Ropuchy
Ropuchy (Bufonidae) to rodzina płazów bezogonowych, obejmująca około ponad 500 gatunków. Charakteryzują się masywną budową ciała, krótkimi nogami i suchą, brodawkowatą skórą. Posiadają gruczoły przyuszne wydzielające toksyny. Są szeroko rozprzestrzenione, zamieszkują różnorodne środowiska na wszystkich kontynentach poza Antarktydą.
Ropuchy - najważniejsze informacje
Ropuchy są płazami kosmopolitycznymi, czyli o szerokim zasięgu. Naturalnie nie występują jedynie w Australii, na Madagaskarze i w regionach oceanicznych.
Na te obszary zostały wprowadzone jako zwierzęta introdukowane, które stały się zagrożeniem dla żyjących tam gatunków. Ropuchy nie występują także na Grenlandii, Antarktydzie oraz w Arktyce. Zdecydowanie najwięcej tych płazów żyje w ciepłym i umiarkowanym klimacie.
W Polsce występują trzy gatunki: ropucha szara (Bufo bufo), ropucha paskówka (Epidalea calamita) oraz ropucha zielona (Bufo viridis).
Co jedzą ropuchy?
Ropuchy to zwierzęta powolne i ociężałe. Ucieczka przed drapieżnikiem jest praktycznie niemożliwa, dlatego bronią się za pomocą jadu. Ropuchy to płazy mięsożerne. Jedzą pająki, dżdżownice, owady, ślimaki, niewielkie płazy, a także małe gryzonie. Są pożyteczne, gdyż żywią się wieloma szkodnikami, w tym stonką ziemniaczaną.
Żyją na lądzie, a do wody wchodzą jedynie podczas godów. Samice są w stanie jednorazowo złożyć od kilku tysięcy do nawet 35 tysięcy jaj. Mają one postać galaretowatych sznurów. Po wykluciu kijanki bytują w ich pobliżu oraz żywią się nimi. Po pewnym czasie przyczepiają się do spodniej części roślin wodnych. Dorosłą formę osiągają po około 12 tygodniach. Przez ten czas ogon ulega redukcji, a pojawiają się kończyny. Niektóre z gatunków ropuch są żyworodne.
Okres godowy u wszystkich gatunków występujących w Polsce przypada na wiosnę i trwa od marca do początku czerwca. U ropuchy zielonej i paskówki występują rezonatory. Płazy prowadzą osiadły tryb życia i rzadko opuszczają miejsce, w którym bytują. W ciągu dnia przebywają w ukryciu, a na żer wychodzą pod wieczór.
Jak wygląda ropucha?
Długość ciała ropuchy zależy od konkretnego gatunku, ale nie przekracza 25 cm. Płazy te mają krępą i zwartą sylwetkę, która rozszerza się w odcinku tułowiowym, oraz krótkie tylne kończyny. Zarówno w górnej, jak i dolnej szczęce nie mają zębów. Szkielet jest pozbawiony żeber, a na grubej i ziarnistej skórze można zaobserwować modzele. U ropuch występuje ucho środkowe oraz błony bębenkowe. Język tych płazów jest nieprzyrośnięty z tyłu, duży i wąski.
U samców ropuch występuje narząd Biddera. Na skórze znajdują się gruczoły jadowe, które stanowią zabezpieczenie przed drapieżnikami. Najwięcej jest ich na głowie, a dokładniej nad oczami. U ropuch występuje od 5 do 8 kręgów przedkrzyżowych o dwuwklęsłych trzonach.
Ropucha szara to największy płaz bezogonowy, jaki występuje w Polsce.
Długość ciała samicy to około 15 cm, a samców do 10 cm. Płaz ma brązowo-szare ubarwiony grzbiet oraz jaśniejszy brzuch, na którym niekiedy występują plamki. Ropucha zielona jest nieco mniejsza, bo ma od 5 do 10 cm długości. Grzbiet ma kolor szary z nieregularnymi ciemnozielonymi plamami.
Na brzuchu znajdują się ciemniejsze fragmenty. Ropucha paskówka jest najmniejszym przedstawicielem gatunku. Ma od 5 do 8 cm długości. Grzbiet ma kolor brązowo-szary z charakterystyczną jasną pręgą.
Wszystkie gatunki ropuch występujące w Polsce są objęte ścisłą ochroną. Największym zagrożeniem są dla nich zaskrońce, kuny, borsuki oraz niektóre gatunki sów. Mimo składania ogromnej liczby jaj dojrzałość osiąga zaledwie 0,05% potomstwa.
Jest to związane z jego niewielkimi rozmiarami. Młode ropuchy są praktycznie niewidoczne, dlatego wiele z nich ginie przez nieświadomie rozdeptujących je ludzi. Dużo ropuch traci życie także pod kołami samochodów.
Czy ropucha to żaba?
Ropucha to nie żaba. Ropuchy mają krótsze odnóże i nie skaczą, tylko kroczą. Z tego powodu są powolniejsze.
Ciekawostki o ropuchach
- Ropucha szara jest odporna na jad niektórych owadów, dlatego może polować na osy oraz pszczoły.
- W trakcie okresu godowego na pierwszych trzech palcach przednich łap u ropuchy pojawiają się modzele godowe. Ich funkcją jest przytrzymanie samicy podczas kopulacji.
- Płazy te w trakcie zimy hibernują. Najczęściej szukają dziur w ziemiach lub miejsc nieuczęszczanych przez ludzi. Po zakończeniu hibernacji na wiosnę rozpoczynają gody.
- Gruczoły jadowe wytwarzają związki zwane bufotoksynami. Nie są śmiertelne dla ludzi, ale mogą wywoływać groźne objawy u psów, kotów oraz u innych ssaków.
- Ropuchę szarą warto zaprosić do swojego ogrodu. Ropuchy szare żyją średnio 10 lat, pochłaniając z ochotą ślimaki oraz owady, które często niszczą nasze uprawy i kwiaty.