Ziemniaki
Ziemniaki (Solanum tuberosum L.) to warzywa, które pochodzą z południowego Peru, a wszystkie współczesne odmiany wywodzą się z gatunku Solanum brevicaule. Do Europy trafiły w XVI wieku wraz z Hiszpanami, którzy podbili Państwo Inków. Obecnie ziemniak jest uprawiany praktycznie na całym świecie.
Ziemniaki - najważniejsze informacje
Jak wyglądają ziemniaki?
Nadziemne pędy tworzą krzaki o zmiennym pokroju oraz ulistnieniu. Mają one od 4 do 8 łodyg, które są pionowo wzniesione. Pędy osiągają 30 – 80 cm wysokości. Łodygi są grube i mięsiste o okrągłym lub kanciastym przekroju. Odchodzą z nich skrętoległe liście z nieparzysto-pierzasto-siecznymi blaszkami. Pod ziemią znajdują się rozgałęzione kłącza z bulwami. Mają one różną barwę a ich średnica wynosi od 3 do 10 cm.
Kwiaty tej rośliny są zebrane w luźne podbaldachy, które rozwijają się pozornie szczytowo z kątów górnych liści lub na szczycie pędu.
Popularne odmiany ziemniaków
W Europie występują ponad 1 600 odmian ziemniaków, w tym w Polsce jest ich ponad 100. Dzieli się je na 3 grupy:
- Typ A – ziemniaki sałatkowe,
- Typ B – ziemniaki ogólnoużytkowe,
- Typ C – ziemniaki mączyste.
Ziemniaki typu A mają powszechne zastosowanie kulinarne, gdyż się nie rozgotowują. Nawet po obróbce termicznej mają zwartą strukturę i bez problemu można je pokroić. Bulwy mają najczęściej średnią wielkość. Do tej grupy zalicza się m.in. następujące odmiany:
- Annabelle,
- Almera,
- Cecile,
- Denar,
- Impresja,
- Mozart.
Typ B to także ziemniaki średniej wielkości, które nadają się do przyrządzania wielu potraw. Są najczęściej wybierane jako dodatek do dań głównych. Do tej grupy zalicza się m.in. następujące odmiany:
- Agria,
- Bellini,
- Bohun,
- Colette,
- Satina,
- Syrena,
- Victoria.
Ziemniaki typu C mają dużą zawartość skrobi i stosuje się przede wszystkim do przygotowywania frytek, placków czy klusek. Najczęściej wybierane gatunki to:
- Ametysty,
- Donald,
- Gracja,
- Malaga,
- Mazur.
Ziemniaki dzieli się także ze względu na to, kiedy zostały zebrane. Uwzględniając to kryterium wyróżnia się odmiany bardzo wczesne, wczesne, średnio wczesne, średnio późne oraz późne.
Jak uprawiać ziemniaki na działce?
Uprawy ziemniaków są zagrożone przez wiele chorób wywoływanych przez wirusy (np. jasna plamistość ziemniaka, liściozwój), bakterie (np. śluzak ziemniaka, czarna nóżka ziemniaka), pierwotniaki (parch prószysty ziemniaka), a także lęgniowce i grzyby (np. rak ziemniaka, różowa zgnilizna bulw).
Ziemniaki najlepiej rozwijają się w temperaturze w przedziale 14-18 °C. Są wrażliwe zarówno na wysokie, jak i niskie temperatury. Powinny być one sadzone na żyznych i próchniczych glebach. Maksymalny okres sadzenia tych roślin w tym samym miejscu wynosi 4 lata. Zaleca się jednak zmianę stanowiska każdego roku.
Ciekawostki o ziemniakach
- Ziemniaki to niskokaloryczne warzywa. Stają się zdecydowanie bardziej tuczące po dodaniu do nich masła lub mleka.
- Ziemniaki są bogate w błonnik oraz białko. Mają także wiele witamin i składników mineralnych.
- Jest to pierwsze warzywo, które uprawiano w kosmosie. Pierwsze sadzonki wyhodowano w 1995 roku na promie kosmicznym Columbia. Był to efekt współpracy NASA z Uniwersytetem w Wisconsin.
- W Chinach ziemniaki są stosowane w tradycyjnej medycynie. Mają działać kojąco na żołądek, śledzionę oraz jelita, dlatego w tym kraju chętnie stosuje się je w alternatywnych terapiach chorób układu pokarmowego.
