbardziej. Wśród nich aż 16 to migrujące siewki. W niektórych przypadkach globalne populacje spadły o ponad 30 proc. w ciągu ostatnich dekad, a tempo spadku wciąż rośnie - informują ornitolodzy.

Niepokojące jest to, że w ciągu roku odnotowano wymarcie aż pięciu gatunków. Według ornitologów są również dobre wiadomości, które świadczą, że działania ochronne przynoszą skutek. Np. mało znany powszechnie okinawiak, który był krytycznie zagrożony ma teraz status zagrożony. Pozwoliły na to ochrona siedlisk, zabezpieczenie tras migracyjnych, eliminacja lokalnych i globalnych zagrożeń, oraz międzynarodowa współpraca.

Ptaki to czułe wskaźniki stanu przyrody. Ich zanikanie sygnalizuje, że równowaga ekosystemów jest zachwiana, a wraz z nią zagrożone jest również nasze własne bezpieczeństwo

---

Dane z najnowszej Czerwonej Listy ptaków Polski mówią jasno: od poprzedniej edycji listy liczba gatunków uznanych w Polsce za wymarłe prawie się podwoiła. W ciągu ostatnich 200 lat wyginęło 16 gatunków ptaków.

47 gatunków, czyli ok. 20 proc. ptaków jest u nas obecnie zagrożonych wyginięciem. W ciągu 20 lat pod tym kątem odnotowano skok o 30 proc. Wśród gatunków, które po raz pierwszy oceniono jako zagrożone w naszym kraju są m.in. płaskonos, mewa siwa, zausznik czy błotniak łąkowy, ale także tak dobrze znane ptaki jak głowienka, gawron oraz słowik szary.

W kategorii krytycznie zagrożone (CR) znalazło się 12 gatunków - ich przetrwanie w Polsce wisi na włosku.

"W największym kryzysie są gatunki związane z mokradłami i rolnictwem np. rycyk, czajka, wodniczka czy kraska" - informuje Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków. I rzeczywiście np. sytuacja wodniczki jest coraz gorsza - mimo wysiłków populacja tego unikalnego ptaka wciąż spada, głównie z powodu degradacji siedlisk i trudnych warunków pogodowych. Kraska, choć jest ptakiem pięknym, o bardzo charakterystycznym, kolorowym upierzeniu, w którym dominuje kolor niebieski lub niebiesko-zielony, też jest mocno zagrożona.

Czy są jakieś dobre informacje na temat populacji ptaków Polski? Niektóre gatunki poprawiają swoją sytuację dzięki skutecznej ochronie, to np. sokół wędrowny, bielik i kulik wielki. 

I tutaj potrzebne są działania ochronne, jak odtwarzanie siedlisk, wspieranie rolnictwa ekologicznego i nieoddziałującego ze szkodą na przyrodę. Stan przyrody można ocenić np. poprzez występowanie i zasięg danych gatunków roślin czy zwierząt. Są wskaźnikami różnych zjawisk, np. zanieczyszczenia powietrza czy jakości gleby. I wodniczka jest takim symbolicznym zwierzęciem, którego obecność może powiedzieć wiele o ekosystemie, w którym występuje jako gatunek flagowy.