Jesiotr
Jesiotr to rodzaj ryby z rodziny jesiotrowatych, która zamieszkuje głównie wody półkuli północnej, w tym rzeki, jeziora i przybrzeżne wody morskie. Są to duże ryby, niektóre gatunki mogą osiągać długość ponad 5 metrów. Charakterystyczne cechy jesiotrów to wydłużone ciało pokryte rzędami kostnych płytek oraz wyciągnięty, tubowy pysk z czterema wąsikami zlokalizowanymi przed otworem gębowym. Jesiotry są cenione głównie ze względu na ikrę, z której produkuje się kawior – luksusowy przysmak.
Jesiotr - najważniejsze informacje
Gdzie żyją jesiotry?
Ryba ta występuje wzdłuż europejskich brzegów Oceanu Atlantyckiego, a także w Morzu Śródziemnym oraz Czarnym. W jeziorze Onega oraz Ładoga można spotkać odmianę słodkowodną. Jesiotr bytuje głównie w wodach chłodnych oraz umiarkowanie ciepłych na półkuli północnej. Występuje także w rejonach ujść większych rzek w Chinach, Rosji oraz Kazachstanie.
W Polsce ta ryba nie żyje na wolności prawdopodobnie od lat 70. XX wieku. Obecnie hoduje się ją na komercyjnych łowiskach. Jest to głównie odmiana syberyjska, rosyjska, a także sterlet oraz siewruga. Odbudowa polskiej populacji jesiotra trwa już ponad dwie dekady.
Czym się żywi jesiotr?
Jesiotry w początkowej fazie życia żywią się przede wszystkim bezkręgowcami bentonicznymi. Z czasem do ich jadłospisu dołącza także fauna denna wygrzebywana za pomocą pyska z miękkiego podłoża. Menu dorosłego jesiotra to przede wszystkim skorupiaki, mięczaki, a także drobne ryby i larwy niektórych owadów.
Ryby te żyją ponad 50 lat, ale niektórzy naukowcy uważają, że w sprzyjających warunkach są w stanie przetrwać nawet 100 lat.
Jak wyglądają jesiotry?
Jesiotry to ryby o imponujących rozmiarach. Długość ich ciała może przekraczać 200 cm. Ciężar dorosłych osobników to około 100 kg.
Grzbiet jesiotra ma kolor niebieskoszary lub szarozielony. Pokrywa go rząd 113 tarczek kostnych. U młodych ryb bardzo często są one zwężone i przypominają wyglądem kolce. Boki są srebrzyste z tarczkami, których może być od 24 do 40. Z kolei na brzuchu znajduje się 10-13 tych narośli.
Pysk jesiotra jest wydłużony i spiczasty, a otwór gębowy prawie kwadratowy. Wąsiki mają okrągły przekrój i są pozbawione przydatków.
Samice są gotowe do rozrodu po około 8-14 latach, a samce, gdy mają 7-9 lat. Wędrówki godowe rozpoczynają w kwietniu i maju. Tarło odbywa się w czerwcu oraz lipcu. Wcześniej samice wykopują jamy w żwirze. Szukają miejsc o wartkim nurcie i temperaturze wynoszącej co najmniej 20°C. Jednorazowo są w stanie złożyć od 400 000 do 2 500 000 ziaren.
Po zakończonym tarle spływają one do morza, a larwy wylęgają się tam w ciągu 3-5 dni. Tarło jesiotrów odbywa się średnio co 3-4 lata.
Czy jesiotry są pod ochroną?
Jesiotr w naturalnym środowisku jest w Polsce objęty całkowitą ochroną od 1936 roku. Jednak te działania były niewystarczające, aby zachować gatunek. Ostatnie wolno żyjące osobniki wyłowiono lub obserwowano w Zatoce Gdańskiej oraz w Wiśle na odcinku między Toruniem oraz Chełmnem.
Prawdopodobnymi przyczynami wyginięcia tego gatunku w Polsce były nadmierne połowy, a także zanieczyszczenie Bałtyku i innych rzek oraz dynamiczna rozbudowa portów i zapór.
Ciekawostki o jesiotrze
- Jesiotry określa się mianem „żywych skamieniałości” lub „dinozaurów czasów współczesnych”. Są to jedne z najstarszych gatunków ryb. Pierwsze ślady są datowane na okres późnej kredy.
- Mięso z jesiotra jest bardzo delikatne i praktycznie nie zawiera ości. Jest bogate w potas, fosfor i witaminę A oraz kwas foliowy, a także nienasycone kwasy tłuszczowe.
- Czarny kawior z ikry bieługi, czyli anadromicznej ryby z rodziny jesiotrowatych jest najdroższy na świecie.
- Mięso jesiotra jest tłuste, ale bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe. Mają one dobroczynny wpływ na funkcjonowanie wielu układów oraz narządów w ciele człowieka.
- W Europie jesiotr był uważany za królewską rybę. Trafiał na stoły władców, opatów oraz przeorów i był bardziej ceniony niż łosoś. Jesiotra przyrządzano na wiele sposobów. Ta ryba nadawała się do suszenia, kiszenia, marynowania oraz wędzenia.
